Uit de Raad 1 november 2022

Uit de Raad 1 november 2022
Begrotingsdebat

Bijdrage CDA fractie
Bedankt voorzitter, geacht college¸ geachte raadsleden en beste inwoners,
Het is een bijzonder moment vandaag. De eerste begrotingsvergadering in de nieuwe raadsperiode.
Een begroting waarin het coalitieakkoord verwerkt is. Oftewel het schip met de naam ‘’Meielkoar dogge wy mear" is gaan varen.
De CDA-fractie is tevreden met de begroting. Vanuit financieel oogpunt schrijven wij zowel in 2023 als de jaren daarna zwarte cijfers, positief dus!
Wij zien een begroting, waarin de CDA kernbegrippen gespreide verantwoordelijkheid, solidariteit en rentmeesterschap nadrukkelijk terugkomen.
Gespreide verantwoordelijkheid en solidariteit; de inwoners staat centraal, er vinden investeringen plaats in de openbare ruimte, dienstverlening, veiligheid, sport, wonen en de economie. Wij staan voor een samenleving waarin we ons betrokken voelen bij elkaar. Elkaar ondersteunen en zorg dragen voor elkaar.

Rentmeesterschap; wij gaan om met de samenleving en de omgeving vanuit het besef dat wij verantwoording hebben af te leggen. Het betekent het goede behouden en uitbreiden. Zorgvuldig en verantwoord omgaan met de beperkte middelen. Niet alleen financieel rentmeesterschap, maar ook menselijk en sociaal.
In het programma Sociaal Domein zien wij dat er fors wordt ingezet op preventie. Voorbeelden hiervan zijn het betrekken van de sport en cultuur aan de preventieve kant met 2 ton, maar ook de schoolcontactpersonen voor 4,5 ton. Dat is nog maar een kleine greep uit de maatregelen die genomen worden. Wij zien hierin ook een post compensatie instellingen van 4 ton. Instellingen die worstelen met het uitvoeren van hun taken. Wij zouden aan de portefeuillehouder willen vragen of deze post breder bestemd is dan alleen de vijf grote instellingen?

Modernisering planning & control cyclus
Het CDA is blij met de inzet om de begroting voor de raad en inwoners overzichtelijker, begrijpelijker en leesbaarder te maken. Het college geeft aan dat dit daarin de eerste stap is.
De CDA-fractie begrijpt goed dat net als bij een schip de koers niet ineens verlegd kan worden.
Wij zouden het college het volgende punt willen meegeven en daar graag een reactie op ontvangen van de portefeuillehouder;
In de Raad hebben wij afgesproken bij nieuwe voorstellen dekking te zoeken in de begroting. Wat het CDA betreft is hiervoor een begroting nodig die meer diepgang heeft dan het nu voorliggende stuk. Bent u dit met het CDA eens en zo ja zou u die diepgang in de volgende begroting kunnen aanbrengen?

De CDA-fractie heeft ook zorgen naar de toekomst.
We leven momenteel in een onrustige tijd; de oorlog in Oekraïne, de hoge inflatie, de naweeën van Corona, een krappe arbeidsmarkt, een minder groot vertrouwen in de politiek en scherpe tegenstellingen in de samenleving.

In de begroting loopt de schuldenlast fors op, de reserves nemen af en de kapitaalgoederen zullen nog verder gaan stijgen. Daar komen de kosten voor de verduurzaming van gebouwen en het groot onderhoud van de kades in de Industriehaven nog overheen. Immers het schip ‘’Meielkoar dogge wy mear" zal ergens moeten aanmeren.
In de wereld zijn de zorgen groot en na zeven goede jaren zijn wij mogelijk begonnen aan zeven magere jaren. Ik maak hier een verbinding met het Bijbelverhaal van Jozef, die de Egyptische koning uitlegde dat hij in de vette jaren zijn graan opzij moest leggen om die voorraden in de magere jaren aan te spreken.
We beseffen dat de natuur zich niet laat dwingen, de economie zich niet laat dwingen en de samenleving zich niet laat dwingen. Maar het geeft wel reden om behoedzaam om te gaan met de schaarse middelen.

Ondanks de positieve financiële cijfers is het zaak om enerzijds een balans te vinden in de komende jaren in investeren in de gemeente, in de samenleving en in het sociale welbevinden van onze inwoners en anderzijds het opzij zetten van geld voor eventuele financiële tegenvallers.
Wat het CDA betreft zetten wij Mei elkoar in op een gezonde en vitale gemeente voor de komende tien jaar en langer! Dat betekent samen bouwen aan een gemeente die wij door willen geven aan onze kinderen. Het CDA kan dan ook instemmen met het voorliggende stuk.
Dank u wel voorzitter.

Het debat stond in het teken van de begroting 2023 en de meerjarenraming 2023-2026. De hoofpunten zijn o.a. dat de gemeente inzet op een duurzame samenleving, een brede welvaart, het versterken van Drachten als innovatiestad, het versterken van de economie, het bouwen van extra woningen en inzetten op preventie in het Sociaal Domein. Met de modernisering van de planning en control cyclus wil het college begrotingen meer helder, integraal en begrijpelijker maken.
Door eenmalige extra bijdragen van het Rijk in de jeugdzorg en het positiever uitvallen voor Smallingerland van de herijking van het gemeentefonds, sluit de begroting in alle jaren positief. In tegenstelling tot eerdere jaren zijn er momenteel geen bezuinigingen noodzakelijk.
Dit was merkbaar in het debat, veel fracties waren positief over de begroting en blij met de zwarte cijfers die worden geschreven. In tegenstelling tot andere jaren verliep het debat redelijk rustig en werden een fors aantal minder amendementen en moties ingediend. De highlights van de bijdragen van de fracties waren:
• SP: begroting ziet er goed uit. Wel vroeg ze aandacht voor de grotere armoede en om woningbouw ook als een groot project te behandelen in de komende jaren. De SP diende een amendement en een motie in; om het aantal sociale huurwoningen minimaal 31% te laten zijn bij nieuwbouw en om in 2023 de MOS een extra subsidie te geven van 250 K. Dit met als reden dat de MOS duidelijk heeft aangegeven dat het niet indiceren door de gemeente in de afgelopen jaren, zij mogelijk in de knoei komt met de uitvoering van haar taken.
• CDA: de begroting schrijft zwarte cijfers voor de komende jaren, dat is positief. Er wordt extra geïnvesteerd op diverse terreinen en ingezet op preventie. Hoewel de begroting positief uitvalt en we investeren, moet er wel een balans zijn tussen uitgaven in inkomsten. Gezien de onrustige tijden (Oekraïne, energie crisis, inflatie) is rentmeesterschap belangrijk. De CDA fractie vroeg de wethouder of de 400 K die wordt vrijgemaakt voor de 5 grote subsidie instellingen ook breder kan worden ingezet dan alleen deze 5.
• PvdA: positief over de begroting, maar de fractie ziet graag extra geld voor laaggeletterdheid die er is onder inwoners. Ook vroeg ze aandacht voor de sociale partners die door het niet indiceren financieel moeilijke tijden door maken. De dienstverlening van de gemeente kan beter, nu moeten inwoners die binnen komen lopen vaak een extra afspraak maken op een later stadium. De fractie diende een amendement en een motie in; om een woningbouwaanjager aan te stellen en de gemeenteraad 2x per jaar te informeren over voortgang van woningbouw.
• CU: het coalitieakkoord is verwerkt in de begroting, maar we staan voor grote opgaven die we alleen kunnen oplossen met samenwerken op alle terreinen en met alle partners. Positief dat er extra geld gaat naar preventie. De fractie miste een onderbouwing in de risico paragraaf over grote projecten en de onzekere tijden waarin we leven.
• ELP: positief over de begroting, het college dient sociale vraagstukken binnen de financiële kaders van het sociale domein op te pakken. Carins laat zien dat dit kan. Ze vroeg zich wel af nu de vaarweg niet door gaat, het noodzakelijk was om de kaden in de Haven te herstellen voor een bedrag van 25 miljoen €.
De ELP diende een aantal moties in, die eigenlijk allemaal opriepen om inwoners meer te betrekken en te laten participeren in projecten, waaronder MFC de Swetten, de Trisken, herinrichting Eikesingel, vliegveld Drachten en Simmerdies en een amendement over het betaald parkeren op het Kiryat Onoplein.
• VVD: dankzij het gemeentefonds schrijven we zwarte cijfers. Goed dat er extra wordt ingezet op preventie, sociaal domein en bouwen. Wel zorgen over de impact van energieprijzen voor de gemeente zelf, hoe zit dit? Hoewel deze begroting al beter is te lezen, zien we in de volgende begroting graag meer een verbinding tussen de cijfers en het inhoudelijke beleid.
• SB: akkoord met de begroting. Dat we nu werken met 4 programma’s maakt de begroting soms minder overzichtelijk en hierdoor is de samenhang moeilijk te ontdekken. Ze diende een amendement om de OZB in 2023 niet trendmatig te verhogen met 3%. Volgens de SB ontvangt de gemeente fors meer inkomsten omdat de waarde van woningen is gestegen.
• GL: zijn tevreden over de begroting, maar belangrijk blijft om verantwoorde en juiste keuzes te maken. Zorgpunt is de armoede en GL vroeg het college om hier blijvend aandacht voor te houden. Ze riep op om met de 5 grote subsidie instellingen in gesprek te gaan en maatwerk te leveren voor extra financiële ondersteuning. Ook zag ze graag een versnelling in de energie en klimaat opgave en sneller stappen te maken.
• D66: hoewel de begroting positief uitvalt, zijn er zorgen over de oplopende schuldenlast en het afnemen van de algemene reserve. Ze diende een amendement in (samen met SLS) om de MOS tot 2026 800 K extra toe te kennen. Dekking werd gezicht door minder te investeren in preventie, het innovatiecluster en de actieagenda economie.
• FNP: begroting ziet er inhoudelijk en financieel goed uit. Wel zorgen over armoede en energie crisis.
• SLS: positief dat de begroting goed uit pakt. Wel zorgen over de toekomst van het zwembad, kunnen inwoners straks nog wel een kaartje kopen? Ook ziet de SLS graag dat de ombudsfunctie nu een keer wordt ingevuld.
Na een schorsing reageerder de wethouders op de diverse moties en amendementen.
Wethouder Hoekstra reageerde in zijn betoog op de punten die waren ingebracht. Ook het college heeft zorgen over de stijgende energie prijzen en oplopende inflatie, zowel voor haar inwoners als voor de gemeente zelf. De planning en control cyclus wordt verbeterd en er zijn zeker nog stappen te zetten in de begroting, maar we zijn op de goede weg. De PM kosten en de risico paragraaf zal beter worden vertaald in de toekomst.
Het college heeft gekeken naar de subsidie van de grote instellingen en in het coalitieakkoord is de intentie uit gesproken om in 2024 subsidie weer te indiceren.
Voor 2023 is er 400 K extra vrijgemaakt om de pijn enigszins te verlichten. In de gesprekken met de instellingen zal er gekeken worden welk bedrag per instelling nodig is. de 400 K is ook bedoelt voor andere instellingen, aldus de wethouder. Er komt een voorstel naar de raad over de ombudsfunctie in 2023.
Wethouder van der Zwan en le Roy reageerden op de diverse moties van de ELP, waarin beiden benoemden dat participatie belangrijk is voor de inwoners en dit college. Hoewel in sommige gevallen dit zeker beter kan, is participatie onderdeel van planvorming. Zij ontraadden de moties en ook meerdere fracties vonden de moties overbodig.
Wethouder van der Zwan ontraadde ook de moties en amendementen voor extra financiële ondersteuning van de MOS en sportbedrijf. Met de extra inzet van 400 K in 2023 en de gesprekken hierover en de intentie om vanaf 2024 de subsidie weer te indiceren, doen we voor nu voldoende. Ook de CDA fractie is van mening dat we beter kunnen kijken naar structurelere oplossingen en niet incidenteel pleisters plakken voor bepaalde instellingen. Liever structureel geld zoeken dan incidenteel geld.
Wethouder Hartogh Heys reageerde nog op het amendement van de PvdA om ook de Kaden mee te nemen in het toekomstperspectief en een woningbouwaanjager. Hij ontraadde beide moties, aangezien bij de plannen voor het nieuwe centrum de Kaden al wordt meegenomen. Wat betreft de woningbouw is er een projectleider aangesteld.
Aan het einde van de vergadering had de ELP nog vragen over het zwembad, wat bij wethouder Hartogh Heys niet goed viel. Hij vond het onderwerp geen onderdeel van dit debat en memoreerde naar de vele technische vragen die de ELP heeft ingediend en deze momenteel worden beantwoord. In meerdere bijeenkomsten en brieven die de gemeenteraad ontvangt, wordt de raad continue meegenomen in informatie. De insinuatie van de ELP dat er informatie wordt achter gehouden, viel bij het college volledig verkeerd.
Besluit
Alle ingediende amendementen en moties werden tijdens het debat door de wethouders ontraden vanwege reeds uitvoerend beleid. De moties waar nog wel over werd gestemd werden allemaal verworpen. De begroting werd wel aangenomen.

Met vriendelijke groet uit de CDA fractie,
Tjebbe (van der Meer), Minke (de Voor-Veenstra), Douwe (Hiemstra), Niels (Jacobi), Eeuwe (van der Velde) en Sjouke (Rijpma)
Reacties welkom via [email protected]