Mooie Men­sen, inter­view met Jan Mul­der

Je bent geboren in 1952. Hoe zag jouw jeugd eruit? Ik ben geboren in Den Haag, in een gereformeerd en dus ARP-gezin. Toen ik zes jaar was verhuisden we naar Limburg voor het werk van mijn vader bij de staatsmijnen. Als puber ontwikkelde ik pacifistische ideeën en wilde ik eigenlijk liefst ook weigeren voor militaire dienst als dienstplichtige, maar toch ben ik daar terechtgekomen. Maar dan wel in eerste instantie als fotograaf. Zo begon een lange loopbaan bij Defensie.

Hoe verliep die militaire carrière? Ik werd al vrij snel gevraagd om officier te worden bij de Verbindingsdienst van de Koninklijke Landmacht. Ik diende daar van 1972 tot 1996 in een aantal functies, o.a. vijf keer als compagniescommandant. Een belangrijk kantelpunt was mijn uitzending naar Joegoslavië in 1992. Dat was het begin van mijn werk in crisisbeheersing. In 1996 werd ik geplaatst bij het crisisbeheersingscentrum van het Ministerie van Defensie in Den Haag. Vervolgens werkte ik van 2002 tot 2014 in internationale functies bij de NAVO in Brussel.

Was werken bij Defensie niet lastig te combineren met je pacifistische inslag? Ja, dat was best lastig. Vooral toen ik in Ede woonde en lid was van de kerkenraad. Dat was in de tijd van de strijd tegen kernwapens, de tijd van IKV et cetera. Ik vind dat je juist als pacifist moet geloven in Defensie, omdat Defensie staat voor helpen en preventie door afschrikking. Maar het waren heftige discussies binnen de kerkenraad.

Wat ben je na je actieve dienst gaan doen? Ik ben doorgegaan met mezelf nuttig maken door alle kennis en ervaring die ik heb opgedaan in mijn loopbaan te delen met anderen. Sinds 2004 train ik via de Eduardo Frei Stichting, een volle dochter van het CDA, jonge leiders in landen van Oost-Europa tot Noord-Afrika. Ik gaf zo’n 60 trainingen in crisisbeheersing en democratie, onder meer 18 keer in Oekraïne en 5 keer in Litouwen voor deelnemers uit Belarus. Ook ben ik betrokken bij het Robert Schumann Instituut in Boedapest. Een opleidingsinstituut, gelieerd aan de EVP. We verzorgen ook trainingen in het Midden-Oosten en Noord Afrika, tot en met Marokko. Daarnaast heb ik ruim honderd keer als veteraan gastlessen gegeven op scholen en maatschappelijke organisaties die zich sterk maken voor ontspoorde jongeren, zoals Stichting Nieuw Rotterdam. Maar ook studenten aan de universiteit. Hen aan het denken zetten, vertellen over wat er gaande is in de wereld. En met steeds dezelfde boodschap: 80 jaar vrijheid is niet vanzelfsprekend en vraagt iets van ons allemaal.

Hoe kijk je nu aan tegen de wereld, met alle crises en brandhaarden? Dat is uiteraard verschrikkelijk en er bestaan geen simpele oplossingen. Je moet niet machteloos toekijken, maar doen wat in je macht ligt. Dat geldt voor jezelf, maar zeker ook voor ons land. Verder is het belangrijk om je te verdiepen in de historie en de context van een conflict. Of het nu gaat om Srebrenica of Oekraïne, de wortels liggen altijd verder terug dan de

krant van vandaag. De VN is belangrijk, maar is vaak ook machteloos Dan moeten we het toch van de NAVO hebben, die daar wèl voor is toegerust.

Hoe kijk je terug op je persoonlijke leven naast je werk? Ik woon sinds twee jaar in Ter Aar en heb het daar fijn, samen met Saskia. In 2014 ben ik ziek geweest en dat zet je nòg meer aan tot anderen helpen, zingeving aan je leven te geven. Alles wat ik maar kan doen om mijn steentje bij te dragen. Ook nu nog geven de trainingen in andere landen en de voorlichting op scholen veel voldoening.

Hoe bevalt het wonen in Nieuwkoop? Dat kan ik samenvatten met: wennen en waarderen. Ik moest wennen aan de overgang van de Veluwse bossen naar het open en waterrijke Groene Hart, maar ik waardeer de ruimte en de weidsheid. Ook de verbondenheid via de Veteranendag, waar jaarlijks 50 à 60 veteranen bijeenkomen in het gemeentehuis van Nieuwkoop, geeft een sterk gevoel van gemeenschap. Ik heb daar ook burgemeester en partijgenoot Robbert-Jan van Duijn als een erg prettig mens leren kennen. Wat me vooral ook aanspreekt is dat mensen elkaar hier begroeten. Ik houd daarvan.

Waarom heb je je aangesloten bij CDA? Het CDA past bij mijn overtuiging en waarden: sociale bewogenheid enerzijds en persoonlijke verantwoordelijkheid anderzijds. Naastenliefde en ook rentmeesterschap en, zoals we dat noemen, subsidiariteit. In eigen kring doen en aan mensen en groepen van mensen overlaten wat mensen zelf kunnen doen. Die combinatie leeft ook echt bij CDA Nieuwkoop, merkte ik. Het is ook erg leuk om bijvoorbeeld op 13 september, Monumentendag, iets te kunnen vertellen in de Aarkerk hier in Ter Aar.

Waar ben je voor wat betreft jouw werk het meest trots op?

Een lastige vraag. Ik ben vooral blij met wat ik heb kunnen betekenen voor anderen. In de jaren tot en met 1996 ging het onder andere om “mijn mensen”. Op dit uniform (zie foto) zie je diverse onderscheidingen, maar die zijn op zichzelf niet zo belangrijk. Het gaat om de verhalen erachter, de bijdrage die ik heb kunnen leveren voor anderen. En nu ben ik trots op onder andere hoe ik met jongeren op scholen in gesprek ben en probeer hen aan het denken te zetten. Over datgene uit jezelf halen wat in je zit en ook over het nemen van eigen verantwoordelijkheid.