Alge­me­ne beschou­win­gen bij de Begro­ting 2026

Beschouwing CDA Zoeterwoude

Onderwerp van bespreking is de Begroting voor 2026. En dat is ook precies wat het is: hoe staat het op dit moment met Zoeterwoude en wat gaan we komend jaar doen? De begroting sluit positief. Dit is een groot compliment voor het college en de ambtelijke organisatie.

De begroting voor 2026 laat zien dat Zoeterwoude groeit en bloeit, maar ook voor belangrijke keuzes staat zoals de Klaverhal en sportpark Haasbroek. Het CDA wil dat we die toekomst met vertrouwen tegemoet gaan door te investeren in wonen, duurzaamheid en bruisende woonkernen met een bloeiend verenigingsleven.

Bij de laatste begroting voor de verkiezingen kijken we als CDA terug naar de afgelopen jaren en vooruit naar de toekomst. Financieel staat de gemeente er beter voor dan in het voorjaar 2025 nog werd voorspeld. De begroting is sluitend en we houden zelfs geld over. De afgelopen jaren hebben niet te veel gevraagd van de inwoners. De onroerendezaakbelasting is de huidige raadsperiode slechts beperkt verhoogd. Spectaculaire verhogingen van 30 of zelfs 40% zijn onze burgers bespaard gebleven. Een compliment voor de wethouder financiën.

De CDA fractie kiest voor samenwerking in de regio, gezond verstand en echte betrokkenheid. Samen met onze inwoners en ondernemers bouwen we aan een gemeente waar iedereen zich thuis en gehoord voelt. De uitdagingen zijn groot, maar Zoeterwoude laat zien dat een betere wereld mogelijk is: door keuzes te maken voor de inwoners en natuur met onze betrokken agrariërs als hoeders van onze mooie veenweide gebieden.

Wonen

De woningnood vraagt om lef. De CDA wil dat de gemeente blijft werken aan betaalbare woningen voor onze starters en ouderen. Om beginners een kans te geven te gaan wonen in onze gemeente. En gezinnen de kans om door te stromen naar gezinswoningen.

De afgelopen jaren zijn er honderden nieuwe woningen gerealiseerd bij Verde Vista. En staan we als kleine gemeente in de top van gemeenten waar het meeste gebouwd wordt. Daar mogen we best trots op zijn. Graag willen wij ook meer woningen in het dorp, een straatje erbij. Dit blijkt lastig. De provincie is een horde waardoor initiatieven buiten de BSD al snel sneuvelen. Ook Europaweg 2 en Keereweer en andere initiatieven komen maar niet van de grond. Vertraging leidt alleen maar tot meer kosten en dus de kans dat het betaalbare woningen worden, wordt steeds kleiner. Erg jammer en pijnlijk voor starters en doorstromers op de woningmarkt.

Gelukkig zijn we eindelijk aan de slag met flexwoningen aan het Molenpad. Een plan dat al een historie kent vanaf 2009. Dit licht staat nu op groen en we hebben vertrouwen in de volgende stappen. Wij willen graag hier resultaat zien in 2026. In de passage over beschermd wonen ziet het college de mogelijkheid om deze cliënten te plaatsen in de flexwoningen. Dit gaan wij als CDA kritisch bekijken. Eerder is ook al tot Scheve Huisjes aan het Slingerlandpad -buiten ons als raad- besloten. Dat willen we niet nog een keer. De insteek van CDA Zoeterwoude is dat de flexwoningen in eerste instantie bestemd zijn voor onze Zoeterwoudse jeugd en starters. Daar moet het college zich maximaal voor inspannen en zal ook om lef vragen.

Sinds dit jaar heeft Zoeterwoude een toekomstbestendige Bernardusschool. Na de zomer 2025 hebben de leerlingen op de Zoeterwoude-Rijndijk een mooie school, en de leraren een moderne werkplek. In 2026 wordt ook het nieuwe schoolplein gerealiseerd. Het wordt een mooie toekomstbestendige leeromgeving waar we weer vele jaren mee vooruit kunnen.

Ook is de planvorming gestart voor uitbreiding van het Avontuur. De komende jaren blijft het aantal leerlingen groeien. Dat is goed voor de levendigheid van onze gemeente. Maar onze kinderen hoeven niet in een duiventil te zitten en extra lokalen zijn meer dan nodig. Er is helaas nog steeds geen datum voor de start van een permanente uitbreiding. Wel moeten de noodlokalen worden vervangen omdat zij langer moeten staan dan gepland. Extra kosten dus en we willen in 2026 met een plan voor Klaverhal hier toch echt stappen in zetten.

Stijgende kosten

Ook zijn er zorgen richting de toekomst: Zo is er nog steeds onzekerheid over het gemeentefonds, de belangrijkste bron van inkomsten voor gemeenten. Het is vanaf 2026 onzeker hoeveel geld het Rijk daarvoor beschikbaar stelt ondanks dat afgelopen jaar een aantal bezuinigingen vanuit het Rijk zijn teruggedraaid.

De kosten van de vele regionale samenwerkingsverbanden stijgen snel. Daar hebben we gevoelsmatig minder grip op. We blijven waakzaam dat deze kosten binnen de perken blijven. Zorgelijk is dat de kosten voor de jeugdzorg sterk zijn gestegen, onder andere vanwege tariefstijgingen, maar ook door het sterk gestegen gebruik. Wel hopen we dat de ingezette koers van de taskforce leidt tot minder vraag in de jeugdzorg. Ouders en woonomgeving hebben ook een belangrijke rol om de jeugd gezond op te laten groeien. Ook zien we grote verschillen tussen de uitvoerende organisaties. Waar een organisatie als Hecht z’n stinkende best doet om toch te komen tot het behalen van de opgehaalde bezuinigingsdoelstelling o.a. door het stoppen van de Gezinsverpleegkundige en Groei- en Ontwikkelingspoli zien wij helaas ook uitvoeringsorganisaties die volledig een eigen plan varen. Zoals de inkooporganisatie Zorg die gewoonweg weigert om enige bezuiniging door te voeren. Dit is niet alleen niet solidair maar werkt ook ondermijnend voor het gezag van deelnemende gemeenteraden. Wij keuren dit af.

Een ander zorgpunt is de enorm hoge inhuur van externen. We weten dat de arbeidsmarkt krap is, maar bezuinigen begint bij minder inhuur, zowel personen als onderzoeken door onderzoeksbureaus. We verzoeken het college, maar ook het management van dit gemeentehuis om de externe inhuur zo snel mogelijk te verlagen. Ipv een geraamde 9% kosten ten behoeve van inhuur blijkt dit in de praktijk een 3 voud en wordt er 30% aan salariskosten aan inhuur betaald. Van 9 miljoen als snel zo’n kleine 3 miljoen. Doe hier wat aan! Niet voor ieder project weer een externe projectleider aanstellen, of weer een duur extern onderzoek laten doen. Dat zijn flinke kosten. Hierin ligt ook een rol voor de gemeenteraad, zo min mogelijk (extra) onderzoeken aanvragen, alleen maar om te onderzoeken. Laten ook wij met elkaar zuinig zijn in de uitgaven. En het CDA geeft voorkeur aan vaste medewerkers ipv dure inhuur. Naast kosten speelt binding met de werkplek (en daarmee ook aan de omgeving) mee.

Op wettelijke taken en rollen, zoals riolering en het verstrekken van uitkeringen, is niet of nauwelijks te bezuinigen. Wij krijgen taken van de Rijksoverheid maar helaas nog altijd onvoldoende knaken. Bezuinigingsmogelijkheden zitten voornamelijk in (beleids-)keuzes waar de gemeente ook echt zelf over gaat. Kijk kritisch naar infrastructurele projecten; wanneer worden lantaarnpalen vervangen? Of opnieuw gestraat? Als infrastructuur nog in voldoende en degelijke staat is kan vervanging worden verschoven. Kijk naar de plannen voor 2026 om de Lange en Korte kerkepaden te verbreden naar de CROW normen. Onbegrijpelijk wat het CDA betreft.

Amendement behoud cultuurhistorische aanzicht Kerkepaden

De Kerkepaden zijn onderdeel van het cultureel erfgoed passend in de Zoeterwoude groene omgeving. Door zowel inwoners als recreanten wordt de charme van deze paden enorm gewaardeerd. Daar passen brede fietspaden -met betonnen platen zoals bij het Molenpad -niet in. Vraag het de gemiddelde Zoeterwouer en die zal deze vervanging ook idioot vinden. Beide Kerkepaden liggen er nog goed bij en kunnen jaren vooruit. Desnoods een laagje asfalt als dat weer nodig blijkt. Voor fietsers naar de Weipoort ligt er ook een al breed fietspad langs de Nieuweweg en de ‘landingsbaan’ die het Molenpad is geworden. Dus snel fietsen kan al. CDA wil behoud van beide Kerkepaden en verzet zich tegen deze een investering van 1 miljoen aan deze Kerkepaden. Vorig jaar heb ik ook al onze zorgen uitgesproken bij de begrotingsraad over vervanging van de Kerkepaden maar helaas was dit gericht aan dovemansoren. Daarom dienen wij nu een amendement in om de cultuurhistorische waarde van beide Kerkepaden te beschermen en te behoeden dat ook hier brede betonplaat paden komen.

Veiligheid meisjes en vrouwen

Inwoners van Zoeterwoude verplaatsen zich vaak op de fiets naar onze buurgemeenten. Niet iedereen ervaart dergelijke fietstochten als veilig. In de zomer hebben de vrouwen en meisjes van Zoeterwoude duidelijk aangegeven dat ze zich niet op alle trajecten veilig voelen. Daarom wil het CDA dat er gericht wordt gehandhaafd op bekende onveilige routes en plekken in de gemeente en samen met bijvoorbeeld de gemeente Leiden op de fietspaden van en naar Leiden-Zoeterwoude zoals de Vrouwenweg en route langs de Vliet. Afgelopen week heeft het CDA aandacht gevraagd voor de onveilige en onverlichte omleidingsroute voor fietsers door park Cronestijn in verband met afsluiting van de Vrouwenweg. Het CDA roept het college op om hierover met de gemeente Leiden contact op te nemen.

Ik mis bij de fietsinfrastructuur plannen om bijvoorbeeld een onveilige plek zoals het Molenpad en langs het spoor aan te pakken. Veel vrouwen en meisjes hebben aangegeven het onveilige fietsroutes te vinden.

In het recente verleden is gekozen om de dieren te beschermen tegen licht in de avond en nacht. Ik ben niet van de partij voor de dieren. Ik vind dat bescherming van de vrouwen en meisjes een hogere prioriteit moeten hebben. Helaas is dit noodzakelijk.

Veiligheid

De wereld om ons heen ondervindt de gevolgen van de internationale ontwikkelingen zoals de oorlog in ons continent. Maar ik mis in de stukken van de gemeente dat we scenario’s ontwikkelen wat te doen als het misgaat. Zijn er ruimten in de gemeente aangewezen als opvanglocaties? Is de gemeente in staat om binnen 72 uur een crises organisatie op touw te zetten die in staat is mensen op te vangen, te voorzien van eten en drinken? Wij als burgers moeten ons voorbereiden maar wat doet de gemeente eigenlijk. Zijn er afspraken over het verdelen van eten en water? Moet de gemeente niet werken aan een vrijwilligersbestand die direct inzetbaar is. Wellicht kunnen inwoners met een achtergrond bij politie, defensie of veteranen hier een rol in spelen. Je kan wachten op de rijksoverheid maar je kan als gemeente toch ook stappen zetten. Immers de gemeente kent de eigen omgeving en inwoners het beste. Dat huiswerk wil ik meegeven voor 2026.

Duurzaamheid

Klimaatverandering is een van de grootste uitdagingen van onze tijd. Ook Zoeterwoude heeft hierin een verantwoordelijkheid. Door de beperkte ruimte is er geen tot weinig geschikte ruimte binnen onze gemeente voor grootschalige opwek van elektriciteit. Zonnepanelen op daken geeft minder weerstand en zorgt voor minder hinder en overlast en is sneller te realiseren dan het plaatsen van windmolens. Naast energi-opwek ligt de vraag in de toekomst vooral ook naar energie-opslag. Kan de gemeente hierin iets betekenen voor de inwoners in 2026, met bijvoorbeeld voorlichting of gezamelijke inkoop?

Rijndijk gaat in 2030 van gasloos. Dit is een gegeven met nog veel onzekerheden. We ropen het college op om te blijven communiceren over de tijdsplanning en verwachtingen. Kan het College ook aangeven wat de planning is van gasloos voor de andere wijken en hierover communiceren met de inwoners? Mensen moeten weten waar ze aan toe zijn zodat zij weten of het verantwoord is of nu nog investeringen te doen in vervangen CV ketel en of aanschaf warmtepomp. Dit zijn terechte vragen die leven onder inwoners.

Ook geldt er op initiatief van het CDA sinds 1 januari 2025 een houtstook verbod bij bepaalde weeromstandigheden. Dit verbod draagt absoluut bij aan een gezonde leefomgeving in onze gemeente. Hoewel de meeste stokers rekening houden met de buurt, zijn er ook enkele die hardnekkig blijven stoken bij weinig wind. Inwoners ondervinden hier hinder van en verdienen onze bescherming.

Vluchtelingen Oekraine

Het CDA dankt eenieder die zich inzet bij de opvang van de Oekraïense ontheemden. Inmiddels hebben vele Oekraïners hier een werkend bestaan gevonden en gaan ook vooruit in taal en onderwijs. Naast een aantal beroepskrachten leveren vele vrijwilligers een belangrijke bijdrage hieraan. Zij verdienen een compliment.

Vrijwilligers

In het algemeen geldt dat vrijwilligerswerk een essentieel onderdeel is van onze gemeenschap. En goed om te zien dat onze wethouder Van Sandick zoveel werkt maakt van de vrijwilligersnota. Alle vrijwilligers zijn bij veel activiteiten onmisbaar en een unieke schakel binnen onze gemeente. Wij roepen de inwoners op, jong en minder jong om van de bank te komen en zich aan te melden als vrijwilliger.

Maar ik zie een vreemde ontwikkeling. Senioren organisaties zoals de KBO die zich inzetten voor de Zoeterwoudse ouderen krijgen de rekening van Emmaus gepresenteerd als ze voor de bewoners en bezoekers van Emmaus activiteiten organiseren in Emmaus. Zij organiseren juist voor de bewoners van Emmaus en zien een groot deel van hun contributie-inkomsten opgaan aan de huur van ruimte van Emmaus. Voor deze sociëteiten is het goedkoper om elders in de gemeente activiteiten te organiseren. Is het College bereid een goed gesprek met WIJdezorg aan te gaan om deze werkwijze te stoppen. Immers de vrijwilligers van deze verenigingen haken af omdat zij geld moeten betalen om anderen te helpen. Een omgekeerde wereld. Hierbij een compliment aan lokaties als De Eendenkooi, Muziekcentrum, Ons Huis en buurthuis De Weipoort, waar diverse organisaties wel laagdrempelig activiteiten voor onze ouderen kunnen organiseren.

Tot slot

Juist in tijd van uitdagingen is het belangrijk om elkaar als raad, college, management en ambtenaren vast te houden. De CDA fractie dankt de inzet en betrokkenheid van vele ambtenaren voor Zoeterwoude. Laten we met elkaar daadkracht tonen dat we dit kunnen, want Zoeterwoude is om van te houden. Dat gaan we allemaal volgend jaar vieren met 750 jaar Zoeterwoude! Een mooie mijlpaal voor ons dorp.