Inbreng Den­nis Heij­nen Alge­me­ne Beschou­win­gen

Voorzitter,

Deze coalitie is inmiddels ruim over de helft van de periode. Na een periode van zaaien moet nu dan de periode van oogsten aanbreken. Een goed moment om te kijken wat er is gezaaid en wat er kan worden geoogst.

En voorzitter, dat valt niet nog mee. Want er is eigenlijk nog niet heel veel te oogsten. De woningbouw is nauwelijks aangetrokken, de PAS-melders zijn nog niet gelegaliseerd, de provincie heeft nauwelijks stappen gezet in de oplossing van het stikstof probleem, er is geen visie op ruimte, bedrijven zitten in onzekerheid over mogelijke opkoop of verplaatsing, er is geen meter asfalt aangelegd, de netcongestie is nog onverminderd hoog, voorzieningen staan nog steeds overal onder druk er is nauwelijks meer natuur gerealiseerd of versterkt. Gaat het college ervoor zorgen dat de afspraken over het geborgd natuurherstel die in het convenant zijn opgenomen over de stikstofreductie en natuurherstel ook daadwerkelijk snel gerealiseerd zullen worden?

En iedere keer als we GS over de diverse genoemde items bevragen schuift GS de bal voor zich uit. Het is nog tijd om te zaaien zeggen ze, het oogsten komt later. Voorzitter en dat al ruim twee jaar lang. Het is duidelijk: deze coalitie heeft last van langzaam bloeiend zaad.

En voorzitter, is dit nu de schuld van GS of van de coalitie? Natuurlijk niet voor de volle 100%, dat wil ik u wel geven. Het kabinet is met weinig gekomen, dat gaat hopelijk nu snel veranderen, financieel zit het tegen en sommige problemen zijn groter dan Noord-Holland. Maar toch…

Neem nu de woningbouw. Ja er zijn beperkte versoepelingen mogelijk in het bijzonder landschap en ja er is maatwerk mogelijk waardoor een aantal projecten zoals Stompetoren-West nu eindelijk door kunnen gaan. Daarvoor complimenten. Maar het blijft allemaal wel weinig. Voor behoud van de leefbaarheid van de kernen zijn 25 woningen lang niet altijd genoeg. Daarnaast blijven wij ons verzetten tegen de eenzijdige focus op binnenstedelijk bouwen. Juist onze steden die meer last krijgen van hittestress en hebben moeite water af te voeren. Groen in de stad is nodig, eindeloos verdichten kan niet. De provincie zal haar beleid nog verder moeten versoepelen.

Misschien nog wel direct en schrijnender zijn de PAS-melders en hun voortdurende onzekerheid. Al sinds mei 2024 loopt er een pilot op Texel om de PAS-melders daar te legaliseren. Dit wordt steeds al de mogelijke oplossing genoemd, maar als alles mee zit kunnen de PAS-melders pas eind dit jaar een aanvraag doen. En daarna moet nog worden gekeken hoe de pilot over de hele provincie uitgebreid kan worden en kan worden verankerd in beleid. Hoe kijkt de gedeputeerde hier zelf naar? En eerder is al gevraagd aan de gedeputeerde of het nu verstandig was alleen maar in te zetten op de pilot op Texel, of dat er meerdere paden bewandeld hadden moeten worden. Was dat niet verstandiger geweest? Soms moet je zaaien op meerdere akkers, om te kijken op welke grond de oogst het beste kan zijn.

De voorzieningen staan nog steeds onder druk. U weet dat dat één van de speerpunten van het CDA is. En ik zie een zeer actieve gedeputeerde die echt aan het zaaien is, maar nog niet kan oogsten. Het kost tijd de gemeenten mee te nemen en de provinciale taak op voorzieningen, cultuur en leefbaarheid beter te borgen. Ik hoop echt van harte dat we in deze coalitieperiode daar nog iets van kunnen oogsten, of dat de akker in ieder geval in volle bloei staat als de volgende coalitieperiode aanbreekt. Mocht het zover komen, de inzet van het CDA is helder.

Voorzitter, ook ruimtelijk en qua economie maken wij ons echt zorgen. Het is goed dat de provincie het Noordzeekanaalgebied de status 'industrieterrein van provinciaal belang' heeft gegeven, maar bedrijven ervaren nog steeds grote onzekerheid. Twee weken geleden was ik nog op werkbezoek in de haven en dit was de boodschap: bedrijven kunnen niet investeren omdat ze niet weten waar ze aan toe zijn. Of er wordt te makkelijk gedacht aan verplaatsing van bedrijven. Ja voorzitter, bedrijven kunnen wel verplaatsen, maar dan vaak definitief naar het buitenland. Laten we dat voorkomen.

En u verwacht het misschien niet voorzitter, maar het CDA is ook zeer kritisch op de voortgang van het provinciaal klimaatbeleid. We hebben voor het eerst een prachtige klimaatbegroting gekregen. Dat is overall een goed stuk. Maar ik vraag me wel af, hadden we hier nu zoveel energie in moeten steken. Laten we overgaan tot concrete acties, binnen de beperkte mogelijkheden die de provincie heeft. We moeten bereiken dat de energietransitie zorgt voor groene groei van de economie. Met andere partijen noemde we eerder drie prioriteiten:

1. De verduurzaming van Tata Steel inclusief het waterstofnetwerk;

2. Aanpak van het volle stroomnet,

3. Meer initiatief voor CO2-vrije energieproductie.

En daar komt wat het CDA betreft klimaatadaptatie nog bij. Want voorzitter, als we niets doen aan klimaatverandering is van zaaien en oogsten in een heel deel van Noord-Holland straks überhaupt geen sprake meer.

Voorzitter, er is één onderwerp waar beleidsmatig er wel bijna geoogst leek te worden. Nadat onder andere het CDA vorig jaar tegen de begroting stemde omdat de financiële degelijkheid ons zorgen baarde is er het afgelopen jaar keihard gewerkt. Er ligt nu een mooi instrumentarium met kengetallen en signaalwaarde. Voorzitter, bijna een prachtige oogst. Maar helaas ging het op het laatste moment toch mis. In de blinde ambitie van dit college om 200 miljoen euro voor het NNN te reserveren is even vergeten dat de Staten hechten aan financiële degelijkheid. Na de vaststelling van de Kaderbrief moest er nog 97,8 miljoen worden gevonden door de bestemmingsreserves door te lichten. GS geeft aan dat uit deze exercitie 73,6 miljoen is gevonden en dat er daarom maar voor 24,2 miljoen ingeteerd op de algemene reserve. Alsof het niets is vertelt GS in hun begroting dat daardoor de algemene reserve tijdelijk onder de onszelf gestelde normen van 25% komt te liggen. Voorzitter, GS heeft die norm niet voor zichzelf gesteld. PS heeft dat gedaan in de Financiële verordening provincie Noord-Holland 2025. GS heeft zich daar simpelweg aan te houden.

Voorzitter, ik schrik er best van dat na het signaal van vorig jaar door GS zo makkelijk wordt gemarchandeerd met de normen die door PS zijn vastgesteld.

Maar niet getreurd voorzitter. Het is nog te repareren. Het kan namelijk wel degelijk en fatsoenlijk. Met eenzelfde uitkomst, maar dan wel volgens de regels. Wij hebben daarom het volgende enigszins technische amendement.

Amendeert de begroting 2026 door:

• Het besluitpunt: “De begroting 2026 en de meerjarenraming 2027–2029 vast te stellen”

Te wijzigen in:

• “De begroting 2026 en de meerjarenraming 2027–2029 vast te stellen, met dien verstande dat de toevoeging aan de reserve Groen voor de realisatie van het Natuur Netwerk Nederland (NNN) wordt gefaseerd uitgevoerd:

– in 2026 wordt € 73,6 miljoen toegevoegd aan de reserve Groen;

– het resterende bedrag van € 24,2 miljoen wordt pas toegevoegd zodra daar financiële ruimte voor is en de algemene reserve blijft voldoen aan de norm van 25% van de structurele algemene dekkingsmiddelen van de provincie.”

En gaan over tot de orde van de dag.

Voorzitter, ik blijf gewoon nog even in het thema. Want de financiële situatie verbaast ons sowieso. Bij de Kaderbrief dit jaar werd duidelijk dat de provincie tegen haar grenzen aanloopt. Door GS werd een zwaar scenario geschetst waarbij hard ingegrepen moest worden. Er werd aan twee knoppen gedraaid, er moest worden bezuinigd en de opcenten moeten om hoog. Voorzitter, dat doet allebei pijn.

Maar wat blijkt nu voorzitter. Er is door GS een te zwart scenario geschetst. Niet alle bezuinigingen en de verhoging van de belasting waren nodig. Komend jaar is er nog zo’n 5,2 miljoen euro over.

Voorzitter, het CDA had verwacht dat GS daarop had ingespeeld. Maar helaas was er geen actie van GS. Het CDA wil wel wat van die pijn verlichten. We hebben daarom één voorstel om een bezuiniging terug te draaien en een voorstel om de opcenten minder hard te laten stijgen dan strikt noodzakelijk.

Allereerst de pijnlijke bezuiniging op toerisme. Al bij de aankondiging in de kaderbrief werd er gelijk fors geprotesteerd. Er klommen maar liefst 29 Noord-Hollandse wethouders in de pen om een brandbrief te schrijven in het Noord-Hollands dagblad. Door het schrappen van het budget lopen diverse strategische ontwikkelingen direct gevaar, zo lieten ze weten. Strategische ontwikkelingen over de spreiding van bezoekers over Noord-Holland, bescherming van kwetsbare natuur en versterking van de economie van minder bekende regio’s. Voorzitter, het CDA doet een poging deze voorgenomen bezuiniging terug te draaien en heeft daarom het volgende amendement:

Amendeert de begroting 2026 door:

• Besluitpunt 1: “De begroting 2026 en de meerjarenraming 2027-2029 vast te stellen”

Te wijzigen in:

• Besluitpunt 1: “De begroting 2026 en de meerjarenraming 2027-2029 vast te stellen met dien verstande dat de bezuiniging van 600.000 euro op toerisme wordt geschrapt.”

En gaat over tot de orde van de dag

Voorzitter, een ander punt is de onnodige verhoging van de opcenten, voor geld dat we niet nodig hebben. Het CDA wil de opcenten niet te verhogen naar 82,1, maar naar 81,1. Dat scheelt de Noord-Hollander zo’n 4,5 miljoen aan belastingen.

Voorzitter, nu denken velen van u vast: wat opportunistisch van het CDA. En toch is het dat niet. Ik zal u uitleggen waarom. Een verlaging van het belastingtarief geeft ruimte voor verdere verhoging in de toekomst, als dit geld wel echt nodig mocht zijn omdat de provincie haar doelen kan halen. Daarnaast vind ik vrij principieel dat we geen geld ophalen wat we niet nodig hebben of waar we geen doelen voor hebben. Het CDA heeft daarom het volgende amendement:

Amendeert de begroting 2026 door:

De voorgestelde besluitpunten:

• Besluitpunt 1: “de begroting 2026 en de meerjarenraming 2027-2029 vast te stellen”;

• Besluitpunt 3: “artikel 1 ten behoeve van de provincie Noord-Holland worden jaarlijks 82,1 opcenten op de hoofdsom van de motorrijtuigenbelasting geheven”.

Te wijzigen in:

• Besluitpunt 1: “de begroting 2026 en de meerjarenraming 2027-2029 vast te stellen met dien verstande dat de opcenten worden verhoogd naar 81,1 in plaats van 82,1.”

• Besluitpunt 3: “artikel 1 ten behoeve van de provincie Noord-Holland worden jaarlijks 81,1 opcenten op de hoofdsom van de motorrijtuigenbelasting geheven".

En gaat over tot de orde van de dag.

Tot slot voorzitter, ik ben mijn bijdrage begonnen over zaaien en oogsten, gericht op het beleid van de provincie. Maar als we even uitzoomen zien we dat zaaien en oogsten een veel diepere betekenis kan hebben. Een wederkerigheid in het leven. Wie goed doet, wie goed ontmoet. Ik eindig daarom met een kort gedicht van de Nederlandse dichter Martin Gijzemijter:

Wat je zaait zul je oogsten

Wat je uitstraalt trek je aan

Wat je geeft zul je ontvangen

Wat je gelooft krijg je gedaan