De lange spionage-arm van China

De feiten

Op 14 september 2020 werd de wereld abrupt wakker geschud door de onthullingen van een internationaal persconsortium over een database die was opgesteld door het bedrijf Shenzhen Zhenhua Data Information Technology. Deze database bevatte een breed scala aan data van meer dan 2,4 miljoen mensen. Het bedrijf Internet 2.0 heeft slechts tien procent van de originele database weten te herstellen. Uit de 250.000 mensen die hersteld zijn uit de database, bleken er 700 Nederlanders te zijn.  

Zoals bij veel bedrijven in China, is de grens tussen de Communistische Partij en het bedrijf afwezig. Zo is Zhenhua gelinkt aan de China Electronics Technology Group Corporation, dat is een militair onderzoeksbedrijf die volledig in handen is van de Chinese staat.

Wanneer er gekeken wordt naar de ruwe data van de database, kan er worden opgemerkt dat de aanwezigen uit alle hoeken van de samenleving komen. Deze data is voornamelijk opgesteld uit informatie die online beschikbaar is. Zo zijn er veroordeelde ex-politici, zoals Jos van Rey en Patricia Remak-Boerenstam, maar ook burgermeesters van grote steden zoals Femke Halsema van Amsterdam of Ahmed Aboutaleb van Rotterdam aanwezig. Het bedrijfsleven is ook niet veilig, de voormalige directeur van de Rabobank Wiebe Draijer en de huidige voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Banken Chris Buijink zijn present in de Chinese database.

De wetgevende macht van Montesquieu ontbreekt ook niet in deze spionagedatabase. Tweede Kamerleden als Sjoerd Sjoerdsma, Henk Nijboer, Jan Paternotte, fractievoorzitter Lilian Marijnissen en Eerste Kamerlid Sophie van Bijsterveld staan op de lijst.

Maar ook de politieke top van de uitvoerende macht staat op de lijst. Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties Kajsa Ollongren is belangrijk genoeg om in de database te worden opgenomen. Het Koninklijk huis is tevens belangrijk genoeg bevonden door de Chinezen om data over te verzamelen. Prins Constantijn staat daarom in de database.

Tot nu toe zijn er enkel mensen genoemd die door middel van hun politieke functie of bedrijfsfunctie de openbaarheid opzoeken. Maar een categorie die niet voor een leven of een baan in de openbaarheid heeft gekozen, heeft nu persoonsgegevens op het internet staan. Dit betreffen hoge ambtenaren en leden van het corps diplomatique. Dat zijn onder andere de huidige Nederlandse Vertegenwoordiger naar de OPCW en een voormalig hoofd van de AIVD.

Daarbij komt de nog ergere onthulling dat dit Chinese bedrijf de mensen om hoogwaardigheidsbekleders heen surveilleert. Dit betreft onder andere de directe familie, zoals broers, zussen, ouders en kinderen. Met andere woorden, de familie die nooit actief en bewust de openbaarheid hebben opgezocht. Zij zijn enkel een doelwit van de Chinezen omdat zij toevallig dezelfde achternaam hebben of het kind zijn van belangrijke mensen. Zo zijn de kinderen van de huidige minister van Buitenlandse handel en ontwikkelingssamenwerking Sigrid Kaag, de dochter van Pieter Omtzigt, de kinderen van voormalig minister van Financiën en vicepremier Gerrit Zalm, de zus van voormalig minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en vicepremier Lodewijk Asscher, de zoon van voormalig minister voor ontwikkelingssamenwerking Jan Pronk, de dochter van minister voor Infrastructuur en Milieu Melanie Schultz van Haegen, familieleden van SER-voorzitter Mariëtte Hamer, de vrouw en dochter van voormalig minister voor Jeugd en Gezin en vicepremier André Rouvoet en de dochter van voormalig minister-president Ruud Lubbers allemaal in het vizier gekomen van dit bedrijf die banden heeft met de Chinese Communistische Partij.

Discussie

Samen met Harry van der Molen en Joba van den Berg heb ik over dit onderwerp op 16 september 2020 Kamervragen ingediend[1]. In het antwoord op deze Kamervragen stelt de minister van Justitie en Veiligheid, mede namens de minister van Buitenlandse Zaken en de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties, dat de Nederlandse personen die in deze database staan hierover zijn geïnformeerd[2].

Eerder heeft een ruime meerderheid van 93 zich in de Tweede Kamer uitgesproken voor een zwarte lijst voor Chinese bestuurders die mensenrechten schenden[3]. Deze motie was mede ingediend door Sjoerd Sjoerdsma, Bram van Ojik, Stieneke van der Graaf en ikzelf[4]. De mensen die mede dankzij deze motie op een zwarte lijst komen te staan, mogen de Europese Unie niet meer in en tegelijk worden de Europese tegoeden van deze mensen bevroren.

Op dezelfde wijze kunnen wij in Nederland, met onze bondgenoten in de Europese Unie die ook zijn getroffen door deze grove en illegale Chineze schending van digitale mensen- en privacyrechten, een proportioneel antwoord bieden aan deze aanval op de fundamentele Europese waarde van privacy. 

Daarom moet Nederland dit op de agenda zetten en met onze EU-bondgenoten vaart maken met het instellen van sancties. Allereerst tegen de mensen die betrokken zijn bij deze grootschalige illegale dataroof. Mensen zoals Meng Ya Ping, een bestuurslid van de Shenzhen Zhenhua Data Information Technology die opereert in het hart van het cyber- en spionageapparaat van de Volksrepubliek China. Ook de organisaties die vermeende belangen hebben in Zhenhua, zoals de China Zhenhua Electronics Group en de China Electronics Technology Group, zullen worden overwogen om te sanctioneren.

Machtsinstrumenten

Nederland en de EU moeten China laten zien en voelen dat dit soort praktijken niet worden getolereerd. Voor de sanctionering kan er onder meer worden gedacht aan het uitzetten van diplomaten, vergunningen van Confuciusinstituten niet verlengen, export richting China die mogelijk misbruikt kan worden te verbieden, visa moeilijker verstrekken, CCP-leden op een persoonlijke sanctielijst zetten, export-ban op technologie, Nederlanders of EU-burgers die in China actief zijn instrueren om niet deel te nemen aan activiteiten die zorgen voor schendingen van mensenrechten en door meer activiteiten te ontplooien met landen die eenzelfde analyse hebben over China zoals onder andere Australië, Indonesië, Taiwan en India.

Conclusie

Door knap en moedig werk van het bedrijf Internet 2.0 is de Orwelliaanse realiteit van de Chinese buitenlandse spionage naar buiten gekomen. De data van wereldwijde hoogwaardigheidsbekleders en de mensen om hen heen, toont dat niks China weerhoudt om haar buitenlandse lange termijndoelen te bereiken. Daarom is het van cruciaal belang om in EU-verband China, het liefst samen met de VS en andere landen, onder druk te zetten door bijvoorbeeld te sanctioneren en om de banden met de landen die dezelfde visie tegen China hebben, te intensiveren. Want alleen samen kunnen we de Chinese draak indammen.

Ik wil Justin Spruit hartelijk bedanken voor de ondersteuning bij het schrijven van dit artikel.

[1] https://www.tweedekamer.nl/kamerstukken/kamervragen/detail?id=2020Z16438&did=2020D35618

[2] https://www.tweedekamer.nl/kamerstukken/kamervragen/detail?id=2020D40239&did=2020D40239

[3] https://eenvandaag.avrotros.nl/item/meerderheid-tweede-kamer-wil-zwarte-lijst-voor-chinezen-die-mensenrechten-schenden/

[4] https://www.tweedekamer.nl/kamerstukken/detail?id=2020Z17542&did=2020D37946