Maandag 27 november 2018 vond in de Tweede Kamer het begrotingsdebat plaats over het thema ‘Water’. CDA-Kamerlid Jaco Geurts startte zijn inbreng door het (levens)belang van water, maar vooral ook goed waterbeheer te benadrukken. Nederland heeft daarover veel kennis in huis, met de waterschappen die dienen als een soort verzekeringsstelsel. Tegelijkertijd constateert Geurts dat de extremen, als het gaat om droogte of juist wateroverlast, steeds groter worden en daarmee de noodzaak hiervan te leren ook groter wordt.
Waterveiligheid
In juli heeft het CDA met een aantal andere partijen een motie ingediend, die de regering vroeg de Waterwet aan te passen om maatregelen ter bestrijding van wateroverlast uit het Deltafonds mogelijk te maken. Geurts vroeg de minister daarom welke stappen sinds deze wijziging zijn gezet. Daarnaast wees hij naar voorbeelden op het gebied van wateroverlast in het buitenland, zoals Italië en Münster, waar de omgeving in korte tijd werd ontwricht. Dat kan ook in Nederland gebeuren. Daarom wilde Geurts weten in hoeverre Nederland alles goed in beeld heeft.
Markermeerdijken & dijkversterkingen
De situatie rond de Markermeerdijken kwam ook aan bod tijdens het debat. Na een wat moeizame start is de inspraak volop op gang gekomen, waarbij interessante vragen naar boven komen. Bijvoorbeeld dat de pompcapaciteit na 2050 in de Afsluitdijk bepalend is voor de noodzakelijke hoogte van de dijk tussen Amsterdam en Hoorn. Die pompcapaciteit is echter onbekend. Daarom vroeg Jaco Geurts: “Moeten we niet eerlijk tegen elkaar zeggen dat versterking voor de periode 2040–2050 met een stapsgewijs ontwerp, dat zeer flexibel en aanpasbaar is, zou moeten plaatsvinden? En welke rol ziet de minister nog voor haar zelf in deze specifieke casus?”
Verder bleek uit het ‘veld’ dat er sprake is van zeer forse kostenverhogingen om te voldoen aan de nieuwe normen, als het gaat om dijkversterkingen. Jaco Geurts noemde daarbij Gorinchem-Waardenburg als voorbeeld, waar binnen een jaar een kostenstijging van 130 miljoen plaatsvond: “Mag ik concluderen dat de nieuwe normeringen de dijken duurder maken? En concluderen dat we nu een discussie moeten hebben of de normering aangepast moet worden of dat er meer geld moet komen?”
Droogte
‘We beseffen de waarde van het water pas als de bron is opgedroogd’. Zo ver is het dit jaar nog niet gekomen, maar de droogteperiode is nog steeds gaande. Jaco Geurts vroeg de minister of we voldoende in staat zijn de problemen met droogte het hoofd te bieden. Hij was daarnaast benieuwd naar de rollen die waterschappen, de veiligheidsregio en provincies moeten vervullen tijdens een crisis met droogte. Wat is de verantwoordelijkheidsverdeling? Verder wilde Geurts weten wanneer de evaluaties van de waterschappen afgerond zijn en hoe de minister terugkijkt (met de kennis van nu) op de verdringingsreeks.
Geurts: “Mij is opgevallen dat het sproeien van voedsel door boeren op veel plekken verboden was. Tegelijkertijd is er veel water naar de natuur gestuurd en mochten particulieren hun tuin gewoon blijven besproeien. De oproep van de waterleidingbedrijven heeft geen effect gehad. Ik heb volgens mij als enige mijn auto niet gewassen. Ook is mij ter ore gekomen dat waterleidingbedrijven meer water hebben gewonnen dan vergund. Hoe gaat de minister daarmee om en welke visie heeft zij op waterberging?”
Veenbodemdaling
Heel Holland Zakt. Zo vatte Jaco Geurts de gevolgen voor Nederland samen van een dalende bodem en een stijgende zeespiegel. Bodemdaling leidt tot ernstige schade aan infrastructuur, gebouwen/Rijksmonumenten en landbouw. En volgens onderzoeken kan de schade oplopen tot ca. 22 miljard euro in 2050. Dat is echter niet het enige probleem, aldus Geurts. “Door veenoxidatie komt CO2 vrij en dat willen we eigenlijk ook niet. Daarnaast is het thema bodemdaling op rijksniveau erg versnipperd en verspreid over meerdere departementen. Ook is het onderwerp nog niet ingebed in informatie- en onderzoeksprogramma’s en is er nog geen geld voor geregeld.” Hij was benieuwd naar de visie van de minister op ruimtelijke ontwikkeling met keuzes voor de lange termijn.
Via een motie, die tijdens de stemmingen is aangenomen, riep Geurts de regering op om één coördinerende minister met betrekking tot de veenbodemdalingsproblematiek aan te wijzen. Daarnaast riep hij de minister op om vervolgonderzoek doet naar de ecologische, sociale en economische gevolgen van veenbodemdaling en daarbij gemeenten, waterschappen en provincies gaat betrekken.
Waterkwaliteit
Ook de waterkwaliteit kwam aan bod, waarbij hard gewerkt wordt aan de onderbouwing van de doelen en normen. Specifiek vroeg Geurts of de zuivering van water niet efficiënter kan worden geregeld: “Vaak wordt er nu dubbel gezuiverd, eerst door de waterschappen en later door drinkwaterbedrijven”. Daarnaast constateerde Geurts dat er nog veel werk gedaan moet worden om alle riool-overstorten klimaatbestendig te maken: “Het kan toch niet zo zijn dat we boeren en tuinders blijven beschuldigen van verontreiniging van het oppervlaktewater, terwijl riool-overstorten de veroorzaker zijn?” Ook vroeg Geurts in het bijzonder aandacht voor de rioleringsproblematiek in Caribisch Nederland en het gedumpte drugsafval in de natuur. Is er voldoende opsporingscapaciteit om deze dumpingen tegen te gaan?
Waterschappen en energie
Waterschappen worden geacht om bij opwekking van energie niet meer op te wekken dan zij voor hun bedrijfsvoering nodig hebben. Dit vormt echter een belemmering bij de innovatieve toepassing van duurzame energiebronnen zoals biogas op de rioolwaterzuivering of aquathermie. In zijn tweede motie riep Geurts de regering dan ook op om snel met een wetsvoorstel te komen waarbij waterschappen wel de mogelijkheid krijgen meer energie te mogen opwekken dan zij voor hun eigen bedrijfsvoering nodig hebben.
Grondwater
Gemeenten hebben op grond van de Waterwet (Artikel 3.6) een grondwaterzorgplicht en zijn dus verantwoordelijk om nadelige grondwaterstandgevolgen te voorkomen. Veel mensen hebben water onder de vloer: optrekkend vocht, schimmel, paalrot, extra stookkosten vanwege de kou. Zo haal je nooit een energielabel A voor je huis. Het CDA wil graag een evaluatie naar die zorgplicht van gemeenten. Hebben waterschappen hierbij nog een rol? En wie is verantwoordelijk voor het dieper gelegen grondwater? Ook die vraag wordt steeds relevanter nu we steeds meer de loop van het diepe grondwater beïnvloeden. Dat doen we door bouwactiviteiten, bodemenergiesystemen, het storten van verontreinigde bagger in oude zandwinputten en door bronbemaling.
Klimaatadaptatie
Er is een bestuursakkoord klimaatadaptatie gesloten, waarbij het doel is hier een impuls aan te geven. Geurts: “Wij hebben van de waterschappen vernomen dat zij in alle regio’s zoveel mogelijk (kleine) maatregelen in aanmerking willen laten komen voor cofinanciering. Deze maatregelen moeten voortkomen uit de stresstesten die nu uitgevoerd worden. Wil de minister aan dat verzoek tegemoet komen?” Er blijkt 20 miljoen euro te zijn opgenomen in de begroting van het Deltafonds als beleidsreservering, die bedoeld is voor kennisontwikkeling, pilots en ondersteuning van decentrale overheden. Geurts vroeg welke criteria worden gehanteerd en hoe de verdeling van deze financiële middelen er per ondersteuning uitziet.