Progressief vooruitgangsdenken

Tijdens de vorming van de huidige coalitie van D66, PvdA, GroenLinks en VVD was er volgens de formateur Hayo Apotheker (D66) één duidelijk verbinding tussen de vier partijen: progressief vooruitgangsdenken. In het formatiedebat is helaas nooit helemaal duidelijk geworden wat hij daar nou precies mee bedoelde.

Lokale democratie

De term kwam weer bij me op in de nasleep van het debat over lokale democratie. Een debat dat doorging tot 23:45 en verre van reclame was voor die lokale democratie. Het debat spitste zich toe op het experiment Coöperatieve Wijkraad. Een wijkraad met 11 gelote wijkbewoners die een vergoeding ontvangen voor deelname aan de wijkraad. Daarnaast was het voorstel om ook 6 raadsleden in te loten. Samen vormen zij het bestuur van de wijkraad en met een online panel van 400 wijkleden wordt geprobeerd om mensen meer zeggenschap te geven over dingen die in de buurt spelen. Veel haken en ogen werden opgeworpen. Raadsleden die beslissingen nemen over budget en zichzelf later in de gemeenteraad gaan controleren op de uitgaven daarvan. “Dat moeten we niet willen”.

- Raadsleden in de wijkraad, vertegenwoordigen zij de gemeenteraad? Hun partij?

- Is de legitimiteit wel goed gewaarborgd?

- Gaat er geen perverse prikkel vanuit om mensen een vergoeding te geven?

- Is er straks geen sprake van een participatie-elite? En niet onbelangrijk, waar beslist zo’n wijkraad uiteindelijk over?

Terechte vragen, waarop het op voorhand lastig is antwoord te geven. Het vinden van die antwoorden is namelijk ook onderdeel van het experiment. Wat de noodzaak was om ook raadsleden te loten in plaats van af te vaardigen werd niet geheel duidelijk.

Coalitie-elite

Opvallend was het contrast tussen de coalitiepartijen.  D66 en GroenLinks zijn voor maximale experimenteerruimte, terwijl de PvdA en VVD strakke kaders willen meegeven. Het grootste kritiekpunt van deze partijen zat in de eerder genoemde spagaat. Aan de ene kant als deelnemer in de wijkraad geld uitgeven en vervolgens in de gemeenteraad die uitgaven controleren.  Het ingediende amendement van PvdA en VVD om raadsleden niet mee te laten beslissen, maar slechts van de zijlijn mee te laten kijken haalde geen meerderheid.  Maar er was nóg een amendement, en dat amendement had veel weg van mijn amendement wat te elfder ure opgesteld was om het gedeelte van loting van raadsleden te vervangen door een afvaardiging. Op die manier kon het experiment door en hadden raadsleden  de keuze of ze mee wilden doen of niet. Na wat coalitieoverleg schrapte de PvdA alle overwegingen en constateringen zodat er uiteindelijk een amendement overbleef dat nagenoeg hetzelfde was als het amendement dat er al lag. Grote verschil tussen beide was, dat het CDA amendement geen meerderheid meer zou halen. Geen probleem, want het doel zou ook bereikt worden met het amendement van de PvdA. En die partij hecht er grote waarde aan dat de amendementen van de coalitie-elite vóór die van andere partijen gaan. En dat is een wrange constatering op de dag dat er een debat gevoerd wordt over de lokale democratie en hoe de raad met stadjers omgaat.  Als je moeite hebt om in de gemeenteraad over je partijschaduw heen te springen, dan zal dat gedrag richting stadjers waarschijnlijk niet veel beter zijn.

Het debat was geen visitekaartje voor de gemeenteraad en wat Apotheker bedoelde met progressief vooruitgangsdenken zal waarschijnlijk voor altijd een raadsel blijven. Maar als het debat iets heeft verhelderd, is het wel dat de PvdA verandering vooral met de mond belijdt.