21 september 2020

Algemene Beschouwingen 2020

Uitgesproken door CDA-fractievoorzitter Irma Bultman op 16 september 2020

Voorzitter, het mooie van algemene beschouwingen is dat je als partij/raadslid wordt gedwongen om even een stapje terug te doen uit de politiek van alledag. Het zit ook in het woord ‘beschouwen’: even achterover leunen, en van een afstandje kijken hoe we er als gemeente in het algemeen voor staan. Voor het eerst in het bestaan van onze gemeente kunnen we tijdens de algemene beschouwingen niet rustig achterover leunen. Onze wethouder noemde het afgelopen zondag in Buitenhof ‘code rood’ voor alle Nederlandse gemeenten. Als je naar de cijfers kijkt, worden de nu voorspelde tekorten op de meerjarenraming bijna geheel veroorzaakt door steeds verder stijgende kosten in het sociaal domein, met name die van de jeugdzorg. Voor het CDA Krimpenerwaard ligt met name op dat terrein in de komende maanden grote prioriteit.

Jeugdzorg
Voor de korte termijn is de oproep vanuit ons college – en vele andere gemeenten – aan het Rijk een logische: kom met meer geld over de brug, voordat we als gemeente moeten snijden in subsidies, welzijnswerk, het verenigingsleven en de OZB niet hoeven te verhogen. Als we ervan uit mogen gaan dat het kabinet de extra uitkering op de jeugdzorg ook voor de komende jaren voortzet, dan is op korte termijn het hiermee voorspelde tekort weggewerkt. Maar, voor de lange termijn zullen we als politiek (raad én college), samen met de mensen en organisaties die in de jeugdzorg werken de wissels moeten omzetten. Of in ambtelijk jargon: van transitie naar transformatie. Zo doorgaan kan niet en regeren is vooruitzien. Maar oplossingen zijn niet simpel en eerlijk gezegd is het terrein van de jeugdzorg ook heel complex. Té complex misschien wel voor een lekenbestuur als de gemeenteraad.

Het is jammer dat we als raad daar nu niet uitgebreid over spreken. Eerlijk gezegd hadden we meer verwacht van de analyse die er nu ligt, het is enkel een financiele analyse. De stijgende grafieken bevestigen het beeld dat er is, helpen ons om het probleem te begrijpen, maar lossen het niet op. In het raadsvoorstel lezen we dat het college aan het einde van het jaar komt met keuzes. Waarom dan pas? Is het niet veel logischer om nog voor de begroting uitgebreid met elkaar te spreken over deze problematiek? De problemen lijken ons urgent genoeg en veel verder dan het ongenoegen over het vaste abonnementstarief in de Wmo en de facturatietermijn van vijf jaar hebben we het college nog niet gehoord. Heeft het college uberhaupt al nagedacht over mogelijke richtingen? Middels een aantal moties die bij de stukken zitten doen wij alvast een aantal suggesties, waarbij kleinschaligheid en samenwerking centraal staan. Wat ons betreft gaan we meer inzetten op lokaal georganiseerde zorg. Lokaal als uitgangspunt, regionaal waar het lokaal niet anders kan. We hopen dat we op zeer korte termijn toch echt een aantal scenario’s en keuzes kunnen gaan maken als raad. 

Woningbouw/duurzaamheid
Met het terugdringen van enkel de kostenstijging in de jeugdzorg zijn we er niet. Uitdagingen op het gebied van woningbouw, duurzaamheid en het leefbaar houden van onze kernen blijven. In de afgelopen maanden is wel gebleken hoe belangrijk een eigen huis en thuis is, en hoe fijn het is dat wij zoveel groen en letterlijk (adem)ruimte in de polder om ons heen hebben. De voordelen van het thuiswerken geeft dat je niet per se dichtbij het werk hoeft te wonen. Dat biedt perspectief om meer jongeren te behouden, wat uiteindelijk weer ervoor zorgt dat ook onze voorzieningen, zoals winkels, verenigingen en scholen hun deuren kunnen openhouden. Dan moeten er echter wel woningen zijn. Tot 2030 staan er 3.000 nieuwbouwwoningen gepland, maar in het huidige tempo gaan we dat niet halen. Wie denkt dat de markt en projectontwikkelaars het wel zullen oplossen, komt bedrogen uit. Hoe ziet de wethouder de rol van de gemeente in de toekomst? Moeten we als overheid niet meer de regierol naar ons toe trekken?

Op het gebied van woningbouw is betere communicatie en tijdige afstemming met raad én omwonenden echt nodig. Te vaak lopen woningbouwprojecten vertraging op, omdat er aan de voorkant te weinig is geïnvesteerd in omgevingsmanagement. Hoe denkt de wethouder dit in de toekomst beter aan te pakken?

RES
Gemeenten staan aan de vooravond van de energietransitie. Veel inwoners en bedrijven maken zich zorgen over de impact daarvan op het landschap en op het persoonlijke huishoudboekje. Terechte zorgen. Alom wordt de roep gehoord om te komen tot haalbare en betaalbare invoering van de nieuwe energie. Wij als CDA zien dat zeker ook zo, maar wil het vooral zien als een kans. Niet zo veel mogelijk hetzelfde houden, maar juist inzetten op de positieve mogelijkheden die zich gaan voordoen. En daar moeten onze eigen inwoners en bedrijven de positieve resultaten van kunnen plukken. Meer werk. Meer comfort. Een beter leefklimaat. Winst voor particulier en bedrijf. Gaat dat vanzelf? Nee, hiervoor zal moeten worden geïnvesteerd. Juist hierom pleit het CDA – net als anderen – middels een motie voor het instellen van een fonds waaruit kosten kunnen worden voorgefinancierd. Een zogenoemd revolving fund. Want de kosten gaan voor de baten uit. 

Bezuinigingen
Met de tekorten op de jeugdzorg en de financiële onzekerheid rondom corona, moet de broekriem worden aangetrokken. Het college heeft haar best gedaan om met voorstellen te komen om de structureel verwachte tekorten weg te werken. Hoewel er in deze lijst met bezuinigingsvoorstellen zeker punten zijn die pijn doen, willen wij het college eerst complimenteren met deze voorzet.

Wat het CDA betreft kijk je bij bezuinigingen eerst altijd naar jezelf en dat heeft het college ook gedaan. Een bezuinigingsoptie die wij nog willen inbrengen is om minder gebruik te maken van externe adviesbureau’s, die vaak tienduizenden euro’s kosten (uurtarieven ver boven de €100 zijn normaal). Dit zien we nog niet direct terug in de voorstellen die door het college zijn aangeleverd. Hoe zit het college dit? Als raad hebben we hier ook zelf een rol in. Zijn we als raad per se geholpen met een mooie, gelikt uitziende nota, zoals bijvoorbeeld de onlangs vastgestelde Fietsagenda, waarbij de toegevoegde waarde nog te bezien is? Laten we als raad ook vaker genoegen nemen met - en ook vragen om - een korte notitie van de eigen ambtenaren, waarin we als raad ook eerder kaderstellend bezig kunnen zijn: geef ons in eerder stadium keuzes en opties waaruit we kunnen kiezen. Zo leg je ook de verantwoordelijkheid bij de raad, in plaats van dat de raad enkel aan het controleren is. 

Wat het CDA betreft zijn bezuinigingen op de samenleving, zoals verenigingen en vrijwilligersorganisaties de laatste in de rij. In de afgelopen maanden is namelijk gebleken hoe belangrijk de gemeenschap en de ‘samen’leving zijn.

Afronding
Dit jaar viert onze gemeente een lustrum: we bestaan vijf jaar. Is het ons gelukt om van vijf kleine gemeenten één grote gemeente te worden die ook dichtbij de inwoners staat? Met elkaar, voor elkaar? Wij zijn van mening dat daar echt nog stappen te zetten zijn. Denk bijvoorbeeld aan de serviceloketten. Jammer dat we daar nog steeds van mening verschillen. Maar denk bijvoorbeeld ook aan de bureaucratie en lange beslistermijnen. Daar krijgen we nog te vaak klachten over als raad. De coronacrisis heeft ons geleerd dat als de nood hoog is, die best opzij gezet kunnen worden. Dat moeten we vasthouden! Ziet het college dit ook?

Voorzitter, tot slot: 
Vorige week hadden we met de woordvoerders sociaal domein een avond over ‘waarden’. Daarin werd ook de waarde ‘de mens centraal’ besproken. Ik moet zeggen dat ik het een nogal voor de handliggende en vage waarde vond – wie vindt dat nou niet -, maar als je doordenkt zit er wel wat in. Want wat gebeurt er als we ‘de mens/inwoner echt centraal zetten’? Dan heet ons loket in Stolwijk waarschijnlijk geen Klant Contact Centrum, want onze inwoners zijn geen ‘klanten’. Dan duurt het aanvragen van een traplift geen zes maanden. Dan gaan we in het voortraject met omwonenden om de tafel zitten bij grote nieuwbouwprojecten. En dan denken we samen met sportverenigingen, welzijnsorganisaties, etc. na over de uitwerking van plannen. Want alleen als we het ‘met elkaar en voor elkaar’ doen, zijn we op de goede weg!

Landelijk/​Provinciaal

De twaalf provinciale afdelingen vormen de schakel tussen de gemeentelijke afdelingen en het landelijke bestuur.