Technologie in balans — 2 (Schriftelijke vragen)

De opkomst van kunstmatige intelligentie (AI) voltrekt zich in een razendsnel tempo. Wat ooit sciencefiction leek, is inmiddels realiteit in de zorg, het onderwijs, de mobiliteit en de gemeentelijke dienstverlening.

AI biedt onmiskenbaar kansen: snellere diagnoses, gepersonaliseerd leren, efficiëntere processen en duurzamere oplossingen. Maar deze technologische revolutie kent ook een keerzijde. Zoals de fractie van het CDA Amersfoort eerder heeft benadrukt, raakt AI aan de fundamenten van onze samenleving.

Het verandert de verhoudingen tussen burgers, bedrijven en overheden. Het bedreigt privacy, tast de menselijke maat aan en kan maatschappelijke ongelijkheid versterken. Er is groeiende zorg dat AI ons niet alleen werk uit handen neemt, maar ook ons vermogen tot kritisch denken en moreel oordelen ondermijnt. Daarom is het van groot belang dat AI geen technologie wordt die ons overkomt, maar een technologie die we samen vormgeven.

Dat vraagt om politieke aandacht, bestuurlijke verantwoordelijkheid en duidelijke kaders. De gemeente speelt hierin een sleutelrol. Niet alleen als gebruiker van AI, maar ook als hoeder van publieke waarden en als werkgever in een krappe arbeidsmarkt. Om deze rol goed te vervullen, is het noodzakelijk dat we als gemeenteraad het gesprek voeren over de ethiek, risico’s, kansen en randvoorwaarden van AI. De volgende vragen zijn bedoeld om dit gesprek richting te geven.

Vragen:
1. Hoe waarborgt de gemeente dat AI-toepassingen in lijn zijn met publieke waarden zoals transparantie, inclusiviteit en menselijke waardigheid?
2. Wordt er binnen de gemeente gewerkt met een ethisch toetsingskader voor AI-projecten? Zo ja, hoe wordt dit toegepast?
3. Hoe wordt voorkomen dat AI beslissingen neemt die morele afwegingen vereisen, zoals bij uitkeringsverstrekking of handhaving?
4. Hoe beoordeelt de gemeente de risico’s van bias en discriminatie in AI-systemen, zoals benoemd door Didev en het CDA Amersfoort-document?
5. Wat is het gemeentelijk beleid ten aanzien van het gebruik van generatieve AI-tools zoals Microsoft Copilot, gezien de waarschuwingen van de IBD over privacyrisico’s?
6. Hoe wordt de digitale weerbaarheid van de gemeente versterkt in het licht van AI-gebruik, met name bij externe leveranciers?7. Welke concrete AI-toepassingen worden momenteel binnen de gemeente ingezet of overwogen, bijvoorbeeld op het gebied van dienstverlening, mobiliteit of duurzaamheid?
8. Hoe wordt AI ingezet om de dienstverlening aan burgers persoonlijker, efficiënter en inclusiever te maken, zoals voorgesteld in de Kamerbrief over de AI-faciliteit (1)?
9. Wordt AI ook ingezet voor beleidsontwikkeling of monitoring, en zo ja, hoe wordt de kwaliteit en betrouwbaarheid van deze analyses geborgd?
10. Hoe ziet de gemeente AI als hulpmiddel om de arbeidskrapte binnen het ambtelijk apparaat te verlichten, zonder dat dit leidt tot verlies van menselijke maat?
11. Wordt AI vooral ingezet voor automatisering (vervanging) of augmentatie (ondersteuning) van ambtenaren, zoals besproken in het artikel over ‘Gebruik AI niet alleen om werk te automatiseren’ (2)?
12. Welke opleidingen of trainingen worden aangeboden om ambtenaren AI-geletterd te maken, zoals vereist onder artikel 4 van de AI Act (3)?
13. Is er binnen de gemeente een AI-beleid of strategie opgesteld, en hoe sluit dit aan op het overheidsbrede standpunt over generatieve AI (4)?
14. Hoe wordt toezicht gehouden op het gebruik van AI binnen de gemeentelijke organisatie? Is er bijvoorbeeld een AI coördinator of ethisch comité?
15. Hoe wordt samengewerkt met andere gemeenten, provincies of landelijke initiatieven zoals de AI Coalitie Nederland of GPT-NL, om kennis en infrastructuur te delen?
16. Heeft het College een kort moment overwogen om deze vragen door AI (CoPilot) te laten beantwoorden?

Linken:
(1) https://www.rijksoverheid.nl/documenten/beleidsnotas/2025/04/18/beslisnota-bij-
kamerbrief-uitkomsten-verkenning-ai-faciliteit-in-nederland
(2) https://www.binnenlandsbestuur.nl/digitaal/kunstmatige-intelligentie/gebruik-ai-
niet-alleen-om-werk-te-automatiseren
(3) https://www.binnenlandsbestuur.nl/sociaal/van-dam-datapartners/wat-betekent-
de-ai-act-voor-jouw-organisatie
(4) https://www.rijksoverheid.nl/documenten/rapporten/2025/04/16/het-
overheidsbrede-standpunt-voor-de-inzet-van-generatieve-ai