Antwoorden over bericht Arbeidsinspectie gaf werkgevers te hoge boetes
Vragen van de leden Palland, Peters en Omtzigt (allen CDA) aan de Staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid over het bericht «Arbeidsinspectie gaf werkgevers jarenlang onterechte en te hoge boetes» (ingezonden 20 oktober 2020).
Antwoord van Minister Koolmees (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) (ontvangen 22 januari 2021). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2020–2021, nr. 1313.
Vraag 1. Bent u bekend met het bericht «Arbeidsinspectie gaf werkgevers jarenlang onterechte en te hoge boetes»? Wat is uw reactie op dit bericht?1
Antwoord 1. Ja. Het stelsel van regels is wijdvertakt om eerlijk, gezond en veilig werk te bevorderen2. Het is tevens fijnvertakt. Toezicht en rechtsgang zijn gericht op beoordeling van feiten en omstandigheden van de individuele overtreding en overtreder, meestal de werkgever, die in staat gesteld wordt en gelegenheid heeft zijn zienswijze en informatie (kosteloos) te overleggen. De bestuursrech-telijke (en strafrechtelijke) procesgang is met veel waarborgen omgeven zodat de beoordeling en weging van de feiten en omstandigheden van het individuele geval plaatsvindt. En zodat de zienswijze en informatie van de (mogelijke) overtreder de uitkomsten aantoonbaar beïnvloedt, zoals de geaggregeerde cijfermatige analyse in de bijlage bij mijn brief bij deze antwoorden laat zien. Tegelijk geef ik in mijn brief aan dat een adequate gevalsbehandeling en rechtsbescherming weliswaar een noodzakelijke voorwaarde van overheids-optreden is, maar dat dit nog niet aantoont dat het wijd- en fijnvertakte 1Financieele Dagblad, 19 oktober 2020, «Arbeidsinspectie gaf werkgevers jarenlang onterechte en te hoge boetes», zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-33207–3.html fd.nl economie-politiek/1337055/arbeidsinspectie-gaf-werkgevers-jarenlang-onterechte-en-te-hogeboetes2De regels voor veilig, gezond en eerlijk werk zijn opgenomen in een zevental wetten: Arbeids-omstandighedenwet (Arbowet), Arbeidstijdenwet (Atw), Wet allocatie arbeidskrachten door intermediairs (Waadi), Wet arbeidsvoorwaarden gedetacheerde werknemers in de Europese Unie (WagwEU), Warenwet, Wet arbeid vreemdelingen (Wav), Wet minimumloon en minimum-vakantiebijslag (Wml). Onder andere Arbeidsuitbuiting/mensenhandel is strafbaar ingevolge het wetboek van strafrechtstelsel de meest optimale bijdrage aan gezond, veilig en eerlijk werk is. Die vraag wil ik ook in alle openheid en gezamenlijkheid met werkgevers-, werknemersorganisaties, wetenschappers en stakeholders van een antwoord laten voorzien.
Vraag 2. Is het correct dat vooral kleine ondernemers de dupe zijn van de versterkte fraudeaanpak?
Antwoord 2. Ik zie daarvoor geen aanwijzingen. In de regelgeving is juist op een aantal plekken nadrukkelijk rekening gehouden met de omvang van een onderne-ming. Bepaalde verplichtingen gelden niet voor kleine ondernemingen. Zoals het in dienst hebben van een preventiemedewerker, dat kan de werkgever/eigenaar zelf doen. Ook voor de verplichte toetsing van de RI&E door een gecertificeerde arbodeskundige gelden voor kleine bedrijven uitzonderingen. Daarnaast geldt dat bijvoorbeeld in de boetebeleidsregels van de Arbeids-omstandighedenwet is bepaald dat kleine ondernemingen boetes krijgen van 10% van het normbedrag. Grote bedrijven krijgen een boete van 100%. De boete voor illegale tewerkstelling wordt voor overtreders die niet als rechtspersoon worden aangemerkt gehalveerd. In de Arbeidstijdenwet is de boete voor kleine bedrijven (minder dan 10 werknemers) 50% van het normbedrag. Voor grote bedrijven (meer dan 100 werknemers) is dat 150%. Daarbij komt dat de Inspectie SZW een gedifferentieerde aanpak hanteert met een breed palet aan interventies en met gebruikmaking van verschillende handhavingsinstrumenten.
Vraag 3. Bent u bekend met het signaal van MKB Nederland over het boetebeleid? Wat is uw reactie hierop?
Antwoord 3. Ja. In het nieuwsbericht van 20 oktober jl. op de website van MKB Nederland wordt verwezen naar het in vraag 1 aangehaalde bericht. Het nieuwsbericht stelt onder meer dat de Inspectie SZW boetes niet moet vooropstellen, maar het verbeteren van de werkwijze in bedrijven. De Inspectie SZW zou naast toezicht houden en handhaven, werkgevers hulp moeten bieden bij naleving van regels, aldus MKB Nederland. De in mijn brief aan uw Kamer geschetste ontwikkeling in het toezicht en de door de Inspectie SZW gehanteerde brede interventiemix komt daarmee denk ik in hoge mate overeen. Als voorbeeld noem ik de zelfinspectietools van de Inspectie SZW, waarmee werkgevers concrete handvatten hebben snel en eenvoudig zelf te controleren hoe ze aan de wet- en regelgeving kunnen voldoen. Uit onderzoek blijkt dat werkgevers die een inspectietool gebruiken vaker dan anderen overgaan tot maatregelen om eerlijker, gezonder en veiliger te werken.3 De tools zijn afgelopen september uitgebreid en vernieuwd. De Inspectie SZW is actief in gesprek met stakeholders, zoals de werkgeversvertegenwoordiging en werknemers-vertegenwoordiging over haar prioriteiten en werkwijzen.
Vraag 4. Is het correct dat de Inspectie SZW onder de argumentatie van het belang van de rechtsontwikkeling het beleid heeft om zoveel mogelijk door te procederen in rechtszaken aangaande opgelegde boetes?
Antwoord 4. Nee, er wordt niet automatisch of zoveel mogelijk doorgeprocedeerd. Het betreft steeds een weging per geval. Als een rechtbank een uitspraak heeft gedaan, dan wordt van geval tot geval beoordeeld of het wenselijk is om hoger beroep in te stellen, bijvoorbeeld als een uitspraak niet in lijn is met het vastgestelde beleid. Als vervolgens de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State een uitspraak heeft gedaan, dan wordt dit oordeel – ook in toekomstige zaken met eenzelfde feitencomplex – altijd opgevolgd.
Vraag 5. In hoeveel gevallen gaat de Inspectie SZW na een voor de Inspectie negatieve uitspraak in eerste aanleg in hoger beroep?
Antwoord 5.
Onderstaande tabel toont het aantal gevallen waarin een overtreder of het Ministerie van SZW in hoger beroep is gegaan naar aanleiding van een uitspraak van de rechtbank in zaken op het terrein van de Arbeidsomstandig-hedenwet, de Arbeidstijdenwet, de Wet arbeid vreemdelingen, de Wet minimumloon en minimumvakantiebijslag en de Wet allocatie arbeidskrach-ten door intermediairs.
Jaar Overtreder Ministerie SZW
2016 95 41
2017 64 32
2018 93 21
2019 32 15
2020* 29 10
Totaal 313 119
1Financieele Dagblad, 19 oktober 2020, «Arbeidsinspectie gaf werkgevers jarenlang onterechte en te hoge boetes», zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-33207–3.html fd.nl economie-politiek/1337055/arbeidsinspectie-gaf-werkgevers-jarenlang-onterechte-en-te-hogeboetes2De regels voor veilig, gezond en eerlijk werk zijn opgenomen in een zevental wetten: Arbeids-omstandighedenwet (Arbowet), Arbeidstijdenwet (Atw), Wet allocatie arbeidskrachten door intermediairs (Waadi), Wet arbeidsvoorwaarden gedetacheerde werknemers in de Europese Unie (WagwEU), Warenwet, Wet arbeid vreemdelingen (Wav), Wet minimumloon en minimum-vakantiebijslag (Wml). Onder andere Arbeidsuitbuiting/mensenhandel is strafbaar ingevolge het wetboek van strafrecht.
1 Financieele Dagblad, 19 oktober 2020, «Arbeidsinspectie gaf werkgevers jarenlang onterechte en te hoge boetes», zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-33207–3.html fd.nl economie-politiek/1337055/arbeidsinspectie-gaf-werkgevers-jarenlang-onterechte-en-te-hogeboetes
2 De regels voor veilig, gezond en eerlijk werk zijn opgenomen in een zevental wetten: Arbeids-omstandighedenwet (Arbowet), Arbeidstijdenwet (Atw), Wet allocatie arbeidskrachten door intermediairs (Waadi), Wet arbeidsvoorwaarden gedetacheerde werknemers in de Europese Unie (WagwEU), Warenwet, Wet arbeid vreemdelingen (Wav), Wet minimumloon en minimum-vakantiebijslag (Wml). Onder andere Arbeidsuitbuiting/mensenhandel is strafbaar ingevolge het wetboek van strafrecht.
/2https://www.KvK.nl/corona/regelingencheck/?steg=isondernemer3Kamerstuk 35 420, nr. 132
JaarOvertrederMinisterie SZW201695412017643220189321201932152020*2910Totaal313119* tot 1 november 2020