Hen­ri Bon­ten­bal hoopt op een quo­tum tegen de motie­la­wi­ne

‘Soms gaan de stemmingen nergens over’

Het is een vast ritueel aan het eind van ieder debat: Kamerleden die met een motie proberen het beleid bij te sturen, of van een oordeel te voorzien. Hoeveel moties er worden ingediend, maakt niet uit. Als het Kamerlid maar binnen de tijd blijft. Henri Bontenbal hoopt met een motieplafond de lawine aan verzoeken, oproepen en veroordelingen te bedwingen.

Moties gevierd

In de Kamer bestaat al langer ongemak over de gewoonte om via moties permanent campagne te voeren op sociale media. De statistieken geven Bontenbal grotendeels gelijk. In ruim tien jaar tijd is het aantal ingediende moties (voorstellen waarmee de Kamer het regeringsbeleid kan bijsturen of meer in het algemeen een uitspraak te doen) fors toegenomen De toename van het aantal ingediende moties maakt dat het instrument aan kracht verliest. Tweemaal in de week worden alle moties bij elkaar geraapt, waarna er op dinsdag en donderdag wordt gestemd. Aangenomen moties worden op sociale media met de achterban gedeeld en gevierd. Bij moties die het niet redden wijzen de indieners naar de partijen die hebben dwarsgelegen. Of een motie haalbaar is, doet er niet meer toe. De cijfers liegen er ook niet om. Werden er in de jaren tachtig nog gemiddeld 829 moties per jaar ingediend, de afgelopen tien jaar waren dat er gemiddeld 3.945. In 2022 was er een record: in de Kamerbankjes gingen de handen meer dan 5.000 keer in de lucht. De Kamer moet nu sterk overwegen zichzelf een quotum op te leggen: maximaal twee moties per debat.

Motieplafond

Bontenbal heeft het helemaal gehad met de enorme hoeveelheden moties. ‘Ze zijn vaak ondoordacht, onzorgvuldig en ongedekt’, aldus de CDA-leider. ‘Soms gaan de stemmingen helemaal nergens over, dan wordt er gelachen om moties die worden ingediend.’ Hij stelt voor om met een motieplafond te komen: elk Kamerlid mag maximaal twee moties per debat indienen. Per jaar mogen er niet meer dan 150 moties worden ingediend, plus het aantal Kamerleden dat een fractie telt. De CDA-fractie werkt al volgens dit principe, aldus Bontenbal. ‘We zijn niet minder efficiënt geworden. Ik vind juist dat we effectiever zijn geworden.’ Zijn verwachting is dat Kamerleden zorgvuldiger omgaan met het indienen van moties. Het is de vraag of de rest van de Kamer het ook ziet zitten om zichzelf beperkingen op te leggen. Voor beginnende Kamerleden is de motie een manier om zichzelf op de kaart te zetten binnen de partij, maar ook om de achterban te overtuigen dat ze vanuit de oppositie invloed kunnen uitoefenen. De motie is volgens die redenering het bewijs dat een stem op een oppositiepartij geen verloren stem is.

Instrument nieuwe partijen

Sommige partijen zien de motie als een belangrijk middel om voet aan de grond te krijgen op het Binnenhof. Zij zien het als een instrument om de kiezer duidelijk te maken waar ze ten opzichte van andere partijen staan. Kamerleden kunnen beleid bijsturen met een oproep aan het kabinet, of ze kunnen andere fracties dwingen stelling te nemen (de zogeheten ‘spreekt-uit-motie’). Hoewel een aantal Kamerleden bedenkingen heeft bij sommige moties zien zij een motieplafond niet zitten. Men verwacht dat Kamerleden meerdere afzonderlijke moties dan in één alomvattende motie zullen proppen. Bontenbal ziet dat gevaar ook. ‘Maar de kans dat je motie dan nog wordt aangenomen wordt wel kleiner. Dat betekent dat je zorgvuldiger moet formuleren’, aldus de CDA-leider.

Bontenbal zegt open te staan voor aanpassingen aan zijn voorstel, waarover na de zomer wordt gedebatteerd.

Na alle kritische vragen van andere fracties wil Bontenbal benadrukken dat hij niets tegen de motie op zich heeft. Maar minder moties maken het werk van de Kamer alleen maar beter, denkt hij. D66, dat sympathiek lijkt te staan tegenover het quotum, vroeg Bontenbal te reageren op een citaat van de Duitse schrijver Johann Wolfgang von Goethe, die schreef: In de beperking toont zich de meester, en alleen de wet kan ons vrijheid geven. Dat citaat past perfect bij het motiequotum, vindt Bontenbal. ‘Ongebondenheid leidt niet tot ware vrijheid, schrijft Goethe terecht. Wie hoge dingen wil, moet zich beperken. Dat is precies de kern van ons voorstel.’