Donderdag benadrukte CDA-Kamerlid Inge van Dijk tijdens een debat over de hersteloperatie kinderopvangtoeslagenaffaire het belang van snelle oplossingen voor de gedupeerde ouders. Momenteel gaat er nog veel mis in de uitvoering en moeten duizenden ouders lang wachten op duidelijkheid, compensatie, eerherstel en op de menselijke maat. Een snelle en foutloze oplossing kan alleen als de hele organisatie op orde is. Van Dijk gaf aan dat dit duidelijk nog niet het geval is en stelde dat het helemaal vastloopt als er nu geen actie wordt ondernomen.
Inge van Dijk: “De toeslagenaffaire heeft een ongekend leed veroorzaakt. En dat mag nooit meer gebeuren. En we moeten er alles aan doen om dat leed zo snel mogelijk te verzachten. Ieder contact dat ik met ouders heb bevestigt dat keer op keer. Waarbij we overigens niet de illusie moeten hebben dat met financieel compenseren ook automatisch het leed geleden is. Herstel van vertrouwen, als dat al mogelijk is, kan alleen als we laten zien dat we menen wat we zeggen en dat vertalen in daden.”
Lees hieronder haar volledige inbreng:
Compensatie
Ten eerste. De 26.000 ouders die zich voor 15 februari hebben aangemeld. Weliswaar is iedereen nu beoordeeld met de lichte toets, maar voor bijna 10.000 (!) ouders bestaat nog steeds onzekerheid. Ze wachten op integrale toetsing of een regeling, zoals voor zorgtoeslag, huurtoeslag of de partnerregeling, die er nog niet is. Terwijl gedupeerden is beloofd dat zij, als ze zich voor 15 februari aanmelden, voor 1 mei compensatie zouden krijgen. Wij vinden het niet fair deze mensen nog maanden te laten wachten op duidelijkheid. Er zijn verwachtingen gewekt.
• De staatssecretaris geeft aan dat de partnerregeling nog voor het zomerreces af is. Maar hoe staat het met de planning van de regeling voor gedupeerden van andere toeslagen?
• En moeten alle nieuwe aanmeldingen na 15 februari nu zes maanden wachten op afhandeling? Waarom is dit niet gewoon 2,5 maand zoals bij de eerste groep ouders? En zit binnen die zes maanden dan zowel de lichte toets, de integrale beoordeling en de Commissie Werkelijke Schade?
• Als je nu weet dat er zo’n grote toestroom van ouders is, en de ouders binnen zes maanden in alle 3 de fasen moeten worden beoordeeld, wat is daarvoor dan de benodigde capaciteit? Dat de huidige capaciteit niet toereikend is zien we met z’n allen aankomen. Hoe krijgen we die capaciteit zo snel mogelijk op orde? De afgelopen maand zijn er weer 8.000 extra aanmeldingen geweest. Wat is de verwachting voor de komende maanden en is daar rekening mee gehouden in de bezetting? En ga dan alsjeblieft uit van een worst case scenario van een continu instroom van aanmelders tot 1 januari 2024 en een significant percentage wat gebruik gaat maken van de integrale beoordeling. Onderschatting heeft het proces tot nu toe geschaadt en afschalen is gemakkelijker dan snel opschalen.
Commissie Werkelijke Schade
Een tweede bottleneck is de Commissie Werkelijke Schade, waar veel meer ouders langs moeten dan in eerste instantie verwacht. Nu worden door de CWS maar mondjesmaat dossiers beoordeeld: momenteel zijn er 14 afgerond. De staatssecretaris heeft eerder echter al ingeschat dat de helft van de (toen) 30.000 aangemelde ouders, waarschijnlijk langs de CWS moet. Dat zijn duizenden ouders, en dit zullen er alleen nog maar meer worden gezien de toestroom.
• Hoe komt het dat het CWS er zo lang over doet om dossiers te beoordelen en kan dat niet efficiënter?
• We lezen dat het CWS team wordt uitgebreid van 6 naar 9 mensen. Dat is nooit genoeg om duizenden aanmeldingen te verwerken. Wat verwacht de staatssecretaris zelf aan instroom en hoeveel capaciteit is volgens haar nodig?
• En hoe weet een ouder welke schade ze op moeten geven en hoe ze dat moeten waarderen? Het is nu en black box! Ik vraag de staatssecretaris daarom echt met klem om te zoeken naar transparante manieren om de uitspraken van de CWS geanonimiseerd te publiceren, zodat ouders weten waar ze aan toe zijn.
Gemeenten
De staatssecretaris verwijst mensen door naar gemeenten omdat daar ouders integraal geholpen kunnen worden. Gedupeerden is voorgehouden dat de gemeente daarvoor alles op alles zet. Maar is vooraf getoetst of gemeenten wel kunnen voldoen aan alle gedane beloften? Geld naar gemeenten overmaken is leuk, maar daarmee heeft een gemeente niet ineens huizen voor mensen op de plank liggen of voldoende specialistische hulp in de aanbieding. Wachtlijsten bij instanties zijn lang en een gemeente heeft daar geen invloed op. Het gevolg is dat ouders weer een deuk oplopen in hun vertrouwen en gemeenten die met de handen in het haar zitten.
• Algemeen, vragen we de staatssecretaris de belemmeringen bij gemeenten op te halen en met ze na te denken over oplossingen!
• En heel specifiek, willen we vragen de mogelijkheden te verkennen hoe ouders met psychologische problemen toegang kunnen krijgen tot andere psychologen dan de GGZ-psychologen waar de wachtlijsten lang zijn. Ook deze ondersteuning is namelijk een belangrijke stap voor herstel van ouders.
Partnerschulden
Ook vragen we aandacht voor de schulden van partners. Alle schulden van partners (d.d. dec 2020) worden kwijtgescholden. Maar is er dan geen toets of de schulden verband houden met het terugvorderen van kinderopvangtoeslag? En hoe ziet de staatssecretaris dit voor zich met betrekking tot de (ex-) partnerregeling? Is de staatssecretaris bereid daar maatwerk te leveren, zoals de ouders ook aangaven in het Rondetafelgesprek? Want er zijn partners die weinig met de terugvorderingen te maken gehad hebben en partners die continue loonbeslagen hadden. En hoe wordt in dat kader aangekeken tegen meerdere (ex-)partners?
Verkeerde lijsten
Tot slot gaan er in het proces hele pijnlijke dingen mis. Ik baal dan ook enorm van de verkeerde lijst die de Belastingdienst naar de deurwaarders heeft gestuurd. GGN eiste van ouders die niet op de lijst van de Belastingdienst stonden opnieuw te bewijzen geen fraudeur te zijn onder dwang van invordering. Ouders werd gevraagd de originele brief van de Belastingdienst op te sturen, omdat GGN kennelijk niet meer vertrouwde op het code-systeem van de Belastingdienst.
• Hoe schat de staatssecretaris de kans in dat reeds beslag op loon inclusief vakantiegeld van mensen is gelegd en is zij zich bewust van de enorme impact hiervan?
• Waarom kiest de staatssecretaris er niet voor een brief te sturen naar ouders om hen duidelijkheid te verschaffen, in plaats van dat zij allemaal zelf weer naar de gevreesde deurwaarder of UHT moeten?
Voorzitter, herstel van vertrouwen krijg je niet alleen door de woorden ‘sorry, dit mag nooit meer gebeuren’ uit te spreken. Herstel van vertrouwen, als dat al mogelijk is, kan alleen als we laten zien dat we menen wat we zeggen en dat vertalen in daden!