Mir­jam Sterk bezoekt uit­sla­gen­avond Duit­se ver­kie­zin­gen

Politici overal. Aan de lantaarnpalen dan. Vanaf de verkiezingsborden lachen ze je bemoedigend toe. Vaak zijn de gezichten bewerkt, snorren of rode neuzen, slogans en doorhalingen. Het lijkt tot kunst verheven. Duidelijk uit de vele politieke graffiti is dat de CDU voor Berlijners de boel op scherp heeft gezet door de motie een aantal weken geleden over het beperken van migratie. De tekst Franz von Papen is over het hoofd van Friedrich Merz geplakt. Het is een verwijzing naar de vice-kanselier die in 1933 Hitler Rijkskanselier maakte in zijn kabinet waarin de NSDAP niet de grootste was. Zo poogde hij de partij van Hitler in bedwang te houden. De geschiedenis toont zijn ongelijk.

Hoewel ik als toerist in Berlijn ben, kan ik het toch niet laten ook politieke bijeenkomsten te bezoeken. Zaterdag in Potsdam, vlakbij Berlijn, zijn we bij de laatste bijeenkomst in de kieskring van huidig premier Scholz. Daar beantwoordt Olaf Scholz ogenschijnlijk ontspannen de vragen van zijn achterban. Twee keer schiet hij uit zijn slof. Een man die zijn vraag niet in 30 seconden kan stellen. En een man die zijn vraag in het Engels wil stellen. ‘Dit is niet bedoeld voor journalisten’. De man is een immigrant die de taal nog niet geheel machtig is. Het verraad de druk waar Scholz onder staat. De SPD staat op flink verlies. Morgen is de afrekening.

Lange rij

Tijdens onze wandeling zondag in wijk Prenzlauer Berg zien we veel kieslokalen waar mensen in en uit gaan. De opkomst ligt met 84% opkomst flink hoger dan de afgelopen decennia. Voor wie is dat een voordeel? ‘s Avonds sluit ik me aan in een lange, lange rij van gasten die een uitnodiging hebben kunnen bemachtigen voor de uitslagenavond van de CDU/CSU, ofwel de Union, zoals ze in Duitsland zeggen. De wijk rondom het gebouw waarin de Konrad-Adenauer Stichting zetelt, is door de politie met hekken afgezet. Er is maar één toegang met strenge controles. Het is spannend of het nog lukt om op tijd binnen te komen.

Om zes uur is de exit-poll bij het sluiten van de bussen. Twee minuten voor tijd zijn we dan toch binnen. Het is dringen voor de schermen. De uitslag is niet onverwacht: CDU/CSU de grootste. Gevolgd door de Alternative für Deutschland. Een pijnlijk verlies van de ‘Ampel-coalitie’. De FPD zal zelfs de kiesdrempel niet halen. De sfeer is gelaten. De AfD heeft een ongekende opmars gemaakt. De CDU/CSU stond bij aantreden van Merz als partijleider hoger in de peiling dan nu in de uitslag. Wat voor een coalitie is er mogelijk?

Als Merz rond half zeven het podium opkomt, in gezelschap van andere boegbeelden, is de sfeer even wat uitbundiger. Maar al snel wordt de toon ernstiger. ‘Ik weet dat het niet eenvoudig gaat worden. De wereld daarbuiten wacht niet op ons. Die wacht ook niet op een lange coalitieonderhandelingen. We moeten snel handelingsbekwaam worden’. Hij benadrukt de noodzaak van aanwezigheid in Europa en daarbuiten.

Verandering

‘s Nachts wordt duidelijk dat er maar een coalitie mogelijk is. De Union is op de SDP aangewezen. Deze coalitie heeft ook met de Grüne erbij geen tweederde meerderheid. Dat zal nog een probleem kunnen vormen bijvoorbeeld voor de wens meer geld vrij te maken voor defensie.

De verkiezing van de Union als grootste partij zal verandering brengen in Duitsland en Europa. Maar het legt ook pijnlijk bloot dat de Alternative für Deutschland als tweede partij niet meer weg te denken is. De nieuwe coalitie die de CDU vormt zal daarvoor een alternatief moeten vormen. Die avond werd door verscheidende politici, waaronder Jens Spahn, gewaarschuwd dat dit noodzakelijk is om niet in een situatie als in Oostenrijk, Nederland en Frankrijk te komen. We staan er goed op in Duitsland.

Commentaren vragen zich af of het verschil had gemaakt als Söder, Pistorius en Wüst de lijsttrekkers waren geweest. Zij waren de favorieten van de CSU, SDP en CDU. Maar die vraag zal alleen door de geschiedenis beantwoord kunnen gaan worden. Merz moet het nu gaan waarmaken. Een christendemocratische partij is weer de grootste in ons buurland. En dat is ondanks alles toch ook goed nieuws voor ons.