Inbreng debat over het systeem van de jeugdbeschermingsketen
Inbreng debat over het systeem van de jeugdbeschermingsketen
(alleen het gesproken woord telt)
Voorzitter,
Al vijf jaar, zo lang als ik hier ben, probeer ik in elk debat, met minister Dekker, maar ook nu met minister Weerwind, veranderingen te weeg te brengen in de jeugdbeschermingsketen. Want de problemen in de jeugdbescherming zijn groot en ze duren al geruime tijd. Rapporten zoals die van deze en vorige week kennen we al uit 2008 en zelfs daarvoor. Werkdruk, wachtlijsten, niet de juiste hulp enzovoort enzovoort Er is crisis. En er is een aanpak nodig. En een voortvarende aanpak. Maar ook een doordachte aanpak. En daarom heb ik dit debat aangevraagd.
Helaas voorzitter,
Voor een deel zijn de problemen waar de jeugdbeschermers, rechters en andere mensen in de uitvoering mee kampen onoplosbaar. Er waren altijd al jeugdigen met zulke ingewikkelde problemen dat we geen goede oplossing konden vinden; dat is niet veranderd door de vorige stelselherzieningen en zal niet veranderen door nieuw ingrijpen. Ook waren, zijn en blijven er mensen boos over wel of niet ingrijpen door de jeugdbescherming. Ook dat zal wel zo blijven.
Voorzitter,
Voor een ander deel zijn de problemen veroorzaakt of verergerd door de stelselherziening van 2015. Niet de decentralisatie op zichzelf is daarbij het probleem – in de meeste landen van Europa wordt de hele jeugdbescherming uitgevoerd door de decentrale overheid – maar door verkeerde of onvoldoende doordachte beslissingen. Het Bureau Jeugdzorg werd in 3 stukken gehakt. De toegang ging naar de gemeente, zonder enig kader. Het AMK werd onderdeel van een nieuwe apart staande organisatie Veilig Thuis. De jeugdbeschermingsinstelling werd door de overheid gezien als een ‘gewone onderneming’ in een gewone markt. De Raad voor de Kinderbescherming werd nog meer dan voorheen onderdeel van de bureaucratie van het ministerie van J&V. Zo ontstond de duurste rotonde van Nederland. Van wijkteams, naar Veilig Thuis. Via Veilig Thuis naar de Raad voor de Kinderbescherming. Van de Raad naar de rechter. Van de rechter naar de gecertificeerde instelling. Van daaruit naar de gespecialiseerde jeugdhulp. En weer terug naar de wijkteams. Dat kan niet goed gaan natuurlijk.
Voorzitter,
De derde factor tenslotte is dat wij met z’n allen steeds meer onrealistische oplossingen zijn gaan verwachten van het veiligheidsparadigma: melden, triage, onderzoek, ingrijpen en instanties die ‘zicht op veiligheid’ moeten houden alsof iedere gemelde ouder een permanent gevaar is. Hierbij hebben we de jeugdbeschermers dan ook nog aan steeds meer vormen van tucht-, klacht- en toezichtsinstanties onderworpen. Je kunt de druk blijven opvoeren, maar een goede jeugdbeschermer wordt nooit een helderziende en het resultaat is uiteindelijk alleen maar dat jeugdbeschermers ziek worden, of vertrekken. Goed voor de detacheringsbureaus en verder voor niemand.
In deze situatie is er één ding wat wij niet moeten doen en dat is weer eens per direct, bijna in paniek, een losse maatregel invoeren. Wéér een regel toevoegen, wéér een losse speler op het overvolle veld plaatsen, wéér de mensen in de uitvoering bestoken met Haagse oplossingen.
Wat moeten we wél doen:
- We zullen moeten accepteren dat we leven in een gebroken wereld. Dat niet alles maakbaar en niet alles te voorkomen is. We moeten af van een dominant denken in termen van veiligheid. Maar veel meer in termen van direct de juiste hulp op het juiste moment. Mensen en hun netwerk serieus nemen. Gebruik maken van informele hulp. JIM, burgerberaden, burgervoogden enz. Hoe kan ik u helpen in plaats van hoe voorkom ik ieder mogelijk incident rondom kinderen.
- Maak werk van de herziening van de duurste rotonde van Nederland. Er zijn nu zes pilots. Dat worden er wellicht tien. Zet deze pilots met kracht door.
- Haal stress weg uit de organisaties. Stop met het verstoppen van de hele keten met lichte problemen. Kies voor de ingewikkelde problemen. Zorg dat de huidige werknemers blijven en er nieuwe willen komen.
- Naar nul uithuisplaatsingen. We kunnen veel voorkomen. Niet de schuldvraag maar de leervraag centraal stellen. Direct de juiste hulp bij mensen thuis. Dat is veel beter en veel en veel goedkoper.
Het is crisis. Er is een aanpak nodig. We rijden op de snelweg. Er ligt een boel rotzooi op de weg. Laten we wel sturen. Maar niet stoer als een malle aan het stuur gaan draaien. Dat maakt het echt niet beter.