Kinderopvang heeft de crèche door ouders hard nodig

Een crèche waarbij ouders de opvang doen is lang tegengehouden. Nu ziet de politiek eindelijk hoe handig die is, schrijft CDA-Kamerluid Hilde Palland.

De Nederlandse kinderopvang piept en kraakt. Te weinig collega’s, een hoge werkdruk, het niet kunnen rondkrijgen van roosters tot zelfs het naar huis sturen van groepen of moeten opzeggen van contracten. Het is een van de sectoren waar de arbeidsmarktkrapte, het langdurig tekort aan personeel, het hardste toeslaat. En dat is dubbel wrang, want juist kinderopvang stelt ouders in staat te kunnen werken op die arbeidsmarkt die hen nu zo dringend nodig heeft.

Het kabinet wil de drempel om kinderopvang te gebruiken verlagen, door deze voor 95 procent te vergoeden en de kinderopvangtoeslag af te schaffen. Zodat alle ouders toegang hebben tot betaalbare kinderopvang, werk en zorg kunnen combineren, en kinderen een goede start kunnen geven. Dat klinkt goed, maar heeft tot gevolg dat de vraag naar kinderopvang verder zal toenemen. En dus wordt het personeelsvraagstuk nog groter en urgenter.

Symptoombestrijding

De minister van sociale zaken en werkgelegenheid werkt momenteel aan een plan om de krapte op de arbeidsmarkt te lijf te gaan. Haar voorganger maakte het al mogelijk om in de kinderopvang tijdelijk meer ‘medewerkers in opleiding’ in te zetten. En om de inspectie coulant om te laten gaan met situatie waarin een kinderopvang bepaalde eisen niet kan naleven vanwege personeelstekort. Nood breekt wet, maar het blijft symptoombestrijding.

Bij het zoeken naar structurele oplossingen voor het personeelstekort gaat het dikwijls over de deeltijdfactor. Met name in de kinderopvang werken relatief veel mensen in deeltijd en op basis van kleine contracten. Dus ja, daar valt nog zeker een wereld te winnen. Niet door mensen te dwingen meer te gaan werken maar door ervoor te zorgen dat mensen die meer willen werken dat kunnen doen en ook gaan doen. Bijvoorbeeld door meer werken meer lonend te maken, zodat je aan het einde van de maand meer overhoudt in je portemonnee.

In de zoektocht blijft één oplossingsrichting vooralsnog onderbelicht. Een die noch van de markt noch van de overheid komt maar uit de samenleving zelf, van ouders die de handen ineenslaan. Ik doel op de zogeheten ‘ouderparticipatiecrèches’(OPC). Daarin draaien ouders als vrijwilliger bij toerbeurt mee in de opvang van de kinderen. Zij geven de opvang samen vorm, zijn samen verantwoordelijk en dus ook samen betrokken.

Een goed voorbeeld van een coöperatieve samenleving, waar de gemeenschap zelf met elkaar regelt wat nodig is. Zonder winstoogmerk, op basis van gezamenlijke betrokkenheid. Maar wel met een toezichthouder die controleert of aan de kwaliteitseisen wordt voldaan.

Aan een OPC zitten veel aantrekkelijke kanten. Zo laat de praktijk zien dat het vrijwilligersverloop op deze crèches laag is. Wanneer wegens ziekte moet worden ingevallen, is er namelijk altijd iemand uit de eigen groep beschikbaar die voor de kinderen een vertrouwd gezicht is. Ouders zien bovendien hun kinderen opgroeien, en in interactie met andere kinderen. En omdat er zo’n grote groep vrijwilligers is, is het oplossingsvermogen groot en hoeft de OPC nooit dicht wegens te weinig menskracht.

Waardevol alternatief

Kortom, OPC’s zijn een waardevolle toevoeging op het huidige aanbod van kinderopvang. Als alternatief voor ouders die een meer persoonlijke vorm van opvang voor hun kinderen wensen, maar ook om de druk in de reguliere kinderopvang te verlichten.

Ondanks deze succesformule blijven OPC’s een niche. Deels doordat minister Asscher destijds deze variant niet wilde toestaan, deels omdat de drempel nog altijd fors is voor het ontvangen van kinderopvangtoeslag bij de OPC en deels omdat de mogelijkheden nog te onbekend zijn. Met de aankomende uitdagingen hebben we iedere oplossing nodig. Gelukkig heeft de Tweede Kamer onlangs mijn motie aangenomen die oproept deze vorm van opvang te stimuleren. Het is nu aan het kabinet om de handschoen op te pakken.

Deze opinie is op 8 juli 2022 gepubliceerd in Trouw (Kinderopvang heeft de crèche door ouders hard nodig | Trouw)