CDA wil meer regie van provincie bij Regionale Energie Strategie (RES)
Op de agenda van Provinciale Staten, gehouden op woensdag 2 juni 2021, stond de behandeling van de Regionale Energie Strategie (RES). Drenthe wil in 2050 energieneutraal zijn en geen aardgas meer gebruiken. Al vóór het Klimaatakkoord formuleerden de Drentse overheden ambities om de CO2-uitstoot terug te dringen. Deze ambities sluiten aan bij de afspraken in het Klimaatakkoord en zijn vertaald en komen samen in deze Regionale Energiestrategie. In het Klimaatakkoord is afgesproken dat we in Nederland de CO2-uitstoot sterk gaan verminderen; in 2030 met bijna de helft ten opzichte van 1990. Met de RES leveren 30 regio’s een bijdrage aan de doelstelling van grootschalige opwek van hernieuwbare elektriciteit door zonne- en windenergie op land. De provincie Drenthe is zo’n RES-regio en de Drentse gemeenten, waterschappen en de provincie Drenthe zijn daarin partner.
Consumptiegedrag moet veranderen
Eline Vedder is voor de CDA-Statenfractie onder andere woordvoerder Energie. Hier haar integrale bijdrage.
“Voorzitter, Een aantal dagen geleden sprak ik met een deskundige van het voedingscentrum over het sturen op een ander eetpatroon en hoe moeilijk dat is. Hij vertelde dat zoiets alleen slaagt als een nieuw voedingspatroon voldoet aan vier voorwaarden. Het moet functioneren, oftewel gezond zijn, het moet vriendelijk zijn voor milieu, betaalbaar en bovenal sociaal geaccepteerd. In feite kan je de RES ook door die ogen bekijken. De CDA-fractie heeft vanaf het begin altijd aangegeven dat haalbaarheid en betaalbaarheid een belangrijk kader voor ons is. En daarmee beschouwen we die vier voorwaarden voor een nieuw consumptiepatroon -functionaliteit, milieuvriendelijkheid, betaalbaarheid en sociale acceptatie- als onmisbare ingrediënten die samen de RES vorm moeten geven.”
Sociale acceptatie concreter maken
“Voorzitter, ik wil beginnen bij het vierde ingrediënt: sociale acceptatie. De RES 1.0 ademt weliswaar de sfeer van betrokkenheid, draagvlak, participatie en lokaal eigenaarschap maar concreet wordt het echter nog niet. We moedigen de Drentse Energietafel dan ook aan om dat in de RES 2.0 echt concreter uit te werken. Een afspiegeling van de samenleving aan de Drentse Energietafel is daarin belangrijk en met name deelname van de volgende generatie. De zonnevelden en windmolens die deze generatie aanlegt zal de volgende generatie moeten opruimen, terwijl ze nu nog te jong zijn om lokaal eigenaarschap naar zich toe te trekken. Het aanschuiven van niet alleen JongRES, maar ook de Jongeren Advies Raad, juichen we dan ook van harte toe en we zullen de motie van de CU hierover mede indienen. Sociale acceptatie heeft ook met timing te maken en met toon. En daarom dient de CDA-fractie dan ook met overtuiging het amendement van de VVD mede in dat vraagt om uit de RES 1.0 het stuk over juridisch afdwingbare aanleg van onrendabele collectieve warmtenetten te schrappen. Niet omdat de CDA-fractie ontkent dat er situaties in de toekomst kunnen zijn waar afdwingbaarheid noodzakelijk is, maar omdat we vinden dat nu, in deze fase, de zin ‘Doorzettingsmacht is essentieel om iedereen in de juiste stand te krijgen’ absoluut geen recht doet aan het ingrediënt sociale acceptatie.”
Inspannings- of resultaatsverplichting
“Voorzitter, is de RES nou een inspanningsverplichting of een resultaatverplichting? De gedeputeerde heeft zich hierover in de commissievergadering al duidelijk uitgesproken. Ook voor de CDA-fractie is het helder: de RES vertegenwoordigd de Drentse ambitie, niet alleen op gebied van de kale Terra Watts maar ook, in samenhang daarmee, betaalbaarheid, de Drentse landschappelijke kwaliteit en sociale acceptatie. We dienen de motie van de VVD over inspannings- versus resultaatverplichting dan ook mede in om de uitgesproken en gewaardeerde woorden van de gedeputeerde hierover extra te onderstrepen.”
Betaalbaarheid
“Dan wil ik het hebben over het ingrediënt betaalbaarheid. Ook mijn collega Klaas Neutel heeft hiervoor in de commissievergadering al de nodige aandacht voor gevraagd. Kreten als ‘we moeten van het gas af’ raakt nadrukkelijk ook aan betaalbaarheid. En levert vanzelfsprekend en terecht hierover grote zorgen op bij onze inwoners. Met overtuiging dienen we daarom de PvdA-motie over betaalbaarheid mede in. Graag zouden we de woorden ‘woonlasten neutrale energietransitie’ niet alleen terug zien komen in RES 2.0, maar ook dat dit begrip van concrete invulling en ideeën is voorzien. Ook het eerdergenoemde amendement van collega Meeuwissen over doorzettingsmacht raakt aan betaalbaarheid. Het is wat de CDA-fractie betreft echt een gemiste kans dat aandachtspunt elf, het creëren van een financiële regeling voor de onrendabele top van warmtenetten, niet rand voorwaardelijk gesteld is in aandachtspunt twaalf over doorzettingsmacht van diezelfde warmtenetten en daarom een belangrijke reden voor de CDA-fractie om aandachtspunt twaalf te willen amenderen. “
Meer regie van provincie nodig
“Tot slot voorzitter, wil ik nog enkele woorden wijden aan onze rol als provincie in dit wonderlijke instrument dat RES heeft. Wat is onze rol nou eigenlijk? Knopen we alleen een strikje om het bod van de gemeenten? En wie bewaakt dan de grensoverschrijdende waarden als een robuuste natuur, vitale landbouw, landschappelijke kwaliteit en participatie? De CDA-fractie heeft meerdere malen aangedrongen om meer regie vanuit de provincie op het onderwerp RES. Er zijn al wat aanzetten gedaan, bijvoorbeeld de beperkingen die gesteld zijn voor zon op land. Maar de opmerking van de Natuur en Milieu Federatie is terecht dat zorgvuldig ruimtegebruik en participatie in de RES 1.0 te weinig geborgd zijn en dat zaken van provinciaal belang beter verankerd zouden moeten worden in de provinciale omgevingsvisie en -verordening. Zou de gedeputeerde willen reflecteren op de oproep van Natuur en Milieu Federatie Drenthe voor een regionale visie op de energietransitie waarin andere ruimtelijke opgaven integraal worden meegewogen?”
In zijn beantwoording gaf verantwoordelijk gedeputeerde Stelpstra aan dat hij in de ingediende moties en amendement steun zag voor zijn beleid. Over de rol van de provincie wees hij op de wijze waarop het Rijk de RES-processen vorm heeft gegeven en de beperkte rol die de provincie daarin heeft. Hij hecht aan de invloed van de lokale democratie zoals die in de gemeenten plaats vindt. Zowel de ingediende moties als het ingediende amendement werden aanvaard.