Kader­no­ta 2025

Voorzitter, Het CDA is het eens met de voorstellen van het college rondom 2024.
Toch willen we wel een opmerking maken. Als we kijken naar de extra kosten van

€ 120.000 om de WOZ-bezwaren te behandelen, dan schrikken wij hiervan. Kunnen we dit op 1 of andere manier voor de toekomst voorkomen? Wij zijn benieuwd of en hoe vaak de WOZ-waarde wordt bijgesteld en wat dat financieel betekent. Wij zouden het op prijs stellen als u ons daarover eens informeert.

En nu naar 2025.

Kijkend naar dat deel in de kadernota dan hebben we in de gemeente een totaal andere situatie dan voorgaande jaren. Door vermindering van de bedragen die we van het Rijk ontvangen, kijken wij nu al aan tegen een tekort van € 3.6 miljoen voor 2025. En als we verder kijken lopen de tekorten nog verder op.
Met als gevolg dat wij voor onze plannen en ambities niet zomaar geld beschikbaar hebben. En dat wij nu al moeten gaan bezuinigen en keuzes maken.
Laten we hopen dat ze in Den Haag rekening houden met de noodsignalen vanuit VNG.

Gelukkig heeft het college al goed gekeken naar besparingen en na die bestudeerd te hebben kan het CDA instemmen met het inzetten van de structurele en incidentele bezuinigingen.

Maar, daar redden we het niet mee. We houden een tekort om onze ambities waar te maken.
U heeft ons duidelijk uitgelegd dat wij voor de onderwerpen in hoofdstuk 2.2 geen geld beschikbaar hebben en dat terwijl ze wel onvermijdelijk en urgent zijn. U geeft aan dat u op zoek gaat naar middelen. Voor 2025 en verder. Afgelopen week hebben wij van u vernomen hoe u dat gaat aanpakken. Volgens het CDA een goede aanpak en we kijken uit naar de resultaten.

En u vraagt kaders van ons om de begroting op te stellen.

Voorzitter, het CDA wil en kan niet alleen kijken naar bestedingswensen. Het is net als met mijn eigen huishoudboekje. Als ik minder inkomsten heb dan wensen, dan moet ik keuzes maken. Dan kan ik kiezen om mijn inkomsten te verhogen of mijn uitgaven te verkleinen of een combinatie van beide. En het CDA denkt dat dat laatste een goede aanpak is.

Wat betreft de inkomsten:

College, wij willen als kader meegeven dat u uitzoekt hoe de inkomsten verhoogt kunnen worden.
Hierbij denken wij aan de verschillende soorten belastingen voor inwoners en toeristen.
Afgelopen week hebben wij gehoord dat wij als gemeente t.o.v. andere gemeenten in Nederland een aanzienlijk lagere belastingdruk hebben. Wellicht is er dus ruimte om die te verhogen.

We denken ook aan het herzien van de grondprijs voor kavels op de Ossebroeken. Het CDA wil meegeven dat het uitgangspunt zou moeten zijn dat de verwervingskosten niet drukken op de gemeentebegroting, maar verdisconteerd worden in de grondprijs.

En college, het CDA wil u ook het advies geven om eens te kijken naar de leges van evenementen. Die hebben allemaal dezelfde prijs, maar is het wel eerlijk dat een evenement welke bv 3 dagen duurt evenveel moet betalen als een evenement die een paar uurtjes duurt?
En kijk ook eens buiten onze gemeentegrenzen. Zijn er subsidies of andere bijdragen te halen bij de Provincie of het Rijk voor projecten in onze gemeente?

Tenslotte lezen we dat er veel personeel wordt ingehuurd, omdat er onvoldoende expertise in huis is. Wij maken ons zorgen over die situatie.
Wat ons betreft onderzoekt u de mogelijkheden om slim regionaal samen te werken met ander gemeentes op functies waar u met krapte te maken heeft. Of op functies waarvan wij maar bv 1 fte hebben. In de krant lezen we dat wij als gemeente niet uniek zijn. Zij huren ook veel personeel in.
We hebben vraagtekens rond de kwaliteitsmedewerker jeugd. Zijn er ook mogelijkheden om samen met andere gemeenten dit op te zetten?

Uitgaven 2025

Daarin moeten we ook keuzes maken. En kijkend naar de lijst met urgente en noodzakelijke punten komt bij ons direct de woorden ‘Hoe dan’ en ‘wat dan’ op.

Een keuze of richting roept allerlei dillema’s op.
Enkele voorbeelden:

• Kies je wel of niet voor preventie in het Sociaal Domein en wat zijn dan de gevolgen?
• Kunnen we besparen op wegenonderhoud zonder concessies te aan de veiligheid?
• Kunnen stoppen met woningbouwontwikkeling? Want dat kost enorm veel geld. En wat betekent dat dan voor de grote vraag naar betaalbaar wonen van jong en oud?
• Kunnen we minder geld beschikbaar stellen voor dorpsvisies en noaberschap? Wat betekent dat voor onze saamhorigheid, voor de samenleving en de leefbaarheid in de dorpen?
  

Allemaal grote dillema’s waar we eerder nauwelijks over hoefden na te denken.

Om het college te helpen met het maken van de begroting vindt het CDA het volgende belangrijk:
Het CDA staat voor een samenleving waarin we naar elkaar omzien, waarin iedereen zijn talenten inzet en waarbij we de wereld op een goede manier beheren en doorgeven aan onze kinderen en kleinkinderen. Het CDA wil de samenbindende kracht van onze samenleving versterken.
Deze waarden staan dan ook aan de basis van de kaders die wij willen meegeven aan de uitgavenkant.

1. Er mogen geen PM-posten in de begroting voorkomen. Een voorbeeld is de verbouwing van het gemeentehuis waarvan wij weten dat die enorm veel geld gaat kosten.
   
2. Kijk goed of er nog mogelijkheden zijn binnen het IAB en het IHP?
   Zoek naar ruimte in de uitvoering binnen de wettelijke kaders en overweeg de verkoop van eigen gebouwen en gronden.
   
3. Bij het wegenonderhoud zien we enorme jaarlijkse uitgaven. Onderzoek of het mogelijk is om die kosten te verlagen. Hierbij denken wij aan het afsluiten van wegen en pas de snelheidsverlaging toe als je start met wegwerkzaamheden.
   
4. Ga vooral door met het woonprogramma. Dat is de eerste prioriteit van ons als raad. En dan met name het bouwen van betaalbare woningen voor jong en oud en voor onze eigen inwoners.
   
5. Wat betreft Vitale Vakantieparken: We zijn goed op stoom hiermee. Er liggen ook koppelkansen rondom programma wonen.
   Onderzoek of parken die willen transformeren of excelleren een deel van de projectkosten kunnen dragen, zoals in andere gemeenten gebeurt.
   
6. Voorzitter het zal u niet verbazen dat het CDA het sociaal domein ook op 1 heeft staan. Dat gaat over kwetsbare mensen, de mensen die hulp nodig hebben. In dat kader willen wij vermelden dat het goed is dat wij naast de gemeente Ter Apel staan en de tent voor overnachtingen in het najaar in Beilen staat.
   Als het gaat over de WMO-bijdrage: zijn er mogelijkheden om de eigen bijdrage meer afhankelijk te maken van inkomen en vermogen?
   
   Ga door met preventie, want wij zijn ervan overtuigd dat als we stoppen met preventie, we een probleem voor de toekomst creëren. In de dorpen gebeuren zoveel goede dingen waarbij mensen elkaar helpen en versterken. Laten we dat koesteren.
   Kijk wel kritisch bij wat je doet en of het zinvol is. En misschien kan de samenleving het zelf wel. Je hebt immers niet overal de overheid bij nodig?
   
   Ga ook door met het bevorderen van de bestaanszekerheid. En als het kan, stel een 2e sociale raadvrouw aan. We weten dat de effecten van ‘altijd geldzorgen’ groot zijn op een gezin.
   
   En dan hebben wij nog een grote wens: Ga op zoek naar geld om bij Volta het project HOS te realiseren. Dit zal de weerbaarheid van jongeren en hun familie vergroten. En dat is goed voor hen en voor ons.
   

Werk samen met werkgevers om statushouders sneller aan betaald werk te helpen, wat goed is voor betrokkenen en voor de gemeente.

Voorzitter: we wensen het college heel veel creativiteit en doorzettingsvermogen om een begroting te maken voor 2025. En het CDA spreekt de wens uit dat we in november als raad gezamenlijk, zonder politiek spektakel, de verantwoordelijkheid gaan nemen om de juiste en verstandige keuzes te maken. Hoe lastig dit ook zal zijn.