Inbreng wetgevingsoverleg Cultuur
(alleen het gesproken woord telt)
Voorzitter,
Cultuur is een spiegel van de samenleving. We herkennen onszelf hierin. Het geeft een tijdsbeeld waar wij als samenleving voor staan. Wat we willen veranderen, wat we mooi of lelijk vinden. Waar we over willen discussiëren of filosoferen.
Iedereen die wil moet cultuur kunnen beleven en iedereen die wil moet eraan kunnen deelnemen. In de steden en in de dorpen verspreid door het hele land.
Dat is voor het CDA de basis waaraan de cultuursector zou moeten voldoen. Dan pas kom je in de breedte tot echte verbinding en inspiratie.
Voorzitter,
Ik wil de staatssecretaris als eerste bedanken dat ze mijn vraag beantwoord heeft en met een brief over 'toegankelijkheid in de sector' is gekomen. Want inclusie en toegankelijkheid moeten, zoals de staatssecretaris zelf ook zegt, een vanzelfsprekendheid zijn. In de brief lees ik dat 'het voor instellingen een zoektocht is en blijft om toegankelijkheid verder te bevorderen'. Dit is zorgelijk, omdat deelname van een grote groep mensen hierdoor uitgesloten is. Ik realiseer me dat iemand in een rolstoel een andere behoefte heeft dan iemand die doof is. En iemand die blind is een andere behoefte dan iemand met een prikkelstoornis. Vindt de staatssecretaris het ook een goed idee om eens de basis op papier te zetten? Wie heeft wat nodig om toegang te krijgen tot de sector? Dan krijgen we inzicht. Kan de staatssecretaris mij toezeggen dit samen met de mensen en organisaties in kaart te brengen en hier in een brief op terug te komen? Ik begrijp heel goed dat een huis niet in één dag gebouwd kan worden, maar laten we de eerste steen wel goed leggen op basis van de toegestuurde brief over toegankelijkheid.
Voorzitter,
Cultuur brengt mensen bij elkaar in een lastige tijd. Het theater is dan een uitgelezen plek om het licht te laten schijnen op maatschappelijke vraagstukken. Teun Toebes laat zien hoe het is om te wonen in een verpleeghuis, Saman Amini geeft ons een kijkje in integratie in Nederland. En de zaak Shell geeft ons inzicht in de klimaatdiscussie. De impact van deze producties is groot. Ziet de staatssecretaris het belang van dit soort maatschappelijk betrokken producties? Benutten we deze kracht voldoende? Van beginnende makers hoor ik dat de sector nog altijd zo gesloten is. Theaters kiezen in deze moeilijke tijd eerder voor commerciële succesgaranties. Maar hoe kunnen we dit toch stimuleren? Aan welke knoppen kan de staatssecretaris draaien? Kan ze enkele suggesties doen?
Voorzitter,
Cultuur dichtbij om de hoek: dat is de bibliotheek. Van klassieke uitleenbibliotheek verschuift ze steeds meer naar een brede, maatschappelijke bibliotheek, waar mensen terechtkunnen voor informatie en hulp of voor het volgen van een cursus.
Het is daarom terecht dat de staatssecretaris tientallen miljoenen per jaar vrijmaakt om gaten in het netwerk van bibliotheken te voorkomen. Dank daarvoor. Deze winter doet de bibliotheek meer. Op initiatief van het Leger des Heils zorgen bibliotheken bijvoorbeeld voor zgn. 'Warme kamers'. Mensen kunnen zich dan in de bibliotheek opwarmen als ze thuis de verwarming niet aan kunnen zetten. Maar kan de staatssecretaris garanderen dat deze 'Warme kamers' ook 'Warme kamers' zullen blijven deze winter?
Voorzitter,
Wat kan de staatssecretaris doen aan de stijgende energiekosten die natuurlijk gelden voor onze bibliotheken, maar ook onze musea? Net als burgers en bedrijven krijgen zij te maken met een ongekende stijging van energieprijzen. Voor rijksmusea en gesubsidieerde musea werkt de overheid aan steunmaatregelen. Maar vergeet de staatssecretaris ook niet de niet gesubsidieerde particuliere musea? Zoals het Anne Frankhuis, Vincent van Goghhuis (kunstcentrum op de geboortegrond van Vincent van Gogh in Zundert) of het Spoorwegmuseum. De coronacrisis en de energiecrisis hebben niet alleen gevolgen op korte termijn, maar ook op de lange termijn. Ze willen blijven investeren in tentoonstellingen, toegankelijkheid, duurzaamheid en onderhoud. Hoe zorgen we dat bijvoorbeeld het Museum Prinsenhof in Delft niet verpauperd? Het museum is dringend aan renovatie toe. De emmers houden nu het water tegen. Heeft de staatssecretaris deze brede problematiek goed in beeld, zodat emmers niet overlopen?
Voorzitter,
De staatssecretaris is aan het verkennen hoe het nationaal historisch museum vormgegeven kan worden. Hoe staat het met deze verkenning?
Voorzitter,
'Cultuur is overal en voor iedereen', dat schrijft ook de staatssecretaris. Zo zou het moeten zijn. Maar zo is het nog niet. Het geld dat het Rijk besteedt aan cultuur wordt verdeeld via de basisinfrastructuur en de fondsen. Hoe beoordeelt de staatssecretaris de spreiding daarvan over het land? In de meerjarenbrief lezen we alleen iets over een betere spreiding van film, media en muziek onder het kopje 'Investeren in jonge makers en professionals'. De staatssecretaris geeft aan dat zij aandacht voor spreiding over het land belangrijk vindt. Kan zij nou concreet maken wat zij daarvoor doet? Zodat iedereen in heel Nederland kan genieten van onze getalenteerde cultuursector.
Voorzitter, tot slot,
We zien dat het publiek weer massaal de horeca bezoekt, winkelbezoek is op het oude niveau en de vakantieparken zitten propvol. Sport wordt weer volop beoefend. Maar voorzitter, de cultuursector in de breedte niet. Mensen zijn het vergeten, het zit niet meer vanzelfsprekend in hun systeem. De cultuursector snakt naar een 'spotlight'. In de 'Hoofdlijnenbrief Cultuur 2022: Herstel, vernieuwing en groei' van 23 mei 2022 schrijft de staatssecretaris: 'Ook wil ik culturele programmering bij de publieke omroep vergroten.
Zo worden makers ondersteund en wordt tegelijkertijd een breder publiek gestimuleerd terug te keren naar theaters, musea en bioscopen.' Ik heb al eerder gepleit voor een cultuurjournaal. Maar denk ook aan programma’s als Opium en Volle Zalen die in het verleden bewezen hebben deze spotlight voor de sector te kunnen zijn. Deze programma’s liggen bij AVROTROS gewoon op de plank. Het is afstoffen en instarten. We hebben haast! Kan de staatssecretaris aangeven hoe de culturele programmering inmiddels vergroot is om het publiek te stimuleren terug te keren?
Dank u.