De opvang van asielzoekers is volledig vastgelopen. Met beschamende situaties in Ter Apel tot gevolg. De noodzakelijke grip op migratie zoals we die in ons verkiezingsprogramma met alle leden hebben opgenomen is op dit moment volledig zoek. De afgelopen maanden is de discussie vooral gegaan over wat het Rijk en gemeenten moeten doen om de opvang eerlijk en humaan te organiseren. Maar zoals Wopke Hoekstra vorige week al stelde (klik hier), blijft onderbelicht dat we ook te maken hebben met een hoge instroom van asielzoekers in Nederland. Een situatie die ons simpelweg overkomt, we hebben er momenteel nauwelijks grip op. Het zorgt voor gespannen situaties in gemeenten, het ondergraaft het draagvlak voor de opvang van vluchtelingen en bemoeilijkt de integratie. Daarom heeft het kabinet vandaag een eerste stap gezet in het aanpakken van de huidige asielcrisis. Dat plan is tweeledig.
Huisvesting van mensen die hier mogen blijven
Allereerst moet de huisvesting van mensen met een verblijfsvergunning versneld plaatsvinden, zodat de druk op de opvanglocaties verlicht wordt en er meer opvangplekken vrijkomen. Want van de ruim 40.000 mensen in de COA-opvang zijn er bijna 15.400 die het recht hebben gekregen om in Nederland te mogen blijven. Om de druk op de opvang te verlichten moeten zij gehuisvest worden. Daarom worden er versneld 37.500 flexwoningen gebouwd. Bij de bouw van flexwoningen is het uitgangspunt dat een derde beschikbaar komt voor mensen met een verblijfsvergunning en twee derde voor mensen die om andere redenen met spoed op zoek zijn naar een huis. Bijvoorbeeld starters, zij die door een scheiding hun huis verloren hebben of zij die door sociale of medische omstandigheden urgent een woning nodig hebben. Het kost tijd om de realisatie van flexwoningen naar het gewenste niveau te brengen – maar op korte termijn is het van belang dat de huisvesting van mensen met een verblijfsvergunning versnelt. Daarom zal het voor gemeenten nodig zijn om deze mensen in een bestaande sociale woning te huisvesten. Hoeveel woningen nodig zijn verschilt per gemeente, maar landelijk zou in de periode september-december 2022 ongeveer 12% van de vrijkomende corporatiewoningen nodig zijn (tegenover normaalgesproken 5-10%).
Instroom tijdelijk beperken
Ten tweede moet de instroom van asielzoekers tijdelijk beperkt worden. De ongemakkelijke waarheid is dat als we dit niet doen de problemen in Ter Apel en andere plaatsen blijven bestaan. En dus hebben we ook lastige keuzes te maken. Momenteel zijn er onder de mensen die zich in Ter Apel melden veel nareizende gezinnen. Bij aankomst kunnen zij vaak niet direct door naar een passende woonruimte, waardoor zij in de asielopvang of sobere crisisnoodopvang (soms ook gescheiden van familie) terechtkomen. Er zitten momenteel 7.200 nareizigers in opvangplekken, waarmee deze groep een belangrijk onderdeel van de grote druk op de asielopvang vormt. Ook stokt dit de noodzakelijke integratie en legt het een grote druk op scholen in de buurt van deze opvangplekken. Daarom zal er een tijdelijke beperking komen op de nareis van gezinsleden: zij krijgen pas een visum als er een woning voor hen is gevonden. Het is momenteel onverantwoord om visa aan gezinsleden af te geven terwijl we weten dat zij in veel gevallen aangewezen zijn op de asielopvang die niet voldoet aan onze eigen normen.
‘’De situatie in Ter Apel is verschrikkelijk, we moeten het tij keren. We schroeven de bouwproductie van flexwoningen fors op om de druk op de opvang te verlichten – maar ook om bijvoorbeeld andere spoedzoekers van een huis te voorzien om verdringing zoveel mogelijk te voorkomen. En we nemen noodzakelijke maatregelen op de instroom, want zonder grip op migratie hebben we in de samenleving geen draagvlak voor de opvang. We mogen de spankracht van de samenleving niet overvragen’’, aldus minister De Jonge (Volkshuisvesting).
Daarnaast zullen er tot en met 2023 geen personen worden geselecteerd voor hervestiging onder EU afspraken in het kader van de EU-Turkije Verklaring. Nederland heeft sinds de deal in 2016 een groot aantal mensen hervestigd, op Duitsland na het grootste aandeel. Ondanks dat we sterk hechten aan de afspraken, is het momenteel niet verantwoord om personen over te laten komen voor wie de opvang niet kan worden gegarandeerd. Het pakket aan maatregelen loopt tot 31 december 2023 en op 1 juli 2023 is er een weegmoment.
Tweede Kamerlid Anne Kuik: ‘’De maatregelen die het kabinet vandaag aankondigt, zijn noodzakelijk om de opvang op orde te brengen en de grip op migratie terug te krijgen. Zodat we in de toekomst vluchtelingen kunnen blijven opvangen, op een eerlijke en menselijke manier. Het is goed dat er samen met gemeenten versneld veel meer (flex-)woningen worden gebouwd en beschikbaar gesteld, waarnaar mensen die in Nederland mogen blijven kunnen doorstromen. En dat er een streng, sober opvangregime komt om mensen die hier niet mogen zijn, snel en efficiënt terug te sturen. Door de regels voor nareizigers tijdelijk aan te passen, geven we onszelf de tijd om de asielopvang weer in evenwicht te brengen. En zo het draagvlak, de onderlinge solidariteit en verbinding met de samenleving te herstellen. Want dat is hard nodig.”