Alge­me­ne beschou­win­gen CDA op de Per­spec­tief­no­ta voor 2025

Voorzitter,

Vanavond spreken we met elkaar over de jaarrekening 2023, de eerste bijstelling van de begroting 2024 en de perspectiefnota 2025. Allereerst een paar opmerkingen over de jaarrekening. Deze laat een zeer positief resultaat zien van ruim 1,8 miljoen euro. Maar de grootste meevallers, met name de vergoeding voor de opvang van Oekraïners, zijn incidenteel. Per saldo is het resultaat dus beperkt. Goed begroot, zo zou je zeggen en dat is wat ons betreft ook zo. Maar ook, anders dan andere jaren, zie we dat de krapte op de begroting steeds dichterbij komt. Als fractie lijkt ons deze jaarrekening dan ook ‘stilte voor de storm’. Wij kunnen instemmen met het bestemmen van het resultaat ten gunste van de algemene reserve. De algemene reserve is gelukkig voldoende gevuld en kan dan ook worden gebruikt om de korting op de algemene uitkering in 2025, welke als incidenteel mag worden gezien, mee te dekken. En ook de frictie kosten voor de bezuinigingen kunnen daarmee deels opgevangen worden.

Het tweede document voorzitter is de bestuursrapportage. Hierin zien we negatieve bijstellingen van bijna 100.000 euro. Dit signaal is niet positief. En dat terwijl we inhoudelijk goede vorderingen zien. Bijvoorbeeld op het gebied van duurzaamheid, in het sociaal domein en op het terrein van sport. De verenigingsadviseur is positief geëvalueerd. Deze ondersteunt verenigingen op diverse manieren bij duurzaamheid, veiligheid en het werven van externe fondsen. We zien dan ook de positieve invloed hiervan. Uiteindelijk streven we naar afbouw hiervan. Dat kan ook, mits we de kennis blijven borgen bij de gemeente en de verschillende verenigingen. Onze vraag is dan ook aan de wethouder hoe hij, samen met de verenigingsadviseur, nu al werkt aan het duurzaam borgen van deze kennis?

In de bestuursrapportage staat een uitgave van 10.000 euro voor een energie coöperatie op het industrieterrein. Het CDA onderkent het belang van deze coöperaties. Dit is belangrijk om bijvoorbeeld netcongestie tegen te gaan. Maar zou dit nou niet typisch zo’n bedrag zijn wat gefinancierd moet worden vanuit het ondernemersfonds? In tijden van schaarste moeten we kiezen waar we ons geld aan uitgeven. Kan de wethouder aangeven hoe hij tegen deze subsidie aankijkt. En kan de wethouder aangeven hoe in voorkomende gevallen met een volgende energie coöperatie zal worden omgegaan?

In de Burap lezen we ook zaken die anders afgesproken zijn bij het zwembad. Naar aanleiding van de onderzoek over het zwembad is dit al aangekondigd. Echter volgens ons is de raad niet geïnformeerd over de aanpassingen en de nieuwe structuur. Enkel verwerken in de burap is wat ons betreft te beperkt. Kan de wethouder ons een update geven over de stand van zaken rondom het beheermodel van het zwembad. Kan de wethouder daarbij ook de aanpak naar aanleiding van de uitkomsten van het 213a onderzoek geven? Hoe kunnen we als college en raad meer grip en controle hebben over de samenwerking en subsidierelatie met de grote vrijwilligersbesturen. Wij stellen het op prijs hierover een raadsinformatiebrief in september te ontvangen. Wat betreft de voortgang van het uitvoeringsprogramma in 2024. Er is bij onze fractie zorg over de realisatie van het transferium, waar we groot voorstander van zijn. Hoe nu verder met de businesscase, de overeenkomst met de SWEK nu er vertraging is opgetreden. Betrek wat ons betreft ook de aanbevelingen uit de Poort aan de Noord erbij en de samenwerking en kansen met Oceanco. Kan de wethouder ons hierover informeren.

Tot slot voorzitter de organisatie. Wij zijn blij dat we na het vertrek van onze gemeentesecretaris weer zicht hebben op een nieuwe, vaste secretaris. We zien dat de inhuur kosten van het MT fors zijn. Wat ons betreft is het aan de nieuwe secretaris om zo snel mogelijk te bouwen aan een duurzaam personeelsbestand met voornamelijk eigen medewerkers.

Voorzitter dan de perspectiefnota. Al vele jaren spreken we over het ravijn wat op ons afkomt. En die jaren staan nu echt voor de deur. Onze centrale overheid weigert structureel met geld over de brug te komen. Voor gemeenten betekent dit bezuinigen en ingrijpen in lokale voorzieningen. Als CDA hebben we steeds aangegeven dat het afbreken van voorzieningen makkelijk is gedaan maar het opnieuw opbouwen kost veel tijd en energie van de gemeente en haar inwoners. Het lijkt er nu ook echt op dat we daar niet meer aan kunnen ontkomen. Voor 2025 moeten we een bezuinigingsopgave realiseren van zo’n 1,5 miljoen euro. In de perspectiefnota zijn de maatregelen om tot een sluitende begroting te komen verdeeld over 6 onderwerpen.

Samenwerkingen

Als richting hebben wij steeds aangegeven dat de helft van eventuele bezuinigingen moet komen uit de regionale GR’en waarin we participeren. De andere helft moeten we zoeken in ons eigen beïnvloedbare deel van de begroting. Het eerste deel lijkt niet te lukken. Ondanks de herhaalde oproepen van de afgelopen jaren geeft het college aan hier geen geld te kunnen vinden in 2025. Wel hoopt het collegegeld te vinden vanaf 2026. Het CDA betreurt dit. Als we de broekriem moeten aanhalen moeten we dit ook in de breedte doen. We hebben aangegeven dat het college op zoek moet naar coalities in de regio om haar invloed in de GR’en uit te oefenen. Wij vragen de verantwoordelijk wethouders welke stappen ze hiertoe hebben ondernomen. Wat kan het college toch nog richting de begroting doen om dit te realiseren?

Kostendekkendheid

Wij delen de lijn die door het college is uitgewerkt om de diensten van de gemeenten kostendekkend te maken. We realiseren ons dat dit tot hogere lasten zal lijden voor de mensen die hiervan gebruik maken. Tegelijkertijd vinden wij dat het principe van kostendekkendheid goed te verdedigen is. De lasten voor inwoners zullen ook dit jaar stijgen. Het uitgangspunt hierbij is steeds dat we een ‘gemiddelde’ gemeente blijven qua woonlasten. Ook dit is wat ons betreft te verdedigen aangezien wij als CDA van mening zijn dat we een gemeente zijn met een hoog voorzieningenniveau. Landvast, het zwembad, vele verenigingen, speelplaatsen etc. Dit draag allemaal bij aan het mooie dorp waarin we mogen leven.

Sociaal Domein

Onze algemene constatering is dat we in de uitwerking het sociale domein direct raken. Bijvoorbeeld bij de SWA of het schoolzwemmen. Op dit laatste punt hebben we uiteraard kennisgenomen van de brief van de scholen. We begrijpen de teleurstelling en zoals u weet zijn wij groot voorstander van het in stand houden van het schoolzwemmen. Wij roepen het college op om met de scholen creatief te kijken naar wat er wel kan. De bijdrage die we hiervoor doen als gemeente is groot. We hopen dan ook dat de scholen met elkaar creatief kunnen kijken naar hoe ze ook het vervoer kunnen organiseren. Ook hebben we kennisgenomen van de brieven van het Brughuis en de Adviesraad Sociaal Domein. Wij onderschrijven daarin de zorgen over bezuinigingen aan de voorkant wat kan leiden tot dure zorg aan de achterkant. Algemene voorzieningen op het Sociaal domein om onze inwoners te ondersteunen leidt tot uitstel of afstel van duurdere maatwerkvoorzieningen wat goedkoper is voor onze gemeente en de samenleving op de lange duur. Kortom kijk naar de langere termijn en blijf inzetten op preventie. Gebruik middelen zoals in het IZA akkoord welke daarvoor bedoeld zijn. Voor het Odense huis en de praktijkondersteuners heeft het college dit al gedaan waarvoor hulde. Maar probeer ook zoals ook de Adviesraad Sociaal Domein adviseert meer middelen te claimen voor de begroting voor 2025 al dan niet in regioverband. Wij roepen het college op daarop in te zetten. Wellicht kunnen op die manier ook middelen worden ingezet om de bezuinigingen voor het ABC Team, SWA, Cultuureducatie en dergelijke te verminderen. Kijk ook kritisch naar de effecten waar geld voor gebruikt wordt zoals bij Kansrijk. Welk is het doel wat we willen bereiken en meten we ook het effect? Daarover willen we graag verder praten in de commissie liefst in het bijzijn van de GR Sociaal. Voor de begroting hebben we graag inzicht tot welke effecten de bezuinigingen in het sociaal domein gaan leiden en wat de instellingen ook zelf bijdragen aan deze opgave.

Eigen organisatie Bedrijfsvoering

Zoals ook eerder aangegeven pleiten we ervoor om juist te investeren in de eigen organisatie (dus niet schrappen opleidingen) om inhuur te voorkomen. Een duurzaam eigen personeelsbestand zou het uitgangspunt moeten zijn.

Fysiek Domein

Wij zijn ervan overtuigd dat de bezuinigingen verdeeld moeten worden over alle programma's, ook op fysiek domein Voor 2025 is de bijdrage vanuit het fysiek domein in vergelijking met het sociaal domein niet in evenwicht. Richting de begroting adviseren wij het college hier nog eens scherp naar te kijken. Mijnheer de voorzitter ik ga afronden. De perspectiefnota geeft geen rooskleurig beeld voor de toekomst van onze gemeentefinanciën. Tegelijkertijd moeten we constateren dat dit college zoveel mogelijk heeft geprobeerd om met een mix van maatregelen de pijn voor 2025 te verzachten. Positief is het inzetten van IZA gelden het behouden van de waarderingssubsidies van groot belang voor ons verenigingsleven, verkeersveiligheidsprojecten, uitvoering van het speeltuinbeleid, voortzetten met een nieuw bestuur van de kinderboerderij, doorgaan met duurzaamheid, buurtaanpak, investeringen welke noodzakelijk zijn enzovoort. Wel hebben we in onze bijdrage aangegeven dat het college voor de begroting 2025 moet zoeken om de bezuinigen voor met name het sociaal domein nog verder te verzachten en we hebben daar suggesties voor gedaan. Op dit punt zullen we het college kritisch volgen en zullen we de begroting eventueel amenderen. Voor de volgende jaren zullen nog scherpere keuzes gemaakt moeten worden en ook daar willen we constructief meedenken. Er zijn ook kansen zoals het afstoten van gemeentelijk onroerend goed en minder diensten afnemen van gemeenschappelijke regelingen als dat wettelijk kan. Samen met onze inwoners wil het CDA verder bouwen aan een dorp waar het ook voor onze kinderen en kleinkinderen goed wonen, werken en recreëren is in een duurzame, groene en veilige omgeving. Wij danken het college en alle ambtelijke medewerkers voor hun inzet om dit doel te bereiken en wensen hen daarbij Gods zegen en wijsheid toe.