Het ingewikkelde verhaal van een nieuw gemeentehuis
In de afgelopen jaren is een nieuw gemeentehuis nooit onderwerp van gesprek geweest in onze gemeente. Sterker nog, bij de herindelingsverkiezingen van 2014 waren de partijen unaniem: we willen geen duur, geldverslindend nieuw gemeentehuis. Daarmee zou de burger namelijk weinig opschieten. Met vier van de vijf gemeentehuizen die er waren konden we voorlopig prima uit de voeten, zeker met de nodige aanpassingen, te betalen uit het herindelingspotje. Zo bleven we in de nieuwe gemeente als grotere kernen zichtbaar en dichtbij als eerste overheid.
In de vijf jaar daarna is een nieuw gemeentehuis dan ook geen onderwerp van gesprek geweest. Tot anderhalf jaar geleden. Het Rijk heeft namelijk de duurzaamheidseisen aangescherpt: al het gemeentelijk vastgoed moet in 2023 minstens energielabel C hebben. Op dit moment hebben alleen de locaties Lekkerkerk en Stolwijk label C. De panden in Bergambacht en Schoonhoven hebben energielabel F en dat vraagt flinke investeringen. Er is nog een reden: onze gemeente wil in 2050 volledig energieneutraal zijn. Door een volledig nieuw, 100 procent duurzaam gemeentehuis te bouwen, nemen we een voorschot op dat duurzaamheidsdoel. Maar… 29 jaar is een eeuwigheid in de ontwikkeling van nieuwe technieken.
Ook zijn vier gemeentekantoren voor ambtenaren en collegeleden onhandig: ze zijn veel tijd kwijt aan het reizen tussen de verschillende locaties, waar het in de zomer snikheet is en in de winter de verwarming flink aan moet. Genoeg reden dus voor het college om twee jaar geleden een ‘businesscase’ uit te voeren met vier scenario’s: 1) handhaving vier huidige locaties, 2) vernieuwbouw op huidige locatie Lekkerkerk, 3) nieuwbouw op een nieuwe locatie en 4) renovatie twee locaties (Lekkerkerk en Stolwijk). De kosten voor scenario 2, 3 en 4 ontlopen elkaar niet zoveel, elk ongeveer 25 miljoen euro.
Scenario 1 valt volgens het onderzoek af, dat is geen oplossing voor de lange termijn. Ook al is dat voor veel inwoners lastig te begrijpen. De locaties Schoonhoven en Bergambacht zien er van binnen en buiten namelijk nog prima uit én ze zijn zes jaar geleden van binnen nog verbouwd. Het zou kapitaalvernietiging betekenen door de panden nu al af te stoten. Bovendien staan nieuwe eigenaren voor dezelfde duurzaamheidsproblemen. Verder zegt het onderzoek dat alle huidige locaties niet 100 procent energieneutraal te maken zijn, waardoor de voorkeur van het onderzoeksbureau én het college al snel bij de nieuwbouwvariant kwam te liggen.
De second opinion, die op ons verzoek is uitgevoerd, geeft duidelijk aan dat in de komende jaren de panden in Lekkerkerk en Stolwijk wel 100 procent energieneutraal te maken zijn. Met de huidige technieken lukt dat nog niet, maar op termijn wel. De second opinion heeft nog wel meer ‘foutjes’ opgehelderd: de winst op het gebied van dienstverlening aan de inwoners zou niet zo gunstig uitpakken als beweerd, wat ook geldt voor de winst bij het verkopen van de huidige panden. Goed dus dat de second opinion is uitgevoerd. Daarnaast vormt het rapport de enige basis voor de discussie die we voeren. En de discussie gaat over pakweg 25 miljoen euro, dan moet er geen twijfel zijn over een rapport.
n de raadsvergadering van woensdag 2 juni 2021 heeft het college het voorstel gedaan om het nieuwbouwscenario verder uit te werken. Dat vindt het CDA iets te snel. We zijn niet per definitie tegen nieuwbouw, maar er zijn nog te veel open eindjes om volmondig in te stemmen met nieuwbouw. Een aantal open eindjes op een rij:
- Waarom nieuwbouw als Lekkerkerk en Stolwijk al aan de eisen voor 2023 voldoen? Kunnen we niet beter wachten op de nieuwere technieken die ook Lekkerkerk en Stolwijk in de toekomst volledig duurzaam kunnen maken? Niet bouwen is toch het duurzaamst?
- Voor de nieuwbouwvariant is gerekend met een vrij klein bouwvolume. De gedachte is dat door corona thuiswerken de norm wordt. Maar is dit beeld niet te rooskleurig?.
- Denk ook aan de financiële risico’s. We kennen allemaal genoeg voorbeelden van gemeentehuizen waarvoor vele miljoenen extra moesten worden uitgetrokken en waar de opbrengsten van de herontwikkeling tegenvielen.
- Het CDA heeft grote twijfels of de dienstverlening echt verbetert. Betere dienstverlening heeft niet te maken met één of vier gebouwen, maar met een houding en met het gedrag en de mentaliteit van de medewerkers naar inwoners, bedrijven en organisaties. De fysieke afstand zal bij één gemeentehuis in ieder geval voor veel inwoners groter worden. Ons eerdere voorstel om gemeentelijke servicepunten in de grotere woonkernen te plaatsen, bijvoorbeeld in een dorpshuis of bibliotheek voor een paar dagdelen in de week, blijven we inbrengen.
Samen met de ChristenUnie heeft onze fractie tijdens de raadsvergadering een amendement (wijziging) ingediend om niet alleen de nieuwbouwvariant verder uit te werken, maar ook scenario 4 (de variant waarbij Lekkerkerk en Stolwijk behouden blijven en worden verbouwd). Wat ons betreft ligt scenario 4 meer voor de hand dan het nieuwbouwscenario. De timing van deze discussie is wellicht ook wat ongelukkig: er ligt nu een voorstel om 25 miljoen euro te investeren in een nieuw gemeentehuis, terwijl er financiële onzekerheid is, bezuinigingen nodig zijn én bouwprijzen de pan uitrijzen. Door twee scenario’s verder uit te werken krijgt het een minder hoog ‘gokgehalte’ en kunnen we, waarschijnlijk ergens volgend jaar, een beter onderbouwd besluit nemen over de toekomst van onze gemeentekantoren.