Kor­ting op gemeen­te­fonds zet finan­ci­ën onder druk

Zoals jullie wellicht weten ben ik lid van de Commissie Financiën van de VNG. De afgelopen periode is hard gewerkt om de greep uit het Gemeentefonds ter grootte van € 2,3 miljard in 2026 te voorkomen. Deze greep is in 2022 door het toenmalige kabinet Rutte aangekondigd, maar het huidige kabinet had daar geen afstand van genomen. Deze greep betekent een generieke korting van ca 10% op het gemeentefonds. Daarbij zijn overigens grote verschillen tussen gemeenten. Voor een gemeente als Etten-Leur valt het tekort mee. Maar bij vergelijkbare gemeenten qua inwoneraantal, maar met veel kernen en een groot buitengebied, is het gat groot. Op zich is een korting een zaak van de regering, maar als je dit dan wilt moet je ook aangeven welke taken de gemeenten dan niet meer hoeven te doen. En dat laatste gaf de regering niet aan.

Sterker nog sinds 2014 zijn veel taken uit het sociaal domein naar de gemeenten gekomen (WMO, participatiewet, Jeugdzorg). De afspraak is dat gemeenten deze taken uitvoeren en het Rijk de gemeenten compenseert voor de kosten. Echter, de afgelopen jaren zijn deze kosten fors gestegen en onvoldoende gecompenseerd. Een commissie onder leiding van oud minister Van Ark heeft dat onderzocht en kwam tot de conclusie dat er ruim € 2 miljard door gemeenten is uitgegeven, waarvoor zij niet zijn gecompenseerd. Voorstel van de commissie was om de gemeenten alsnog voor 50% te compenseren en voor de komende tijd extra middelen ter beschikking te stellen (€ 414 miljoen per jaar) om de opgelopen kosten te dekken. Daarnaast adviseert de commissie om de Jeugdzorg anders in te richten, omdat de kosten te veel stijgen en er vragen zijn bij de effectiviteit van een aantal maatregelen.

Afgelopen week is dan een eerste stap gezet om de dreigende tekorten voor gemeenten vanaf 2026 af te wenden. Gemeenten worden voor de jaren tot en met 2027 gecompenseerd voor de extra uitgaven in de Jeugdzorg. Daarna is ongewis wat er gebeurd. Daarnaast komt er structureel € 400 miljoen bij in het Gemeentefonds. Daarmee is er overigens nog steeds een korting van € 1,9 miljard. De strijd is dus nog niet gestreden.

Ger de Weert - Wethouder
(email: [email protected] )