Bodemdaling remmen en reductie CO2-uitstoot
Bodemdaling remmen en reductie CO2-uitstoot bij Regionale Veenweide Strategie Utrecht
De Commissie ‘van Advies en Bijstand aan het Algemeen Bestuur’ bij waterschap AGV besprak op 23 maart 2022 onder meer de Regionale Veenweidenstrategie (RVS) Utrecht, over het remmen van de Bodemdaling en vermindering van de uitstoot van broeikasgassen, met name CO2. De RVS werd al eerder door Provinciale Staten van Utrecht vastgesteld op 9 februari. De Commissie bij waterschap AGV adviseert in te stemmen met het meewerken aan de Regionale Veenweidenstrategie (RVS) Utrecht.
De RVS beschrijft de strategie om in de Utrechtse veenweiden in 2030 50% bodemdaling te remmen en 0,12Mton CO2-eq/jaar te reduceren. Hierbij blijft een duurzame (melk)veehouderij bestaan in een groot deel van de Utrechtse veenweiden, aangepast aan de maatschappelijke opgaven, en is in een klein deel verdergaande transitie nodig met hogere grondwaterstanden. De RVS zet bij de uitvoering in op de drie programmalijnen: kennisontwikkeling, innovatie en monitoring; een robuust en klimaatbestendig watersysteem èn samenwerken in (integrale) gebiedsprocessen.
Instemmen is geen vaststellen
De RVS richt zich in eerste instantie op remmen van bodemdaling en reductie van de uitstoot van broeikasgassen in veenweidegebieden. Dit sluit aan bij de ambities van AGV die zij heeft uitgewerkt in haar eigen strategie bodemdaling en aanpak veenweide, zoals vastgesteld in maart 2019. De RVS kiest in haar strategie voor samenwerken met de omgeving en een gebiedsgerichte integrale aanpak die aansluit op de bestuurlijke ambities van AGV op het gebied van samenwerken met de omgeving aan een toekomstbestendige polder. De bestuurlijke ambities van AGV op inhoudelijke (beleids)opgaven zoals voor biodiversiteit, waterkwaliteit, energietransitie worden ingebracht, waar relevant voor dat gebiedsproces, als mee koppel kans of randvoorwaarde.
Het Dagelijks Bestuur van het waterschap vroeg in de Commissie van Advies en Bijstand aan het Algemeen Bestuur om in stemmen en mee te werken aan de ambitie, strategie en programmalijnen uit de RVS, zolang dit past binnen de eigen kaders van AGV zoals de Keur en de Nota peilbeheer 2019.
Belangentegenstelling en afwegingen
Bij dit onderwerp gaat het om de grote belangentegenstellingen en verschillen van opvattingen in het bestuur van het waterschap. Kunnen we de bodemdaling daadwerkelijk afremmen? Zijn de te nemen maatregelen echt effectief, voorkomen ze verdamping van het veen (oxidatie) en de uitstoot van broeikasgassen, of zijn de maatregelen alleen maar zeer duur en maken ze het werk voor de landbouwsector onmogelijk door te streven naar een hoger oppervlaktewaterpeil en hogere grondwaterstanden?
Dagelijks bestuurslid Arjan van Rijn (namens de categorie Ongebouwd, vertegenwoordigd door de LTO): “Waterschap AGV loopt al voorop, ten opzichte van andere waterschappen. We moeten instemmen met de RVS, niet de RVS vaststellen, want de kaders van eerder vastgesteld beleid van AGV zijn belangrijk. We hebben al eerder, in maart 2019, besloten om met het peilbeheer niet meer automatisch de bodemdaling te volgen. Na 2030 wordt het 75%. De provincie zou wel willen dat dit 50% wordt, maar we zijn al bezig met gebiedsprocessen en pilots. De RVS Utrecht is een mooi stuk en wij werken mee als AGV zolang dit past binnen de kaders van Nota Peilbeheer van 2019 en de toen vastgestelde nieuwe strategie Bodemdaling. Het waterschap is gebonden aan de beleidsregels van de eigen Nota peilbeheer 2019. Daarin is een ruime overgangsperiode toegezegd om te komen tot een geringere drooglegging dan tot dan gebruikelijk was, ter beperking van de bodemdaling. Tot 2030 kan het waterschap gehouden worden aan het uitgangspunt dat de bodemdaling wordt gevolgd bij peilbesluiten (‘peil volgt functie’). De RVS beschrijft een richting en aanpak die verder gaat dan onze Nota Peilbeheer”.
In de Commissie werd het woord gevoerd door Astrid Bouwman-Verweij namens de CDA-fractie:
Het CDA stemt in met de RVS, de ambitie, strategie en programmalijnen daarin en het meewerken aan de uitvoering daarvan, mits dit past binnen de kaders van AGV zoals de Keur en de Nota peilbeheer, zoals vastgesteld in maart 2019. Wij stemmen in, maar. Wij konden ons vinden in de reactie van het DB naar GS in de consultatieronde over Regionale Veenweidestrategie zoals verwoord in de brief van het DB aan GS in oktober 2021. Het antwoord van de provincie is echter onthutsend (!!!): hoezo afstemming? Nota bene gericht aan de heer Van den Top en de heer Nottelman (!!!☺️), hoe zo AFSTEMMING ??? !!!. En mevr. Nottelman wordt in de aanbiedingspassage gekwalificeerd als Senior Beleidsadviseur, terwijl de brief die AGV had verzonden was ondertekend door mevrouw Nottelman als Secretaris-Directeur (!!!). Als de adressering al niet klopt, vraag je je af hoe de verdere afstemming is geweest.
De brief van het DB aan GS geeft goed aan dat er naast het remmen van de bodemdaling ook andere voor het waterbeheer belangrijke doelstellingen zijn, zoals de waterkwaliteit. Wij vragen ons af of met het verhogen van de grondwaterstand en de toegepaste technieken ook niet meer uitspoeling van nutriënten gaat plaatsvinden naar het oppervlaktewater en op deze manier de waterkwaliteit verslechtert.
De kaders van de eigen strategie
In de Nota Peilbeheer van AGV uit 2019 stelden we vast dat we moeten streven naar het beperken van de drooglegging tot 75% van wat gebruikelijk was in het aanpassen van het peilbeheer aan de bodemdaling. Nu is de nieuwe ambitie toch 50%.
Wij kunnen alleen maar instemmen, omdat in het Bestuursvoorstel staat dat het we willen meewerken aan de uitvoering van de RVS, mits dit past binnen de kaders van AGV zoals de Keur en de Nota Peilbeheer.
Het blijft voor het CDA belangrijk dat er een toekomstperspectief blijft voor de veehouderij en de landbouw, dat de effectiviteit van de te nemen maatregelen (van actieve en passieve waterinfiltratietechnieken) wordt aangetoond en dat van brede deelname door het gebied sprake zal zijn. Draagvlak van de sector is belangrijk voor de uitvoering.
Sturen op hogere grondwaterstanden is mogelijk een effectieve maatregel om bodemdaling te remmen, maar heeft ook neveneffecten op het functioneren en inrichten van het huidige watersysteem en het waterbeheer.
Financiën
Wij zijn als CDA-fractie in AGV ook bevreesd voor de financiële gevolgen: De totale kosten van de in deze RVS gepresenteerde richting en strategie worden geraamd op ca. € 300 mln. De dekking is nog niet geregeld, maar er is al wel ‘startgeld’ van het Rijk en de provincie voor proces en maatregelen en van de waterschappen voor proces, onderzoek, monitoring en menskracht. Het totale programma vraagt echter een veelvoud daarvan. De dekking hiervan is een belangrijke opgave en een verantwoordelijkheid voor de gezamenlijke overheden, maar we moeten zeker voorkomen dat de rekening uiteindelijk eenzijdig bij het waterschap wordt gelegd.
Verschil tussen oppervlaktewaterpeil en grondwaterstand
Het CDA ontkent de klimaatproblemen niet, ontkent niet dat er uitstoot van broeikassen plaatsvindt, maar de CDA-fractie heeft wel twijfels over de effectiviteit van de te nemen maatregelen om de grondwaterstanden te beïnvloeden, omdat de voornaamster factor toch nog altijd de hoeveelheid neerslag is. We hopen dat de experimenten met drainagetechnieken en de pilots goede resultaten zullen opleveren. Maar het moet nog bewezen worden!
En het is dan ook wel duidelijk dat de watervraag gaat toenemen. Ook dat is een factor waar we kanttekeningen bij plaatsen.
Het is goed dat AGV staat voor een integrale gebiedsgerichte aanpak en dat we kansen trachten te benutten voor koppeling met de aanpak van stikstof, waterkwaliteit en biodiversiteit zoals in weidevogelgebieden (zoals het Aanvalsplan Grutto).
Conclusie is wel uiteindelijk dat we wel instemmen, omdat onze samenwerking wordt gevraagd. We hebben slechts 8 jaar. Of in die tijd de kloof tussen theorie en praktijk wordt overbrugd is helaas maar zeer de vraag.
Zie hier de Brochure Regionale Veenweiden van de provincie Utrecht
Op 12 mei wordt de RVS in het Algemeen Bestuur opnieuw besproken.
Zie hier hoe de Gebiedscoöperatie Groot Wilnis-Vinkeveen werkt aan het draagvlak onder de individuele agrariërs voor de aanleg van het veenweide infiltratiesysteem, het remmen van de bodemdaling en eventueel andere klimaat-slimme maatregelen.