Te gast bij bur­ge­mees­ter Carola Schou­ten over de aan­pak van femi­ci­de

Op 19 november kwam het Politiek Vrouwen Overleg (PVO) bijeen in het stadhuis van Rotterdam voor een gesprek met burgemeester Carola Schouten en politiek adviseur Catrien Nauta. Centraal stond een probleem dat iedere dag levens verwoest: femicide en structureel geweld tegen vrouwen.

Rotterdam pakt door

Rotterdam is de eerste G4-gemeente met een concreet en integraal plan om femicide tegen te gaan. De burgemeester schetste hoe de aanpak tot stand kwam en waar de grootste verbeterpunten liggen. De directe aanleiding: de moord op Hümeyra, die pijnlijk aantoonde dat signalering en bescherming onvoldoende functioneren.

Huisverboden: harde cijfers, confronterende realiteit

Een van de belangrijkste bestuurlijke maatregelen is het opleggen van een tijdelijk huisverbod, maximaal 28 dagen. De maatregel moet 2 tot 3 keer per dag worden ingezet. Het is een scherp signaal van de omvang van het probleem.

Rotterdam telt jaarlijks 1.800 meldingen van huiselijk geweld—het hoogste aantal van het land. Amsterdam volgt met 900. Het huisverbod creëert tijd voor veilige opvang en hulpverlening, maar de burgemeester benadrukte dat de wetgeving tekortschiet. De maatregel kan nu alleen worden opgelegd als partners op hetzelfde adres staan ingeschreven. Rotterdam pleit daarom voor verruiming van bevoegdheden en de mogelijkheid tot een online contactverbod.

Vroegsignalering: ingrijpen aan de voorkant

Het Rotterdamse plan richt zich sterk op vroegtijdige herkenning van risicofactoren. Professionals worden getraind om rode vlaggen sneller op te merken. De politie heeft een gespecialiseerd team huiselijk geweld, en er is een speciale officier van justitie voor femicide. Landelijk worden dergelijke functies nu in elk arrondissement ingericht.

Daarnaast wordt geïnvesteerd in opvanglocaties zoals Filomena en in hulp voor kinderen die opgroeien in onveilige situaties—zij zijn vaak de onzichtbare slachtoffers. Ook buiten de zorgketen ligt een belangrijke verantwoordelijkheid. Scholen zien signalen vaak als eerste. HR-afdelingen en leidinggevenden kunnen cruciale observaties doen op de werkvloer en tijdig Veilig Thuis inschakelen.

Het gevaarlijkste moment: het verbreken van de relatie

Een harde, maar cruciale constatering: vrouwen lopen het grootste risico wanneer ze de relatie verbreken. In deze fase wordt het vaakst gedreigd en vindt femicide het vaakst plaats. Angst voor het verlies van kinderen, huisdieren of inkomen maakt deze stap nog complexer. Goede bescherming en begrip zijn daarom onmisbaar.

Het daderprofiel: controle is de rode draad

Femicide komt voor in alle groepen: opleiding, inkomen, cultuur of religie zijn géén voorspellers. Wat vrijwel altijd terugkeert is controle—over gedrag, sociale contacten en bewegingsvrijheid. Factoren zoals schulden of middelengebruik kunnen het risico versterken, maar staan niet op zichzelf.

Femicide in perspectief: een schokkende vergelijking

Een opvallende vergelijking die tijdens de bijeenkomst werd gemaakt: Femicide komt aanzienlijk vaker voor dan moorden binnen de georganiseerde misdaad. Toch gaan er miljarden naar de bestrijding van georganiseerde criminaliteit, terwijl de aanpak van femicide met enkele miljoenen moet worden gedaan. Een recente motie van Kamerlid Mutluer vraagt om versterking van beleid en budget, maar structurele financiering blijft lastig. De boodschap van de burgemeester was helder: Stop met wegkijken en maak dit een nationale prioriteit.

Rolpatronen, cultuur en de manosfeer

Een deel van het probleem ligt in schadelijke rolpatronen en een digitale cultuur waarin machismo en misogynie worden versterkt. Jongeren groeien op in een online omgeving waarin dominante online influencers en de manosfeer een steeds grotere rol spelen.

Volgens de burgemeester helpt het als er:

aandacht komt voor realistische man-vrouw verhoudingen in het onderwijs;

sterke, positieve tegenstemmen worden gestimuleerd;

perspectief wordt geboden aan jongeren in kwetsbare wijken.

Spanje als voorbeeld

Spanje wordt internationaal gezien als referentiepunt. Daar is femicide fors teruggedrongen door langdurige bewustwordingscampagnes, duidelijke politieke prioriteit en transparante communicatie bij iedere moord. Het laat zien: met echte inzet is verandering wél mogelijk.

Conclusie

De bijeenkomst liet zien hoe urgent het probleem is, maar ook hoeveel vooruitgang kan worden geboekt wanneer bestuurders het onderwerp serieus oppakken. Rotterdam toont daadkracht en biedt een voorbeeld voor de rest van Nederland.

Wij blijven ons inzetten om femicide blijvend onder de aandacht te brengen, totdat de aanpak ervan de politieke prioriteit krijgt die het verdient, en totdat de bescherming van vrouwen vanzelfsprekend is én het systeem daadwerkelijk effectief werkt.