Hoe geven we Fryslân door aan volgende generaties? Als statenlid heb ik hier de afgelopen 11 jaar vaak bij stilgestaan. Fryslân gezond doorgeven is actueler dan ooit als we kijken naar de gevolgen van de klimaatverandering. Het is niet te ontkennen dat de aarde opwarmt en we van vier naar drie jaargetijden gaan. Voorjaar, zomer en een lange herfst tot het voorjaar. Soms valt er nog wat sneeuw of hebben we een paar dagen vorst, maar daarmee houdt het op. Schaatsen wordt een binnensport en een nieuwe Elfstedentocht lijkt steeds meer een droom.
Gaan we samen deze enorme uitdagingen aan of steken we onze kop in het zand? Hoe geven we Fryslân door aan onze kinderen en kleinkinderen? Vaak zit het in ons eigen gedrag: kleine aanpassingen zorgen al voor verandering. Denk aan het gebruik van minder plastic en duurzamer kopen. Eet bijvoorbeeld wat het seizoen lokaal aanbiedt, in plaats van groenten uit verre landen. Ga consuminderen. Zet je vaatwasser of wasmachine overdag aan als de zon schijnt en het waait, dan wordt de meeste energie opgewekt door zonnepanelen en windmolens.
Voor grotere aanpassingen is er met name een rol voor de provincie. Daarbij denken wij bijvoorbeeld aan meer elektrificatie (uitbouw van elektriciteitsopwekking en -distributie). We investeerden niet voor niks in het windpark IJsselmeer. We zien een oplossing in kleine kerncentrales. Het afval dat we met CO2 produceren is volgens ons veel schadelijker dan het kleine afval dat de moderne kerncentrales produceren. Bij het CDJA is dan ook de stelling: “liever één centrale erbij, dan één miljoen panelen in de wei.”
We moeten onze afhankelijkheid van fossiele brand- en grondstoffen afbouwen. Circulariteit is het sleutelwoord. Energiehubs met ingebouwde accucapaciteit kunnen de elektrificatie versnellen. De mogelijkheden van waterstof onderzoeken is voor ons geen vraag, maar een must. Voor zware machines gaan we het met elektrificatie alleen niet redden, daarvoor is waterstof de oplossing; iets waarvoor wij al langer pleiten in provinciale staten.
Als we onze aarde willen doorgeven aan de volgende generaties betekent dit ook dat we afscheid nemen van de consumptiemaatschappij. Dit is een gevolg van het individualisme en bij het CD(J)A gaan we juist uit van het collectief. Dus minder (niet duurzaam geproduceerde) kleding en luxeproducten. Mooier en beter voor de wereld om weer oog voor elkaar krijgen. Niet voor niets is ons geluid: ‘minder ik, meer wij’.
We kennen de landelijke doelstelling, maar laten we in Fryslân niet wachten en vooral onze eigen verantwoordelijkheid nemen. Dat is het ‘Frysk eigene’. We willen ons land, onze provincie goed overdragen aan onze kinderen en kleinkinderen. Dat is voor ons rentmeesterschap. Economie in balans met natuur en ecologie. Met andere woorden: wij hebben de planeet te leen en moeten die goed overdragen aan ons nageslacht. Kortom: meer inzet voor een duurzame toekomst, meer lef tonen!
Anna Tjalsma, voorzitter CDJA Fryslân
Johan Tjalsma, CDA Statenlid provincie Fryslân