Betoog van Lam­mert tij­dens de Alge­me­ne Beschou­wing van de pro­gram­ma­be­gro­ting

Het gaat niet om de criticus die aan de zijlijn staat te roepen. Het gaat om degene in de arena, die werkelijk iets doet en fouten durft te maken in een poging iets te bereiken.

Theodore Roosevelt
Voormalige president van de VS

"Voorzitter, leden van de gemeenteraad, griffie, wethouders, inwoners op de publieketribune en de kijkers via de livestream.

CDA Alphen-Chaam staat met een hoopvol verhaal midden in de samenleving. Wij komen op voor gewone mensen die elke dag het goede willen doen. Dagelijks bouwen wij met u aan de mooie gemeente waarin wij mogen wonen. Waar mensen onderdeel zijn van een sterke gemeenschap en waar iedereen telt. Een gemeente waar kinderen veilig opgroeien, ouderen op een fijne manier oud kunnen worden en onze samenleving bruist. Waar je ook woont, in Bavel AC, Ulvenhout AC, Galder, Strijbeek, Alphen of Chaam. Het CDA doet dit al 45 jaar voor al onze kernen.

Voordat ik verder ga wil ik eerst namens het CDA een aantal mensen en instanties bedanken. Dank aan de vele vrijwilligers en mantelzorgers die onze gemeente rijk is. Dank aan het college en de ambtenaren die zich inzetten om onze ambities waar te maken. Dank aan de collega raadsleden en de griffie waarmee we samen alle inwoners van onze mooie gemeente mogen vertegenwoordigen.

Onze leidraad voor de begrotingen van de komende jaren bestaat uit een viertal kernthema’s, namelijk “Een verantwoordelijke samenleving”, “Een betrokken maatschappij”, “Een gezonde samenleving” en “Een leefbare omgeving”.

En met dit laatste thema wil ik beginnen omdat wonen hierin een heel belangrijk onderdeel is.

1. Een leefbare omgeving.

Een huis is meer dan een stapel stenen met een dak. Een huis is een thuis, waar je je gekend weet en veilig voelt; alleen of met dierbaren om je heen. Wonen is een basisrecht. Wij bouwen niet langer voor de markt, maar zetten in op volkshuisvesting. Volkshuisvesting begint met het denken vanuit de lokale gemeenschap. Wat is er nodig om met elkaar een gemeenschap te vormen?

Dat gaat over de bouw en het behoud van voorzieningen, veiligheid, en het voorkomen dat mensen, oud of jong, uit hun vertrouwde woonomgeving weg moeten door het woningtekort. Om een gemeenschap te vormen moet je ook bij elkaar kunnen komen. Drempels hiervoor (slechte verbindingen, hoge kosten) moeten lager worden, niet hoger. We zetten in op een betaalbaar, leefbaar en bereikbaar thuis voor iedereen.

Hoe gaan we dit doen:

• Bij het bouwen focussen we ons op de speerpunten uit het Programma Wonen, zoals o.a. starters en jonge gezinnen en daarnaast zorggeschikte en levensloopbestendige seniorenwoningen: op deze manier kunnen mensen langer in hun eigen buurt blijven wonen. Dit verstevigt de gemeenschap.
• We investeren in geclusterde woonvormen waar ontmoeting centraal staat, zoals meergeneratiehofjes en mantelzorgwoningen.
• We streven naar het realiseren van flexwoningen op een aantal locaties in onze gemeente vóór 2030 en meer aandacht voor tijdelijke en innovatieve woonvormen.

Goed wonen vereist ook goede oplossingen voor mobiliteit en infrastructuur. We denken dan aan:

• Een goede fietsverbinding tussen de kernen is belangrijk. Prioriteit hierbij heeft de verbinding tussen Galder en Strijbeek en het realiseren van de verbreding van het Bels Lijntje.
• Het weren van het doorgaande vrachtverkeer op de N639 in Chaam heeft nog steeds prioriteit. We gebruiken hiervoor onze landelijke en provinciale contacten om dit op de provinciale agenda te krijgen.
• We onderzoeken de mogelijkheid van een rotonde in de N260 / afslag Riel.

Bij een leefbare omgeving hoort natuurlijk een gezonde landbouw, welke ook economisch van groot belang is. Speerpunten hierbij zijn dan ook:

• Het ondersteunen van bedrijven in de ontwikkeling van de bedrijfsvoering.
• In de uitwerking van de Omgevingsvisie vertalen we onze ideeën over het buitengebied in het op te stellen Programma Buitengebied. Hierbij vragen we nadrukkelijk ook aandacht voor het VAB-beleid.
• We zijn een agrarische gemeente en mogen dat best meer uitdragen.

2. Een verantwoordelijke samenleving

CDA Alphen-Chaam gelooft in een samenleving waar iedereen zich thuis kan voelen, een eigen plek heeft, en verantwoordelijkheid draagt voor elkaar en de gemeenschap. Een samenleving waarin solidariteit, verbondenheid en omzien naar elkaar het uitgangspunt is. Dit doen we o.a. door:

• De dienstverlening aan onze inwoners, ondernemers en maatschappelijke organisaties te verbeteren, onze invloed in de regio te vergroten en door financieel sterker te staan. Hiervoor hebben we één grote groene plattelandsgemeente nodig. Onze huidige bestuurlijke samenwerking in ABG-verband vinden wij niet toekomstbestendig.
• Een verantwoordelijke samenleving realiseren we ook door het actief stimuleren en ondersteunen van bewonersinitiatieven en inwonersparticipatie
• We blijven ontmoetingsplekken in de kernen ondersteunen zoals EffeBuurten en de vele verenigingen.

3. Een verantwoordelijke samenleving

Wij geloven in de kracht van gemeenschappen waar mensen omzien naar elkaar en waar op niemand neergekeken wordt. Waar zowel goede buren als de inzet van onderlinge verbondenheid voor het beschermen van de gemeenschap belangrijk zijn.

En waar elke inwoner, ongeacht achtergrond, geaardheid, cultuur of overtuiging, zich verbonden weet met en verantwoordelijkheid draagt voor de eigen leefomgeving. Wij geloven in een gemeente waar traditie en gemeenschapszin hand in hand gaan en waar we bouwen aan een gemeenschap die aan iedereen recht doet. Ons lidmaatschap van het internationale Cittaslow keurmerk is een goed hulpmiddel hiervoor.

We krijgen een betrokken gemeenschap door o.a:

• het stimuleren van vrijwilligerswerk en het organiseren van activiteiten in de buurtgemeenschappen. De Buurtbattle in Alphen is daar een perfect voorbeeld van.
• We krijgen dit ook door het als gemeente gemakkelijker maken van procedures d.m.v. het werken met vaste formats en het afgeven van parapluvergunningen en het ondersteunen bij bestuurlijke kwesties.
• Ook de her te ontwikkelen kerken dragen bij aan een betrokken gemeenschap, waarbij de gemeente oog heeft voor het passen in de omliggende ontwikkelingen. De historische functie van een kerk als ontmoetingsplek mag niet uit het oog verloren worden.
• Een betrokken gemeenschap heeft een veilige ruimte nodig. Dit is o.a. een goed onderhouden buitenruimte met goede, veilige en verlichte wegen.
• Daarnaast faciliteren we actief maatschappelijke initiatieven die bijdragen aan integratie, zoals taalmaatjes, begeleiding naar werk, vrijwilligersprojecten en bijlessen. We ondersteunen daarvoor betrokken organisaties en verenigingen.
• Natuurlijk willen we recreatiegebied ’t Zand openhouden. Het recreatiegebied is belangrijk voor onze inwoners en moet toegankelijk en laagdrempelig blijven.
• Tot slot is het goed dat er middelen gereserveerd worden om in gesprek te gaan met inwoners en ondernemers over de maatschappelijke weerbaarheid bij o.a. het uitvallen van voorzieningen of bedreiging van onze samenleving.

4. Een gezonde samenleving.

Iedereen heeft recht op bestaanszekerheid. Een bestaan met voldoende en een voorspelbaar inkomen, een woning, toegang tot onderwijs, zorg, werk en een buffer voor onverwachte uitgaven.

Een gezonde samenleving willen we o.a. bereiken door:

• Het bouwen aan een gezonde leefomgeving waar gezonde keuzes gestimuleerd worden. Schone lucht, schoon water, een groene omgeving met voldoende buitenspeelplekken, recreatie en sportmogelijkheden. Gelukkig komt er bij het nieuwe Kindcentrum in Chaam een grote sportzaal en geen gymlokaal.
• We faciliteren verenigingen die sterk groeien.
• Daarnaast krijgt iedereen die dat nodig heeft goede zorg. Hierbij kiezen we voor gerichtere hulp waar dat nodig is en versterking van het normale leven waar dat kan. Hierbij is de personele bezetting een uitdaging waar we als gemeente met de juiste prioritering en creativiteit op moeten blijven participeren.

Ik heb zojuist een aantal mooie speerpunten benoemd. Maar toen ik vanmorgen voor de spiegel stond vroeg ik me af wat hebben we nu met z’n allen de afgelopen periode bereikt of in ieder geval in beweging gezet?

Nou, dat is best een aardige lijst:

• Een sportzaal bij het KC in Chaam (ipv. gymlokaal)
• Een locatie voor onze nieuwe bestuurszetel (als er duidelijkheid is over de bestuurlijke toekomst)
• Nieuwbouw in Alphen, Chaam en Galder
• Twee locaties voor de opvang van Oekraïners
• Pittige bezuinigingen in het kader van de Ravijnjaar discussie
• Een eerlijke lastenverdeling tussen inwoners, ondernemers, toeristen en forensen
• Diverse visies (o.a. recreatieparken en Ruimtelijke ontwikkeling Chaam) en Programma’s (o.a. wonen)
• Verduurzaming voetbal accommodaties
• Stelselbibliotheekvestiging met hubs in Galder en Alphen
• Discussie over de bestuurlijke toekomst van onze gemeente
• We zijn nog steeds in gesprek met de provincie over de N639

En zo kan ik nog even doorgaan…..

Niet allemaal onderwerpen die voor onze inwoners heel tastbaar of herkenbaar zijn, maar die wel van groot belang zijn voor de verdere ontwikkeling van onze gemeente. Goed, terug naar de toekomst, naar onze vier thema’s. Het zijn vier prachtige kernthema’s, maar hoe gaan we dit als gemeente betalen?

5. Hoe gaan we het betalen?

Voor het CDA staat de economie ten dienste van het goede samenleven. Wij geloven dat een sterke economie een samenleving mogelijk maakt waarin iedereen een kans krijgt om zich te ontwikkelen en bij te dragen. De economie moet mensen in staat stellen te bloeien, met solidariteit en rechtvaardigheid als fundament. Het is essentieel dat de economie niet alleen draait om winst, maar ook om het welzijn van alle inwoners, met bijzondere aandacht voor kwetsbare groepen. Daarom zetten wij ons in voor het waarborgen van bestaanszekerheid en het bestrijden van armoede.

Gezien de toename van taken wil het CDA meer geld van het Rijk voor de gemeenten. De gemeenteraad heeft daar helaas geen invloed op. Wel kunnen we lokaal verstandige keuzes maken met de beperkte middelen die we hebben. Van het CDA Alphen-Chaam mag je in financieel moeilijke tijden het volgende verwachten:

• Wij kiezen altijd voor het versterken van voorzieningen en gemeenschapszin.
• Wij houden de lasten zo laag mogelijk en zorgen voor een eerlijke verdeling. Als geld te kort komt, kijkt het CDA Alphen-Chaam eerst waar de gemeente zelf kan bezuinigen.

Waar moet je dan financieel aan denken?

• We willen meer financiële beleidsruimte creëren. Zoals de begrotingen er nu uit zien zijn deze niet toekomst bestendig. Monitoring en sturing hierin is mogelijk met goede informatievoorziening zodat we als raad onze kaderstellende en controlerende rol goed kunnen oppakken.
• We kijken opnieuw kritisch naar de gemeentelijke uitgaven, waarbij ook de Verbonden Partijen meegenomen worden. Ook een bestuurlijke fusie past in dit streven evenals een efficiënte ABG-organisatie. Serviceverlening is leidend.
• Gebonden heffingen (o.a. afvalstoffenheffing, rioolheffing en leges) dienen sluitend te zijn evenals de exploitaties.
• Gemeentelijke belastingen zoals OZB, forensen- en toeristenbelasting dienen de lasten eerlijk te verdelen over inwoners, ondernemers, toeristen en forensen. Zoals u van ons gewend bent mag de OZB geen sluitpost van de begroting zijn.

Ik kom tot een afronding. Het CDA staat achter de gepresenteerde degelijke programmabegroting 2026 al is het begrote resultaat natuurlijk niet om vrolijk van te worden.

Maar toch kunnen we een beetje trots zijn op deze begroting. We krijgen fors minder van het Rijk en hebben door investeringen in het nieuwe KC en de huisvesting van onze medewerkers ongeveer € 2 miljoen moeten “ombuigen”.

We kijken uit naar de discussie over de begrotingen van de jaren na 2026, want het nieuwe ravijnjaar 2028 staat al weer voor de deur en ook de Jeugdzorg is een continue bron van financiële zorg. Ook het gesprek over de efficiëntie korting op de ABG- organisatie is nog niet afgerond.

Kortom de echte politieke keuzes moeten nog gemaakt worden. In deze algemene beschouwing hebben wij al richtingen aangegeven en willen wij geen rekeningen naar de toekomst doorschuiven."

- Lammert Westra, zie voor de integrale tekst ook de website van de gemeenteraad.