Navalny & onze relatie met Rusland
Afgelopen week werd de Russische oppositieleider Aleksej Navalny door de rechter veroordeeld tot drie-en-een-half jaar gevangenisstraf. Een gênant en politiek gemotiveerd proces, waarin niet eens de schijn werd gewekt van onafhankelijke rechtsspraak. Daar waar de Russische geheime dienst eerder jammerlijk had gefaald om Navalny (mond)dood te maken, is het de gerechtelijke macht nu dus wel gelukt om de Russische oppositieleider onschadelijk te maken. Een zware domper voor de toch al fragiele Russische democratie en een hard gelag voor de Russen die strijden tegen de corruptie en het machtsmisbruik van het Kremlin.
In Rusland is de ruimte voor andersdenkenden en onafhankelijke maatschappelijke organisaties de afgelopen jaren steeds verder ingeperkt. De veroordeling van Navalny past dus in een patroon van toenemende repressie. Er wordt geen tegenspraak meer geduld en criticasters van het Kremlin zijn hun leven niet meer zeker. Niet in Rusland, maar ook niet in het buitenland. Een zorgelijke ontwikkeling.
De veroordeling van Navalny toont niet alleen het failliet van de Russische rechtsstaat en democratie aan, maar markeert ook een nieuw dieptepunt in de relatie tussen Rusland en de Europese Unie. Vooral voor Duitsland viel de arrestatie en veroordeling van Navalny rauw op het dak. Alexej Navalny verbleef de afgelopen maanden in Duitsland waar hij werd behandeld nadat hij door zijn eigen overheid was vergiftigd. De arrestatie van Nanvalny direct na zijn aankomst in Moskou werd in Berlijn dan ook opgevat als een dikke Russische middelvinger richting Duitsland. Duitsland is traditiegetrouw het EU-land dat ten alle tijden de lijnen met Rusland open wilt houden, maar het is de vraag hoelang deze constructieve houding nog stand kan houden.
Het recente bezoek van de EU-Buitenlandchef Joseph Borrell aan Rusland heeft de koude in ieder geval niet uit de lucht gehaald. In tegendeel. De uitgestoken hand van Borrell werd beantwoord met een rechtse directe van Lavrov, de Russische minister van Buitenlandse Zaken. Er werden tijdens het bezoek drie Europese diplomaten uitgezet en de EU-gezant werd meerdere malen geschoffeerd op de afsluitende persconferentie. Een ongekende provocatie, maar ook een helder signaal van afkeuring richting de Europese Unie.
We willen in het Westen graag een constructieve relatie met Rusland onderhouden, maar Rusland blijft dit idee pertinent afwijzen. Dit komt gedeeltelijk doordat de Europese Unie geen vuist kan maken tegen het assertieve confrontatiebeleid van het Kremlin. De meningsverschillen ten aanzien van Rusland binnen de Unie zijn daarvoor te groot. Poetin profiteert van onze interne strubbelingen en probeert ons uit elkaar te spelen. Hier moeten wij als Unie, ondanks de verschillende inzichten, een antwoord op weten te formuleren. We kunnen Rusland niet dwingen onze vriend te zijn, maar we mogen wel van Poetin verwachten dat hij respectvol met ons omgaat.
Wat betreft het CDA worden de Europese verzoeningspogingen met Rusland tijdelijk in de kast gezet. De dialoogknop heeft duidelijk niet gewerkt, dus nu kunnen we rustig gaan draaien aan de drukknop. Wie niet horen wil, moet voelen. En dat het liefst waar het de machthebbers het meeste pijn doet; in de portemonnee. Wat mij betreft mag daarom ook de afronding van het Nordstream II project als drukmiddel op tafel worden gelegd.
Martijn van Helvert.