Kandidaten TK21
21 april 2022

Inbreng debat initiatiefwet D66-GL voor afschaffing geborgde waterschapszetels

Inbreng debat initiatiefwet D66-GL voor afschaffing geborgde waterschapszetels
(alleen het gesproken woord telt)

Voorzitter, 

De Kamer praat al jaren over de geborgde zetels en wellicht hebben de indieners gedacht: “Als je er maar lang genoeg over praat, wordt het vanzelf een goed idee.” Maar het CDA is van mening dat je iets wat krom is niet recht gepraat krijgt. Maar laat ik naar de beste traditie van dit huis de indieners allereerst danken voor het steken van hun tijd en energie in het maken van een initiatiefwet. Dat is een klus.

Voorzitter,

Waterschappen zijn van levensbelang. Ons land ligt voor een groot deel onder de zeespiegel. En toch vinden we het vanzelfsprekend dat we droge voeten hebben. Onze manier van leven leidt tot vervuiling. En toch vinden we het vanzelfsprekend dat er schoon drinkwater uit de kraan komt. Misschien is die vanzelfsprekendheid wel de beste reclame voor het goed functioneren van de waterschappen in Nederland. Delen de initiatiefnemers die waarneming?

De CDA-fractie is het eens met de initiatiefnemers dat het geen goed idee is om de waterschappen af te schaffen en de watertaken over te dragen aan de provincies. De waterschappen zijn niet voor niets ingedeeld op basis van stroomgebieden van rivieren. Het waterbelang is daarom ook niet voor niets afzonderlijk georganiseerd. 

Waterschappen vormen een functioneel bestuur met een afgebakende taak. Provincies hebben een veel breder takenpakket. Kunnen de initiatiefnemers uitleggen, waarom het waterschapsbestuur dan op dezelfde manier samengesteld zou moeten worden als het provinciebestuur?

De Raad van State wijst de indieners er fijntjes op dat er niets ondemocratisch is aan de geborgde zetels. Ook de bescherming van minderheden of specifieke belangen kunnen een rol krijgen in de samenstelling van het bestuur. Dat gebeurt op meer plaatsen en dus zijn de Waterschappen helemaal geen vreemde eend in de bijt.

Ik schets de indieners een voorbeeld. Wat als een waterschap bestaat uit een stad van 100 inwoners en het omliggende platteland. En op dat platteland woont één boer. Is het dan eerlijker om besluiten te nemen met de helft plus één? Of is het eerlijker om ervoor te zorgen dat de boer, wiens bedrijf rechtstreeks getroffen kan worden door de besluiten van het waterschap, in ieder geval aan tafel zit bij het waterschapsbestuur? Of is het: laat 100 mensen vrij en de boer vallen?

Voorzitter,

Waterschappen zijn samenwerkingsschappen. De taak van de waterschappen is voor een belangrijk deel uitvoerend. De geborgden zijn daar nauw bij betrokken. 
60% van het watersysteem wordt fysiek onderhouden door boeren en andere terreinbeheerders. 1500 van de 3000 boeren nemen bovenwettelijke maatregelen om de waterkwaliteit te verbeteren. Het goed functioneren van de waterschappen is mede te danken aan de betrokkenheid van geborgde partijen. De scheiding tussen uitvoering en politiek, die nu wordt voorgesteld, leidt volgens de CDA-fractie niet tot oplossingen. Hoe zien de initiatiefnemers dat?

De commissie-Boelhouwer stelt dat het binnen de afgebakende taakomschrijving van de waterschappen mogelijk is om aan te geven welke specifieke belangen bij de uitvoering van de taak een rol spelen. De vertegenwoordigers van die belangen zouden een plek in het bestuur kunnen krijgen. Zo is het ook van oudsher gebeurd. Het kan een positieve invloed hebben op de uitvoering van het werk van het waterschap, de keuzes die daarvoor gemaakt moeten worden en het draagvlak dat daarvoor nodig is. Onderschrijven de initiatiefnemers die analyse van de commissie-Boelhouwer?

De commissie-Boelhouwer vindt dat er een goede onderbouwing te geven is voor de categorie ongebouwd – dat zijn de agrarische ondernemers – en de categorie natuurterreinen. Zo zijn boeren voor hun functioneren sterk afhankelijk van een goed waterbeheer, ze leveren met gronden ook een belangrijke bijdrage aan het huidige en toekomstige waterbeheer. Hetzelfde geldt voor beheerders van natuurterreinen.
Delen de initiatiefnemers die beoordeling van de commissie? Waarom stellen ze dan toch voor de geborgde zetels ook voor deze categorieën te schrappen? Gooien we dan niet het kind met het badwater weg?

Voorzitter,

Met mooie woorden als democratisering en modernisering verhullen de initiatiefnemers dat hun voorstel zeer radicaal is. Hebben zij alternatieven overwogen? Hebben zij de beperking van de belangencategorieën overwogen? Hebben zij aanpassing van het aantal geborgde zetels overwogen?

Hoe beoordelen zij de aanbeveling van de commissie-Boelhouwer aan de waterschappen om de directe democratische invloed van groepen met directe belangen in te ruilen voor participatievormen zoals klantenpanels, adviesraden, zetels in adviescommissies of klankbordgroepen bij specifieke projecten. Is het inruilen van directe democratie voor praatclubs niet te zot voor woorden?

Voorzitter,

De initiatiefnemers streven ernaar dat hun voorstel nog voor de waterschapsverkiezingen van 2023 in werking treedt. De CDA-fractie vraagt of zij daarbij rekening hebben gehouden met de trajecten voor werving en selectie van kandidaat-waterschapsbestuurders? Realiseren de initiatiefnemers zich dat de eerste gesprekken met vertrouwenscommissies al zijn gepland? Getuigt het volgens de indieners van behoorlijk bestuur om de spelregels tijdens de wedstrijd te veranderen?

Landelijk/​Provinciaal

De twaalf provinciale afdelingen vormen de schakel tussen de gemeentelijke afdelingen en het landelijke bestuur.