Kader­no­ta 2026

Geachte voorzitter,

Allereerst dank aan het college en de organisatie voor de kadernota voor de begroting 2026 die vandaag op tafel ligt.

Wat we als bijna voltallige raad tegenwoordig anders dan anders doen is samen optrekken met het college en de organisatie om van tevoren de richting te bepalen hoe de kadernota opgebouwd zou moeten worden. Deze werkwijze hebben we met elkaar ingezet, omdat we als gemeente te maken krijgen met bezuinigingen. En we trekken ook samen op met inwoners, belangengroepen, verenigingen en dorpen. Gelukkig heeft de Rijksoverheid de gemeenten nog wat geld toegeschoven in de voorjaarsnota. Dat zou kunnen betekenen dat we eerst nog een jaar achterover zouden kunnen gaan leunen en alles laten aan de nieuwe raad. Daarvan hebben we gezegd: dat gaan we niet doen.

Wat gaan we dan wel doen?

• We verwerken die bezuinigingen die nauwelijks de inwoners en organisaties raken. Denk dan bv. aan niet gebruikte budgetten oftewel lucht in de begroting. Op deze wijze kunnen we iets meer dan € 400.000 per jaar bezuinigingen.
• Dan zijn er bezuinigingsvoorstellen waarbij rekening gehouden is met het sociale gezicht van de gemeente, maar die de gemeenschap bijna niet raken. Denk aan het voortaan betalen van lunches, maaltijden en borrels. Minder relatiegeschenken, leges voor evenementen worden eerlijker, naar rato voor de grote van het evenement, toegepast. En ook gaat de gemeentegrond verkopen die geen pachter hebben. Dat levert zo’n € 500.000 op.

Zijn we er dan? Nee, zeker niet. Er moet nog meer bezuinigd worden. Voor de voorstellen die wel impact hebben en die we op 15 april hebben besproken gaat u als college in gesprek met de samenleving om te kijken wat de impact is van de bezuinigingen en hoe het dan het beste past. Het CDA heeft gezien dat u betrokken bent bij de samenleving en dat de samenleving creatief en weerbaar is om te kijken hoe je het beste om kan gaan met de gevolgen van de bezuiniging. En dan rekening houdend met ons sociale gezicht. Er moet dus nog hard gewerkt worden de komende tijd. En als raad hebben we aangegeven dat ook wij graag met de samenleving in gesprek willen. Dat gaan we doen in het najaar van 2025.

En dan nu over naar de kadernota. Wij willen enkele zaken naar voren halen. Wat het CDA belangrijk vindt is dat we vol in blijven zetten op een aantal zaken. Dat zijn wonen, duurzaamheid, aandacht voor de mensen die het nodig hebben, de sterkste schouders dragen de meeste lasten, noaberschap, goed personeelsmanagement en een goede dienstverlening.

Wonen en bedrijvigheid
Woningen bouwen duurt ontzettend lang in Nederland. Dat weten we allemaal. En dan lijkt het voor de buitenwacht dat er bijna niets gebeurd is in de afgelopen jaren. Want waar blijven al die woningen. Maar wat je bijna niet ziet, maar wat er wel is gebeurd is dat er keihard gewerkt wordt aan het maken van plannen en het onderzoeken van mogelijkheden. Kijk naar de woonvisie, de onderzoeken rondom nieuwbouw in Beilen en nu ook Westerbork. En ook op de Smildes gebeurt er van alles. In Smilde zijn in deze periode 2 projecten afgerond en de derde is nu in de verkoop. Ook zijn er meerdere projecten waarbij inwoners zelf de regie pakken. De gemeente ondersteunt dat van harte. Er wordt gekeken wat er wel mogelijk is en zo ziet het CDA dat graag.
Goed dat we hierin blijven investeren. Dat geldt ook voor de uitbreiding van het bedrijventerrein in de gemeente.

Duurzaamheid
Eerder stond dit veel meer op de agenda dan tegenwoordig. Gebeurt er dan niets? Zeker wel. Zo is de tender voor zonneparken afgerond, blijven we investeren in duurzaamheid voor sport en dorpshuizen. Gaan we aan de slag met gebouwen voor basisscholen en zijn de eerste stappen gezet voor de renovatie van ons huis voor de gemeente. Wat het CDA aanspreekt is dan ook te onderzoeken of verdergaande samenwerking tussen scholen, sport, bibliotheken, dorpshuizen mogelijk is. De zgn MFA’s dus. Een belangrijke slag kunnen we slaan in Smilde. Daarom heeft het CDA meegewerkt aan de totstandkoming van de motie. Deze zal toegelicht worden door Positief Vooruit. En ook de energiecoaches blijven bij de mensen langskomen. En we lezen mooie ontwikkelingen zoals vergaande samenwerking met partners om een warmtebedrijf op te zetten.

Aandacht voor de mensen die het nodig hebben.
In de kadernota is te lezen dat u hierin blijft investeren. Sterker nog, u gaat zich nog meer toeleggen opdat iedereen kan meedoen. Iedereen is immers ergens goed in. En zeker als je een steuntje in de rug krijgt kan je nog meer je talenten laten bloeien. Daarom zijn we bij dat u aan de slag gaat met de nieuwe Participatiewet. Zo kan de gemeente goed uitvoering geven aan een plan dat we al hebben vastgesteld. Want integratie en reïntegratie werkt en we hebben een prachtig leer-werkbedrijf wat ons daarbij kan helpen. U gaat niet bezuinigen op regelingen voor mensen die het financieel niet gemakkelijk hebben. Dat is goed. Wat ook goed is, is dat u meer gaat investeren om achterstand in taal en rekenen kleiner te maken. We weten allemaal als je dit goed of beter beheerst je direct beter kan meedoen in de samenleving. Bij betaald en onbetaald werk.

Noaberschap: het CDA noemt dat ook wel Samen Leven, Samen Doen
Dit gaat over de kracht van de samenleving. Die is groot in onze gemeente. Of het nu gaat over Moek, Doek, Up2You of over mantelzorg, vrijwilligerswerk, 1 tegen eenzaamheid, buurthuizen, koffieochtenden, samen wandelen, samen taal leren, Oekraïners of statushouders opvangen…..de overgrote, vaak stille meerderheid is hierin actief. En vindt dat je het samen moet doen. Dit DNA is belangrijk. Want dat maakt het samen leven en samen doen de moeite waard. Het CDA wil dit blijvend ondersteunen. Blijven we dan alles doen wat we deden? Vast niet. We moeten als gemeente nog meer inzetten op preventie, op het voorkomen van allerlei zorgbehoeften. Of het nou gaat om ouderen of jongeren. Samen leven door samen te doen. Wij zijn ervan overtuigd dat het voorkomen van bv eenzaamheid bij jongeren grotendeels voorkomen kan worden door dichtbij te zijn en aandacht te hebben. Denk aan programma zoals Hulp op School of snel een gesprekje bij de POH-er.

Personeelsmanagement
Wij hebben dit al eerder aangegeven, we zijn erg benieuwd naar het onderzoek van strategisch personeelsmanagement. Want naast het financiële ravijn krijgen we ook te maken met een personeelsravijn. In de samenleving zijn heel veel mensen die binnen een aantal jaren te maken krijgen met pensioen. Minder of helemaal niet werken. Tel daarbij op dat het werk specialistisch wordt en dat je dus als kleine gemeente kwetsbaar bent. Hier op een strategische manier goed mee omgaan vindt het CDA cruciaal. Of je het nou zelf blijft doen of de samenwerking zoekt met buurgemeenten, bv op inkoop …het is belangrijk dat er personeel is. Want zonder personeel geen nieuwe plannen en geen uitvoer van plannen. Wanneer is dit onderzoek klaar?
Het CDA ziet dit graag verwerkt in de begroting die we in november gaan bespreken.

Dienstverlening
Waar het CDA enthousiast over is, is dat u gaat investeren in het verbeteren van de dienstverlening. En dat is een continu proces. Het past bij de gewenste bestuursstijl van transparantie en leren van dingen die fout zijn gegaan en van dingen die goed zijn gegaan. Wij noemen in dit kader ook even de Track en trace voor aanvragen. Zo kan een inwoner snel zien hoe het staat met zijn verzoek. We zijn benieuwd naar de uitkomsten van het onderzoek over hoe tevreden inwoners zijn.

Tenslotte hebben we nog enkele vragen:

• We lezen dat er veel geld nodig is voor het onderhoud van onze wegen en bruggen. Is het ook mogelijk dit binnen de VNG te bespreken? Want we zijn vast niet de enige gemeente die hiermee te maken heeft. Het is dus niet alleen een gemeentelijk probleem, maar het wordt steeds meer een landelijk probleem. En dan is meer geld nodig of misschien wel een hervorming van het huidige financiële systeem.
• De WOO-verzoeken. Iedereen mag een WOO-verzoek indienen. Als we eerlijk zijn wisten we wel dat dit veel gebeurt. Maar we zijn toch wel behoorlijk geschrokken wat dat financieel ook voor impact heeft. Zo gaat er elk jaar meer dan € 130.000 naar dit onderdeel. Geld dat wij met elkaar ophoesten.
  Ook hiervan zouden wij graag dat u dat bespreekt in VNG verband.
• U heeft een PM post opgenomen bij de flexibele schil Team O&V. Graag zouden wij bij de begroting zien dat er een bedrag ingevuld is. Want het CDA is nooit een voorstander van PM-posten en nu al helemaal niet in tijden van bezuinigingen.
• En dan de laatste vraag: we hebben een stevige ambitie rondom wonen. Zitten we nog op schema richting 2030 wat betreft het aantal woningen. Daarnaast zien we dat dorpen zoals bv. Hooger- en Bovensmilde ook ambities hebben. Kunt u iets zeggen over wanneer daar iets gaat gebeuren.

Het CDA stemt in met uw voorstel voor scenario 3 en de overige voorstellen. En wenst u succes bij het opstellen van de begroting.