Zon, zicht en zeker­heid: het CDA over de Zeeuw­se Ener­gie­vi­sie

Zeeuwse vuistregels

Tijdens de hittegolf eerder deze week dacht u misschien ‘Ben ik Commissaris geworden in Caribisch Nederland?’ U heeft in elk geval nu zelf ervaren dat Zeeland de provincie is met de meeste zonuren van het land. Dat is misschien een leuk feitje om te vermelden in uw reclameboodschappen over Zeeland op de nationale tv.

Tijdens die zonnige middagen wordt er in Nederland vaak zoveel stroom opgewekt (met zonnepanelen) dat er én veel stroom wordt geëxporteerd (naar o.a. België) én er ook nog volop moet worden afgeschakeld. Tegelijkertijd hadden we afgelopen dinsdag- en woensdagavond enorme pieken in de stroomprijzen, tot zelfs het allerhoogste uurtarief van heel Europa. We hebben de afgelopen jaren dus zowel steeds meer uren gekregen met zeer lage stroomprijzen – Voorbeeld: we hebben dit jaar al meer dan 400 uur een negatieve stroomprijs gehad (day-ahead, groothandel) – als uren met zeer hoge stroomprijzen. Duidelijke voorbeelden van waar we mee te maken krijgen bij een energiesysteem dat steeds afhankelijker wordt van met name zon en wind. We bespreken vandaag dus niet voor niets de Energievisie, waarvan de gedeputeerde in de commissievergadering overigens al heeft aangegeven dat deze beter de Energiesysteemvisie had kunnen heten.

Eerder hebben we met elkaar de Zeeuwse Vuistregels voor het energiesysteem vastgesteld, onder meer “Zuinig omgaan met ruimte, natuur, landschap en de (Zeeuwse) leefomgeving”. Als CDA hechten we daar veel waarde aan (en weten we dat dit met name in de Omgevingsverordening wordt geborgd), bijvoorbeeld door meervoudig ruimtegebruik en meer kernenergie kun je veel kostbare ruimte besparen.

Een andere vuistregel betreft het inzetten op energie besparen. Deze week werd er een interessant rapport gepubliceerd hoe we door versneld (richting 2030) om te schakelen naar ledverlichting, niet alleen veel energie en kosten kunnen besparen, maar ook het elektriciteitsnet minder hoeven te belasten. Ziet de gedeputeerde mogelijkheden, via de RES en bijvoorbeeld het Transitiefonds, om die versnelling in Zeeland te gaan realiseren?

De Zeeuwse Vuistregels zijn in de Energievisie concreet vertaald naar hoofdsysteemkeuzes en agenderende keuzes (voor de sectoren Gebouwde Omgeving, Mobiliteit, Industrie & bedrijventerreinen en Landbouw). Op basis van de motie ‘Brede energiemix’ die op 15 november vorig jaar door Provinciale Staten met ruimte meerderheid is aangenomen, wil ik nog op een aantal van die keuzes nader ingaan.

Onze inzet op energie

De motie vroeg onder meer om:

In de energievisie een concrete uitwerking te geven van een brede en toekomstbestendige energiemix in Zeeland, waarin naast zonne- en windenergie, ook onder meer kernenergie, waterstof (groen, blauw en paars), groen gas, en gas met CO₂-afvang en -opslag (CCS) een volwaardige rol spelen;

De CDA-fractie begrijpt op zich dat in deze Energievisie maar beperkt aandacht is geschonken aan kernenergie, omdat de keuze voor mogelijk twee nieuwe kerncentrales in Zeeland, immers op Rijksniveau wordt gemaakt. Bovendien hebben we onder meer met de Zeeuwse Voorwaarden en het Rijk-regiopakket andere stukken waar we het over kernenergie hebben. Tegelijkertijd staat in het Nationaal Plan Energiesysteem, die de nationale kaders aangeeft waar onze provinciale Energievisie op aansluit, dat in 2050 3,5 – 7 gigawatt (GW) meer opwekcapaciteit voor kernenergie gerealiseerd zou moeten zijn en dus ingepast in het energiesysteem. In de Zeeuwse Energievisie wordt aangegeven dat het in Zeeland bij twee nieuwe kerncentrales zou kunnen gaan over 2-3,3 GW en dus aanzienlijke hoeveelheden elektriciteit. (Ter vergelijking: de huidige kerncentrale Borssele met een vermogen van 0,485GW wekt jaarlijks ongeveer 14,4PJ (4TWh) elektriciteit op.)

Hebben we goed in beeld wat dat voor het Zeeuws energiesysteem betekent als dit daadwerkelijk wordt gerealiseerd?, vraag ik aan de gedeputeerde. Denk ook aan de mogelijkheden die het biedt qua warmte en waterstof. Dit alles geldt natuurlijk ook voor eventuele Small Modular Reactors (SMRs) in Zeeland, waarvan we in de motie aan GS hebben gevraagd om PS periodiek te informeren over de voortang en implementatiemogelijkheden in onze provincie. Op 28 augustus organiseert GS een SMR-symposium en later dit jaar worden ook de resultaten bekend van de SMR-simulaties waaraan ook vanuit Zeeland is meegedaan. In landen als het VK en VS zien we dat de SMR-ontwikkelingen razendsnel gaan.

Volgens mij is het de bedoeling om elke circa twee jaar de Zeeuwse Energievisie te updaten en bij de eerstvolgende update verwachten wij als CDA-fractie dus meer aandacht voor kernenergie. Kan de gedeputeerde dit toezeggen?

Ten slotte over groen gas. De CDA-fractie is daar een groot voorstander van, vooral groengas uit mono-mestvergisting. Volgens ons ligt hier in Zeeland een zeer groot onbenut potentieel. Waar bovendien veel klimaatwinst uit te halen valt, bijvoorbeeld door de grote reductie van methaanuitstoot. De Energievisie heeft het nu vooral over het toepassen waar geen alternatief mogelijk is, bijvoorbeeld in de oude stadscentra. Wij zien voor groen gas echter ook mogelijkheden voor verduurzaming in de industrie en voor het vervoer zowel over land als zee en in landbouwmachines waar elektrificatie niet mogelijk is. Graag horen wij van de gedeputeerde hoe het College daarover denkt.

Wil het College – ook denkend aan de aankomende bijmengverplichting (gaat in op 1 januari 2027 en heeft als doel 20% in 2030) – het potentieel van groen gas in Zeeland beter in kaart brengen en vervolgens eraan bijdragen dat de potentie ook echt tot werkelijk opwek wordt gebracht?