Goede voornemens
Aan het eind van 2022 zijn wij terechtgekomen in een maalstroom van nieuwe situaties en onzekere tijden. Ooit was er een periode dat de tijd stil leek te staan: Onze jeugdjaren. Oud en Nieuw is de gelijktijdigheid van verleden en toekomst, terugblikken, afsluiten en vooruitzien. Goede voornemens horen bij de jaarwisseling. Ze zijn onderdeel van onze cultuur, zoals oliebollen en vuurwerk dat ook zijn. De langste nacht mag voorbij zijn, de dagen zijn nog steeds donker. Terugkijkend op het voorbije jaar constateren we vele problemen, zoals exploderende energieprijzen, ongekende inflatie, vastgelopen asielopvang, agressieve boerenprotesten en in het nabije buitenland een bloedige oorlog. Bestuurlijk gezien is 2022 een ingewikkeld en lastig jaar geweest. Somber vooruitzicht: 2023 wordt er niet meteen veel rustiger op.
Bovenaan de lijst staat de oorlog in Oekraïne en de prijsstijgingen die Nederlanders voor hun kiezen kregen. Deze hadden het grootste effect op het persoonlijk leven. Uit recent onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau deze week bleek dat veel mensen somber zijn over hoe het land ervoor staat. De onderzoekers vroegen vierduizend Nederlanders wat ze zien als grootste kansen en grootste bedreigingen. De top drie van bedreigingen is te linken aan de oorlog in Oekraïne. Verder gaat het om hoge inflatie, klimaatcrisis, cyberaanvallen en ongewenste afhankelijkheid van buitenlandse levering van energie. Ook meer transparantie in de financiering van politieke partijen scoort hoog. Men beseft hoe kwetsbaar de democratie is en dat die zo uit je vingers kan glippen. Hierbij zie je een radicale omslag van wat Nederlanders belangrijk vinden om welvaart en veiligheid te garanderen.
Ook zelfingenomen gedrag van sommige politici en complot denken scoorden hoog, zoals de talrijke wappies, gekkies, twitter-terroristen en consorten. Het zijn allemaal lawaaiige pestkoppen en ruziezoekers die uit zijn op verdeeldheid en conflict. Zij communiceren dikwijls via hun voorlichters. Voorlichters kon je vroeger maar beter volgen. Ze waren letterlijk degenen die eeuwen geleden door de donkere straten liepen met olielampen. Daar komt hun naam ook vandaan. Heden ten dage is een voorlichter iemand die zijn opdrachtgever zo gunstig mogelijk in het nieuws wil brengen.
Na Zwarte Piet moet nu ook het vuurwerk eraan geloven. De discussie over deze nationale oudejaarstraditie wordt heviger gevoerd dan ooit; de hoeveelheid klachten stijgt recht evenredig met de sterkte van de knallen. Ieder jaar weer meer overlast, meer meldingen, zwaardere straffen. Maar zolang jongeren naar bureau Halt worden verwezen om de straat te vegen, in plaats van een kijkcollege te moeten ondergaan op de spoedeisende eerste hulp van een ziekenhuis, verandert er niets.
Veel mensen willen het nieuwe jaar beginnen met goede voornemens, maar dat heilige plan vervolgens uitvoeren is iets lastiger. Persoonlijk heb ik dezelfde voornemens als vorig jaar. Je moet nooit oude voornemens weggooien voordat je nieuwe hebt verdiend - en dat is zelden het geval. Veel mensen zien Oud en Nieuw als een leven veranderend moment; zulks is niet verstandig. Een vlammend, nieuw begin zit er voor velen gewoonweg niet in. Toch wil men vaker klimaatbewust leven, meer tijd besteden aan dierbaren, gezonder eten en meer bewegen. Veel mensen willen iets veranderen aan zichzelf. Aan hoe ze leven. Aan de manier waarop ze werken. En in 2023 moet het echt gebeuren. Voor de zoveelste keer. Maar het achterlaten van oude gedragspatronen en het ontwikkelen van nieuwe routines is moeilijk. Groot is de teleurstelling als blijkt dat de zo begeerde verandering uitblijft. En het aanbod aan tips en lessen op dit gebied is zo overweldigend, dat je soms maar liever gewoon zelf wat gaat bedenken. En mocht u spijt krijgen van uw goede voornemens dan is er altijd een moment om ze bij te stellen.
Elk jaar zijn er somberaars die het voorbije jaar gretig kwalificeren als het ergste jaar ooit. De nationale zelfgenoegzaamheid is overdreven, maar het nationale zelfbeklag van nu is extreem. Er zijn veel redenen om optimistisch te zijn. Neem de tijd, voordat de tijd u neemt. Laten we wat minder bang voor de toekomst zijn, onze goede voornemens koesteren en er samen iets moois van maken!