Woord­voe­ring asiel­op­vang

WV Asielopvang februari ‘25

Dank u wel voorzitter,

Voorzitter, vandaag wordt ons gevraagd in te stemmen met het vasthouden aan het aantal van 278 opvangplekken die we als gemeente bieden en het instemmen met het plan van aanpak om deze plekken te realiseren.

Een plan van aanpak waar we als raad zelf om hebben gevraagd. We hebben immers het uitgangspunt vastgesteld: we leveren als gemeente Nijkerk een bijdrage, spreidingswet of niet.

Ook vanavond zal ik nog een keer toelichten waarom het CDA dit uitgangspunt onderschrijft. We hebben kunnen zien dat de opvang van vluchtelingen veel los maakt in de samenleving.

Daarbij weten we dat de problemen in de asielketen niet alleen opgelost kunnen worden door het bieden van meer opvangplekken. De wachttijden bij de IND moeten fors naar beneden, de uitstroom moet fors omhoog en ja het CDA vindt ook dat de instroom teruggedrongen moet worden.

Maar voorzitter, tegelijkertijd is het een realiteit dat er al veel vluchtelingen op dit moment in Nederland zijn. En het doet ook niets af aan het feit dat al jaren de druk wordt opgevangen door enkele gemeenten, met als gevolg dat verschillende locaties steeds overlopen.

Wanneer we kijken naar de prognoses over de instroom en de bezetting van locaties die de minister naar de kamer heeft gestuurd, wordt dit beeld ook niet beter. Sterker nog: de druk lijkt alleen maar verder op te lopen.

En we hebben het afgelopen zomer ook weer gezien: het risico dat mensen, inclusief gezinnen, buiten moeten slapen bestaat daarmee nog steeds.

En ik herhaal het nog maar eens: dat vindt het CDA onacceptabel en een fatsoenlijk land onwaardig.

Daarom vindt de CDA-fractie vanuit onze kernwaarde van solidariteit dat ook onze gemeente een verantwoordelijkheid heeft om een bijdrage te leveren aan de opvang van vluchtelingen.

Maar daarbij heeft het CDA ook consequent gezegd: opvang moet wel onder de juiste voorwaarden. Want solidariteit geldt net zo goed voor de mensen die al in onze gemeente wonen, en zich zorgen maken wat de komst van vluchtelingen voor hen betekent.

Het CDA gaat dus niet blind voor opvang, het moet wel onder de juiste voorwaarden.

Ik zal zo direct ingaan op hoe wij tegen die voorwaarden in het plan van aanpak aankijken.

Tegelijkertijd is er nogal wat gebeurd tussen de laatste keer dat we over dit onderwerp in de raad spraken, en deze raadsvergadering. De minister heeft een verdeelbesluit vastgesteld, met een ander aantal dan de eerder gecommuniceerde 278.

Dat stelt ons als raad voor de vraag: voor welk aantal moet de gemeente Nijkerk gaan? Moeten we vasthouden aan het huidige plan? Moeten we het aantal terugbrengen naar 153? Of moeten we faseren: eerst 153 plekken realiseren, en dan, indien nodig de overige plekken?

Al deze opties heeft de CDA-fractie zorgvuldig afgewogen. Niet voor niets hebben wij van het college een nadere onderbouwing gevraagd wat de consequenties zijn wanneer je een fasering zou aanbrengen, of wanneer je het aantal plekken terug zou brengen tot 153.

Voorzitter, deze onderbouwing hebben we mogen ontvangen. Dank daarvoor richting het college. We zien we dat de consequenties van het terugbrengen van het aantal, of het aanbrengen van een fasering niet mals zijn.

Het, al dan niet gefaseerd, terug brengen van het aantal naar 153 betekent feitelijk dat het plan van aanpak niet uitgevoerd kan worden. Door het risico dat het aantal 153 blijft wordt je direct geconfronteerd met een lager normbedrag. En dat betekent dat de gemeente bij het aanbrengen van een fasering of bij het permanent omlaag brengen van het aantal de maatregelen zoals deze nu in het plan van aanpak staan niet zal kunnen bekostigen.

En dat betekent dat we maatregelen moeten schrappen.

Concrete gevolgen zijn, zoals we kunnen lezen: dat er minder inzet mogelijk is op dagbesteding en werk. Dat heeft volgens het memo het risico op verveling en overlast als gevolg. Iets wat het CDA onacceptabel vindt.

Daarnaast lezen we dat het aantal benodigde plekken eerder zal stijgen dan dalen, waarmee het risico bestaat dat bij het aanbrengen van een fasering we in 2026 mogelijk een grotere opgave in Nijkerkerveen en Hoevelaken moeten realiseren dan het aantal plekken wat we nu voorstellen. Ook dat vindt het CDA onwenselijk.

Tot slot zijn ook bij het aanbrengen van een fasering of het helemaal terugbrengen van het aantal plekken beveiligingsmaatregelen niet gegarandeerd. Dit terwijl voor het CDA juist het borgen van veiligheid een cruciale voorwaarde is. En juist veel inwoners hebben aangegeven dat het echt een vereiste is dat de veiligheid goed geborgd wordt.

Voorzitter, voor het CDA is er dan maar 1 conclusie mogelijk: het is niet verantwoord om het aantal opvangplekken op dit moment terug te brengen, of een fasering aan te brengen. De negatieve consequenties op het gebied van veiligheid en het voorkomen van overlast zijn simpelweg te groot.

Voorzitter, het CDA vindt het wel belangrijk dat we bij het vaststellen van dit plan kritisch kijken naar de wijze van financiering, hoe dit zich op langere termijn ontwikkelt en welke beheersmaatregelen we kunnen treffen mochten hier veranderingen in optreden.

Het college stelt daarbij in het raadsvoorstel voor het plan van aanpak uit te voeren onder de voorwaarde dat er een samenwerkingsovereenkomst met het COA wordt afgesloten, waarin de afspraak gemaakt wordt dat het COA het beheer en de exploitatie van de locaties overneemt wanneer binnen 10 jaar de financiering wegvalt.

Voorzitter, het CDA vindt dit te kort door de bocht.

Dit mede ook omdat in het plan van aanpak diverse nadelen schetst van het in beheer van het COA brengen van een locatie. Voorzitter, dat geeft geen vertrouwen.

Een andere oplossingsrichting uit het plan van aanpak spreekt het CDA veel meer aan. Er staat namelijk ook: ‘we kunnen als er minder financiering of minder instroom komt ook besluiten om de locaties in te zetten voor andere doelgroepen in onze gemeente.’

Voorzitter, het CDA vindt het belangrijk dat we zorgvuldig kijken welke opties we open willen houden, mocht het ‘noodscenario’ zich voordoen dat de financiering wegvalt. Daarbij kunnen we niet in de toekomst kijken, en dus vindt het CDA het belangrijk dat we ook niet te snel opties op voorhand uitsluiten. We moeten daar als raad, als een noodscenario zich voordoet, keuzes in kunnen maken.

Daarom dienen we een amendement in, met als doel om te voorkomen dat we op voorhand vastleggen dat het COA het beheer en de exploitatie van de locaties overneemt, wanneer binnen 10 jaar de financiering wegvalt, en we de optie open houden om de locaties in te zetten voor bijvoorbeeld voor starters of andere doelgroepen.

<dient amendement in>

Voorzitter, we hebben de afgelopen tijd diverse stukken van betrokken inwoners mogen ontvangen waarin zorgen worden geuit over de financiële risico’s van dit plan. Een gesprek met het actiecomité is voor onze fractie aanleiding geweest om hier ook nog aanvullende technische vragen over te stellen. Bijvoorbeeld over wat er gebeurt met de financiering wanneer niet alle opvangplekken worden ingevuld. De beantwoording is gelukkig kraakhelder: we krijgen als gemeente altijd voor 278 plekken betaald, ook wanneer deze onverhoopt niet allemaal ingevuld worden. Op die manier kan de gemeente Nijkerk dus altijd voorzien in financiering van bijvoorbeeld de veiligheidsmaatregelen. Dank voor deze extra toelichting, dat neemt ons inziens een belangrijke zorg weg. Dat neemt niet weg dat we als raad de uiteindelijke samenwerkingsovereenkomst ook kritisch moeten beschouwen. Ik zal hier in mijn tweede termijn op terug komen.

Voorzitter, dan de inhoud van het plan van aanpak. De CDA-fractie heeft kritisch getoetst of het plan de juiste voorwaarden bevat om opvang op een goede en veilige manier te laten plaatsvinden, zodat ook recht gedaan wordt aan de zorgen die mensen hebben over wat de komst van vluchtelingen voor hun leven betekent.

De CDA-fractie komt tot de conclusie dat het plan de juiste voorwaarden bevat. Ik noem daarbij een aantal voorbeelden:

Het CDA heeft als uitgangspunt: geen opvang, zonder goede veiligheidsmaatregelen. Deze zien we terug: bijvoorbeeld extra BOA capaciteit, 24/7 beveiliging op alle locaties en een duidelijk aanspreekpunt voor inwoners.

We hebben als CDA aangegeven dat we het belangrijk vinden welk type vluchteling op welke plek wordt opgevangen, waarbij wij de locaties Nijkerkerveen en Hoevelaken passender vinden voor gezinnen dan het industrieterrein. Dit was overigens een idee / suggestie van het actiecomité Nijkerkerveen. Dit uitgangspunt is overgenomen.

Het CDA vindt het belangrijk dat als we de locaties realiseren in combinatie met starterswoningen, dat daar geen statushouders in komen. Want alle voordelen m.b.t. integratie vallen dan weg. Dit is overgenomen in het plan van aanpak.

Dagbesteding en het voorkomen van verveling vind het CDA cruciaal. We zien dat er op alle locaties intensieve begeleiding komt.

Voorzitter, dat is dus positief en het CDA steunt dit plan van aanpak dus ook.

Voorzitter, zoals we allemaal weten zijn de locaties die vandaag voorliggen, en de aantallen opvangplekken per locatie niet uit de lucht komen vallen.

Hier is een zeer uitgebreid participatietraject aan vooraf gegaan. En vandaag stellen we vast: er komen zoveel opvangplekken, op deze specifieke locaties.

Tegelijkertijd is de systematiek van de Spreidingswet zo dat gemeenten iedere twee jaar opnieuw te horen krijgen hoeveel opvangplekken zij moeten bieden.

Waarbij op basis van informatie van het ministerie van Asiel en Migratie is de kans zeer groot dat bij het volgende verdeelbesluit de gemeente Nijkerk meer opvangplekken moet bieden dan 278. In februari 2026 zal dit dan gecommuniceerd worden.

Voorzitter, het CDA ziet hier een risico in.

Wanneer de gemeente met de samenleving een participatietraject ingaat, en het resultaat is dat er een specifiek aantal opvangplekken wordt gerealiseerd, op specifieke locaties voor een specifieke termijn, dan moeten mensen die dichtbij deze locaties wonen er ook vanuit kunnen gaan dat dat de afspraak is, en dat we niet na twee jaar zeggen: sorry omwonende, het worden er toch een stuk meer. Dat vindt het CDA geen fatsoenlijk beleid.

Daarnaast vindt het CDA het ook niet getuigen van een betrouwbare overheid als afspraken met onze inwoners iedere twee jaar heroverwogen kunnen worden.

Omwonenden van een locatie moeten voor een langere termijn weten waar zij aan toe zijn. Daarom vindt het CDA het belangrijk dat we vastleggen dat op de locaties in het plan van aanpak het aantal maximaal 278 is, en dat we die aantallen niet na twee jaar alweer kunnen ophogen.

Daarom de volgende motie:

<Dient motie in>

Voorzitter, tot zover de eerste termijn.