Populisten verslagen

“Hoera,” zeggen sommigen. “Als de verkiezingen iets hebben uitgewezen, dan is het dat Nederland het kwaadaardig populisme verslagen heeft.” Wat een heerlijk gevoel is dat. Wij, de goeden, bukken niet onder het bruine juk van een grote minderheid van boze mensen. “Wij zijn beter dan dat.”

Voor mensen met die instelling is het een prettig idee. Het is prettig jezelf verlicht en verheven te voelen boven mensen met rabiate xenofobe ideeën. Het is prettig te weten dat je in de kopgroep van pro-Europese intellectuele globalisten verkeert. Een kopgroep bovendien de de last van het geloof achter zich heeft gelaten. En vrij en objectief (dat wil zeggen zonder waarden) kan oordelen over moeilijke ethische kwesties. De vrijheid en het geluk van de mens als individu als het hoogst haalbare.

Macro-economische cijfers geven je gelijk. En de rest is ‘gevoel’. En gevoel is subjectief en kan, nee moet, dus genegeerd worden. In de euforie van het moment is een gevoel van opluchting verklaarbaar. Want Goddank maken we een eerste kabinet Wilders (nu) niet mee. En zo slecht gaat het inderdaad niet in ons land. Tenminste niet voor de meeste mensen.

“Ook de kerk moet opstaan tegen de ontwrichtende ideologie van de PVV.” Dat schreef Trouw vlak voor de verkiezingen. De gemiddelde pastoor of predikant zal geen rechtstreeks stemadvies hebben gegeven. Maar tijdens menige preek zal gewezen zijn op het gevaar van uitsluiting, opruiing en het voeden van gevoelens van angst en haat. De goede verstaander weet dan genoeg, denkt daar het zijne van, en handelt naar bevind van zaken. Want mooie woorden halen gevoelens van angst en onzekerheid niet weg. En geen preek, hoe mooi ook, lost actuele problemen van mensen op.

Op zich is het mooi wanneer ook de kerk, net als veel politici, stelling neemt tegen het kwaadaardig populisme. Daarbij het liefst wijzend op moreel hoogstaande principes als menselijke waardigheid en verantwoordelijkheid voor elkaar. Maar, neem me niet kwalijk, dat is een veilige stellingname. En zal vooral goed vallen bij mensen die de luxe hebben het toch al met je eens te zijn.

Ik geloof dat het Jan Schaefer was die zei dat je ‘in gelul niet wonen kunt’. En hij had gelijk. Niemand wordt wijzer van victorie kraaiende politici. En niemand wordt wijzer van kerken die het morele gelijk misschien aan hun zijde hebben, maar daar in hun handelen niets van laten merken.

Zowel kerk als politiek zijn er voor mensen die het niet gemakkelijk hebben. Of zouden er voor hen moeten zijn. Niet met woorden maar met daden. En al helemaal niet vanuit een verheven positie van het morele gelijk. We hebben allemaal de dure plicht om stelling te nemen. Niet alleen tegen racisme. Maar voor mensen die het moeilijk hebben.