Verkiezingen 2023

Het CDA staat voor:

• Een provincie met een goed voorzieningenniveau. Of het nu gaat om zorg (tand- en huisartsen, ziekenhuizen), wonen en winkels, onderwijs, buurthuizen of de toegang tot financiële diensten; de provincie moet zich hier, samen met de gemeenten, blijvend voor inzetten. Ook de aanwezigheid van politieposten in de provincie vraagt onze blijvende aandacht.
   
• Eén organisatie die het cement is tussen de verschillende dorps-, wijk- en mienskipsinitiatieven in samenspraak met Doarpswurk en het provinciale Streekwurk. Daarbij kijken we wat het beste werkt. Een waardevol Doarpswurk versterkt de lokale dorps-, wijk- en mienskipsinitiatieven.
   
• Internationale solidariteit en naastenliefde. Wat inhoudt dat wij in Fryslân een goede opvang blijven regelen voor asielzoekers. Opvang moet naar aard en schaal met een goede spreiding over de provincie plaatsvinden. We pleiten bij de rijksoverheid voor een goede spreiding over het land.
   
• Voldoende en passende woningen in de provincie. Een nieuwe generatie moet in haar dorp of stad kunnen blijven wonen of elders een woning kunnen vinden. Er moet specifiek gebouwd worden voor jongeren, gezinnen en ouderen. Daarbij vinden wij voorrang voor dorpsbewoners bij nieuwbouw in hun omgeving van belang.
   
• Ons landschap wordt niet opgeofferd aan Vinex-wijken met tienduizenden woningen. We zetten gericht in op nieuwe leefbare wijken. Er kan geen sprake zijn van een verplichte koppeling van woningen in ruil voor wellicht een Lelylijn. We koesteren ons mooie natuurlijke landschap en zijn primair voor inbreiding voordat tot uitbreiding wordt overgegaan. Ook met demografische ontwikkelingen moet rekening gehouden worden.
   
• Meer mogelijkheden voor het kopen van woningen door starters. De provincie gaat samen met private partijen en andere overheden initiatieven hiertoe steunen.
   
• Het promoten van de provincie Fryslân als aantrekkelijke woon- en werkprovincie om te zorgen dat bijvoorbeeld voldoende afgestudeerde (huis)artsen en vaklieden voor Fryslân kiezen. Er komt een actieplan om dat uit te voeren.
   
• Een versnelling van de Bloeizone-beweging met als doel ervoor te zorgen dat de inwoners van (vergrijzend) Fryslân gezond en vitaal ouder worden. In Friese dorpen, wijken en steden wordt gezamenlijk, van onderop, een gezondere en vitalere leefomgeving ontwikkeld.
   
• Ruimte voor mienskipszin en familiewaarden. Het overheidsbeleid in Fryslân moet ruimte bieden voor onze gewoonten en tradities en deze ook zo nodig beschermen.

Het CDA staat voor:

• Breedtesport. Iedereen, en speciaal onze kinderen, verdient onze volle aandacht. Sport Fryslân moet daarin een belangrijke taak behouden en structureel gesteund worden.
   
• Het ondersteunen van sportverenigingen op het gebied van verduurzaming en organisatieontwikkeling.
   
• Het structureel ondersteunen van de Friese cultuursporten, zoals skûtsjesilen, keatsen, Frysk dammen, (school)schaatsen en fierljeppen. Het daagt kinderen uit zich gezond in te spannen, het vergroot de saamhorigheid en het draagt bij aan onze sportcultuurhistorie. Daarbij zoeken we ook naar verbindingen zoals bij een Fryske Olympiade.
   
• De verantwoordelijkheid voor Thialf. Wij zien Thialf als een gezamenlijke verantwoordelijkheid van provincie, gemeente Heerenveen en rijksoverheid. Ieder moet hierin een permanent aandeel nemen. De provincie blijft dat doen, maar houdt ook oog voor de belangen van de Elfstedenhal in Leeuwarden.
   
• Het ondersteunen van evenementen en initiatieven die specifiek aandacht geven aan sport en kinderen. Denk hierbij o.a. aan het schoolschaatsen, de initiatieven van de Sven Kramer Akademy, Zilveren bal en keatsen.
   
• Een financiële bijdrage aan de Giro. We krijgen de komende periode een grote Italiaanse wielertour in Fryslân: de Giro. Daaraan dragen we, samen met de deelnemende gemeenten en het bedrijfsleven financieel bij.

Het CDA staat voor:

• Het samen met onze boeren behouden en beschermen van ons unieke landschap.
   
• Het bevorderen van de participatie van boeren in duurzaam landschaps- en natuurbeheer en hen daarvoor langjarig belonen.
   
• Geen zonneparken op agrarische grond, tenzij daar een groot maatschappelijk draagvlak voor is.
   
• Voorkeur geven aan mienskipsplannen waar natuur, landbouw, mienskip, energie en andere uitdagingen samenkomen. Een goed voorbeeld is Natuer mei de Mienskip en het ‘Bio-HUB Biogas Network Systeem’ rond de Haskerveenpolder waar zestien boeren samenwerken aan een toekomstbestendige omgeving.
   
• Het ondersteunen van coöperatieve vormen van samenwerking tussen boeren, burgers en overheid.
   
• Het steunen van ontwikkelingen van ‘nieuwe vormen van landbouw en ondernemerschap’, zoals de teelt van hennep, vlas, wol, eiwitgewassen, lisdodde en biobased materialen.
   
• Een heldere strategische agenda voor de landbouw waarbij gebiedsgericht werken uitgangspunt is.
   
• Ons uitspreken tegen onteigening. De bestaande budgetten voor uitkoopregelingen moeten ook gelden voor verduurzaming van stallen en productiemethoden als daarmee betere resultaten worden geboekt. Hiervoor zoeken we actief het gesprek met o,a, de Agrarische Jongeren Fryslân (de toekomst), LTO, en het Kollektivenberied Fryslân.
   
• Programma’s gericht op duurzame landbouwpraktijken worden speerpunt binnen het beleid.
   
• Het aanwijzen van ontwikkelgebieden voor de landbouw die in balans zijn met de ruimte voor natuur, wonen en recreatie in de nieuwe Nota Ruimte.
   
• Het inzetten op een effectief pakket van maatregelen om de bodemdaling in veenweidegebieden tegen te gaan met behoud van perspectief voor landbouw.
   
• Behoud van ons mooie IJsselmeer en onze mooie Waddenzee.
   
• We zijn tegen mogelijke zandwinningsplannen.
   
• Wij zijn tegen het aanwijzen van nieuwe natuur- en Natura 2000-gebieden. Niet alles hoeft een stempel of een hek eromheen. Wel kijken we naar de mogelijkheden om meer ruimte voor biodiversiteit te creëren in overleg met landeigenaren.

Het CDA staat voor: 

• Projecten in relatie tot arbeidsmarkt en ontwikkeling staan in het teken van ‘leven lang ontwikkelen’.
   
• Herwaardering van het vakmanschap door actieve steun voor het Middelbaar- en Hoger Onderwijs Akkoord (MHOAF.
   
• Het actief ondersteunen van de populariteit voor het (V)MBO en HBO in de techniek en bouw.
   
• Versterken van menselijk kapitaal door gerichte keuzes in de kennisagenda die aansluiten bij de ambities van Fryslân op het gebied van water, Agri&Food, Recreatie en Toerisme, Innovatie Cluster Drachten (ICD) en Maritiem. Daarom maken we, samen met deze clusters, voor al deze sectoren een investerings- en arbeidsmarktplan.
   
• Meerjarige financiële ondersteuning van de provincie voor het Innovatiepact Fryslân. Het beleid wordt bij het IPF gemaakt door de leden die een vertegenwoordiging zijn van ondernemers, onderwijsinstellingen en overheden. Daarnaast wordt het aanjagen en ontwikkelen van de vijf economische speerpunten hier vorm gegeven.
   
• ICT/robotica vanaf de basisschool (naar Ests model). Focus op innovatie en onderzoek voor vernieuwing maar ook om banen op verschillende niveaus in Fryslân te houden.
   
• 1.000 talenten naar Fryslân. Naast het behouden en opleiden van onze jongeren zetten we ook in op:
  • Internationaal talent aantrekken met onder andere een internationale school (po en vo).
  • Duurzame en innovatieve bedrijven blijvend interesseren voor Fryslân als vestigingsplaats. Actieve deelname in bedrijfspromotie in binnen- en buitenland.
     
• Van vacature naar talent (bedrijven als talentnetwerken, bijvoorbeeld programma Talenten van Morgen).
   
• Actieve deelname van de provincie in bestuur en financieel van de Arbeidsmarktregio Fryslân Werkt! De provincie stemt haar arbeidsmarktbeleid daarop af. We tuigen daar geen eigen instrumenten en organisaties voor op. 
   
• Het stroomlijnen van subsidies en vergunningen. Meer afstemming tussen overheden en gezamenlijk optrekken.
   
• Structurele financiering van Wetsus.
   
• Structurele financiering van het Innovatiecluster Drachten.
   
• Het ondersteunen van de ontwikkelingen van de Media Innovatie Campus in Leeuwarden. 
   
• Eén Fries ondernemersloket samen met de andere Friese overheden. Dat is nu teveel verdeeld per onderwerp, gemeente en vraag. Dat kan en moet beter. Ook gaan we verkennen of er op Friese schaal één economische beleidsafdeling kan komen.
   
• Onderzoek om twee maanden vrij reizen met het OV in de zomer in heel Fryslân voor toerist en inwoners mogelijk te maken.
   
• Het promoten van de provincie als geheel.
   
• De financiering van de promotie van Fryslân vraagt een eenduidige aanpak binnen de hele provincie.
   
• Structurele financiering van Gastvrij Fryslân.

Het CDA staat voor:

• Het door de provincie te initiëren deltaplan ‘Zon op de daken’. Doel is zoveel mogelijk daarvoor geschikte daken in Fryslân te bedekken met zonnepanelen. Daarnaast moeten parkeerterreinen worden overdekt met zonnepanelen. Bij o.a. winkel- en industriegebieden kan dat onze ondernemers helpen de energiekosten te drukken.
   
• Het investeren in oplossingen voor de energiecrisis. Het al dan niet financieel bijspringen bij het betalen van de rekeningen van inwoners- en ondernemers kan daarin als gewenst gevoeld worden. De problemen (de energievoorziening zelf) lossen we daarmee niet op.
   
• Het helpen investeren in net- en opslagcapaciteit. De rijksoverheid heeft deze mogelijkheden tot op heden alleen belegd bij de nutsbedrijven. Wij willen onderzoeken hoe de provincie zelf kan bijdragen aan de versnelling van het oplossen van deze problemen.
   
• Het versnellen van zogenaamde slimme netwerken (decentrale afname met buffermogelijkheden om overbelasting van het net te voorkomen). 
   
• Het toestaan van windmolens bij agrariërs en ondernemers op bedrijventerreinen naar aard en schaal passend in de omgeving en initiatieven vanuit de mienskip met behulp van (dorps)coöperaties. Een goed voorbeeld daarvan is de dorpsmolen van Reduzum. Ook het opwaarderen van de huidige Lagerweij twee-wiekers behoort tot de mogelijkheden en de mienskip dient hier zo veel als mogelijk in te participeren (coöperatie).
   
• Het laten bijdragen van projectontwikkelaars, door tenminste 50% van de energieopbrengsten via de lokale coöperaties te laten terugvloeien naar de mienskip.
   
• Het bouwen van grote windmolens op voldoende afstand van woonkernen, bijvoorbeeld op industrieterreinen. Naast wind op land pleiten we sterk voor de zogenaamde dorpsmolen op zee.
   
• Het combineren van functies, zoals zonnevelden op een talud of boven een parkeerplaats. We gebruiken hiervoor geen weilanden of andere natuur.
   
• De Friese norm. Voor ook al langjarige bestaande mijnbouwactiviteiten zoals bij gas- en zoutboringen krijgt de provincie nu geen vergoeding. Voor elke kubieke meter nieuwe gas- en zoutwinning willen wij een vast percentage voor de provinciale- en lokale overheid en Wetterskip Fryslân. Let wel, in eerste instantie willen wij géén nieuwe mijnbouwactiviteiten. In procedures tot nieuwe concessies willen we als decentrale overheden meer invloed.

Het CDA staat voor:

• Een mobiliteitsplan waarin niet alleen gekeken wordt naar de beschikbare busuren, maar waar dorpen en wijken zelf met ideeën kunnen komen voor hun mobiliteit-uitdagingen. Daar horen ook financiële middelen bij. Dus niet alleen een busconcessie, maar een compleet mobiliteitsplan. We dagen de vervoersbedrijven uit om met een totaalplan te komen. De provincie geeft hiervoor de ruimte in haar uitvraag.
   
• Vrijliggende fietspaden tussen alle Friese gemeenten, kernen en de hoofdkernen in de omliggende provincies. We maken een provinciebreed en provinciegrensoverschrijdend plan samen met de omliggende provincies.
   
• Het prioriteren van een aantal grote infrastructurele plannen die belangrijk zijn voor Fryslân, zoals
  • Spooraquaduct Van Harinxmakanaal bij Leeuwarden. 
  • De sluis bij Kornwerderzand
  • Kruispunt West- en Oostvierdeparten met de N353 bij Noordwolde-Zuid
  • Aquaduct Kruiswater in de A7 ter hoogte van Bolsward ter vervanging van de huidige Kruiswaterbrug.
  • Tunnelverbinding tussen Gaastmeer en it Heidenskip.
  • Aquaduct Skarsterrien (A6).
  • Aquaduct Kootstertille.
  • Brug Skûlenboarch.
  • Het aanleggen van de westelijke rondweg om Dokkum met een aquaduct onder de Dokkumer Ee.
     
• Fietssnelwegen tussen de grotere kernen.
   
• Aanleg van de Lelylijn. Het wordt hoog tijd dat ook Drachten aan het spoor komt te liggen. De Lelylijn moet, behalve naar Groningen en Duitsland, een rechtstreekse verbinding hebben met onze hoofdstad en naar het noorden van onze provincie. We zien overigens niks in de verplichte koppeling van tienduizenden woningen die daar tegenover moet staan.
   
• Het verkennen van andere en alternatieve spoorverbindingen in en naar onze provincie. In de wetenschap dat de eventuele komst van de Lelylijn nog lang op zich laat wachten kan ook een regionaal spoornetwerk in Fryslân zelf onderzocht worden. Denk bijvoorbeeld aan een traject Sneek-Heerenveen-Drachten. Op deze manier maken we een eigen dagelijkse logistieke ring in onze provincie.
   
• Een goede digitale infrastructuur.

Het CDA staat voor:

• Het goed beheren, maar ook maatschappelijk inzetten van onze spaargelden. Financieel rendement is daarin niet de enige vereiste. We kijken naar de maatschappelijke impact.
   
• Het kijken naar probleemoplossingen met financiële ondersteuning van maatschappelijke initiatieven. Niet naar tijdelijk financieel de pijn ledigen.
   
• Een kerntakendiscussie om onze vaste inkomsten structureel in te zetten voor structurele taken.
   
• Jaarlijks vrije begrotingsruimte om in te spelen op acute vraagstukken uit de samenleving.
   
• Een eenduidig belastingdomein voor de decentrale overheden in samenspraak met de rijksoverheid, de gemeenten en provincies. Daarbij vinden wij dat opcenten, autogebruik, geen passende belasting is voor alle inwoners van Fryslân. In het landelijke regeerakkoord worden nieuwe belastinggebieden aangekondigd. Wij willen ervoor waken dat daarin willekeur en te grote lokale verschillen ontstaan. Hierin kijken we ook naar de mogelijkheid om meer cohesie te krijgen in de verschillende vormen van toeristenbelasting in onze provincie.
   
• Meer algemene- en structurele inkomsten die in door Provinciale Staten zelf aangewezen beleidsterreinen kunnen worden ingezet.
   
• Het beter inzichtelijk en leesbaar maken van onze begroting en jaarstukken. Voorafgaand aan de behandeling van de jaarstukken en de begroting organiseren we een burgertop waarin de inwoners in gesprek gaan met gedeputeerden en Provinciale Staten gezamenlijk.
   
• Het verstrekken van subsidies met een makkelijke, overzichtelijke en veel kortere aanvraagprocedure. Niet het proces, maar het doel van de subsidie moet leidend zijn. Wij ondersteunen investeringen in deze processen en de digitalisering daarvan.
   
• Een provinciale organisatie die mensen in vaste dienst heeft voor vaste taken. Daarbij is een flexibele schil nodig, maar wij kijken zeer kritisch naar flexpools zoals die de afgelopen periode zijn ingesteld. Daarin wil de provincie een goede werkgever zijn.
   
• De Friese samenwerkingsagenda. De gemeenten, Wetterskip Fryslân en de provincie vormen samen de Friese overheid. Deze staat ten dienste van de inwoners, al wordt te vaak door de mienskip een verschil tussen deze overheden ervaren. Daarom wil het CDA dat deze overheden samen een agenda maken hoe zij de mienskip beter tot dienst kunnen zijn.
   
• Een actieve Europa-agenda overkoepelend én in elke beleidsportefeuille van de provincie.
   
• Een actieve samenwerkingsagenda met onze Duitse collegae uit Niedersaksen.
   
• Het samenvoegen van bovenstaande (samenwerking met andere overheden op verschillende beleidsterreinen) om meer Europees geld naar Fryslân en Noord-Nederland te krijgen.