Initiatiefnota over een gelijk speelveld bij exportvergunningen voor de Europese defensie-industrie

Op 5 maart jl. heb ik samen met collega Bosman van de VVD een initiatiefnota ingediend over een gelijk speelveld bij exportvergunningen voor de Europese defensie-industrie. Ons doel is de Europese defensiesamenwerking en de Nederlandse positie daarin te versterken, alsmede een gelijk speelveld voor bedrijven te bevorderen. Daartoe stellen we voor dat Nederland zich aansluit bij het akkoord van Toulouse, dat Frankrijk en Duitsland in oktober 2019 overeenkwamen. Om zo het wapenexportbeleid onderling af te stemmen. Vergelijkbare akkoorden kan Nederland ook met andere strategische partners sluiten.

De defensie-industrie opereert niet in een traditionele vrije markt. Er is geen ‘level playing field’. Staten hebben veel invloed. Er bestaan nog veel nauwe banden tussen overheden en defensie-gerelateerde bedrijven. Sommige grote defensiebedrijven zijn (deels) in overheidshanden. Europese aanbestedingsregels kunnen buiten werking worden gesteld, om zo voorrang te geven aan nationale veiligheidsbelangen en de eigen, nationale industrie. Daarnaast is een vergunning vereist voor de uitvoer van militair materieel.

In het toch al ongelijke speelveld behoort Nederland tot de landen in Europa die het meest strikte wapenexportbeleid voeren. Het plaatst de Nederlandse defensie-industrie op een achterstand ten opzichte van Europese concurrenten. Dat vormt niet alleen een bedreiging voor banen en innovatieve werkgelegenheid in eigen land, maar het beperkt ook de mogelijkheden om een leidende diplomatieke rol te spelen bij de vormgeving van een versterkt veiligheidsbeleid binnen de Europese Unie.

En dat terwijl Europese defensiesamenwerking aan belang toeneemt. Zo krijgt de ontwikkeling van gezamenlijke militaire capaciteiten een impuls met de instelling van het Europees Defensiefonds. Omdat Nederland de Europese wapenexportcriteria strikter toepast dan veel andere lidstaten, ligt hier een potentieel risico voor Nederlandse deelname aan Europese consortia. De gedachte is dat Europese partners geen samenwerking met Nederlandse bedrijven willen aangaan als daardoor het risico bestaat dat Nederland geen exportvergunning verleent voor het te ontwikkelen product.

In onze initiatiefnota geven wij een analyse van relevante ontwikkelingen, risico’s en kansen. We komen met vijf concrete voorstellen. Zo willen we bijdragen aan een eerlijker speelveld voor onze defensie-industrie en versterken we de mogelijkheden tot Europese samenwerking.

Meer lezen? VVD en CDA lanceren initiatiefnota voor gelijk speelveld binnen Europa - NIDV