Bijdrage Jalt De Haan tijdens het coalitiedebat "Niet de markt, niet de overheid, maar de samenleving"

Gisteravond heeft de Groningse Gemeenteraad gedebatteerd over het nieuwe coalitieakkoord. De bijdrage van het CDA is hieronder terug te lezen, ook is deze terug te kijken door op het filmpje te klikken. 

Debat coalitieakkoord – Niet de markt, niet de overheid, maar de samenleving

Nog geen zes maanden geleden, zullen slechts weinigen hebben gedacht, dat het nog linkser kon. Toch is het GroenLinks en de PvdA gelukt. D66 werd ingeruild voor: de SP en de eiwittranstitie. En zo veranderde ons gemeentebestuur van rood naar inktrood+.

Toch zou ik graag beginnen met een woord van dank aan de formateur, felicitaties aan de onderhandelaars en gelukwensen aan de wethouders-ploeg. We zullen het de komende jaren niet altijd eens zijn over politieke keuzes, maar het CDA zal zich constructief opstellen en twijfelt geen seconde aan de oprechtheid waarmee u zich zal inzetten voor de Groningse zaak en daarbij wensen wij u alle succes en zegen toe.

Over de Groningse zaak gesproken, voorzitter. Deze coalitie heeft zo’n intense hekel aan het kapitalisme dat het elk probleem wil oplossen door zelf een bedrijf te worden.

En voorzitter, dat is niet alleen onverstandig, het is ook prematuur. Voor we weten wat de voor- en nadelen zijn – van bijvoorbeeld een gemeentelijk woonbedrijf -, wat het kan opleveren en wat het kan breken is het: een dure gok, op hoop van zegen.

Vanmorgen en vanmiddag spraken we over de Gemeenterekening van 2021. In ruim 500 pagina’s terugblik en verantwoording over gevoerd beleid, dreunde 1 boodschap door alle cijfers heen: De financiële positie van onze gemeente is broos. We lenen de zwarte cijfers bij elkaar en hebben beperkt eigen vermogen.

Toch wordt op vrijwel iedere pagina van dit coalitieakkoord geld uitgegeven dat er nog niet is. Waarvan we nog maar moeten hopen dat het er komt. En de gelden die er nu al wel tijdelijk zijn, worden bestemd voor de eeuwigheid. Structurele uitgaven met incidenteel geld. Het is een manier van begroten die volgende coalities potentieel opzadelt met een bezuinigingsopgave.

En wanneer je alles zelf gaat doen, nemen de kosten toe. Dat zagen we bij het voorstel om schoonmakers in vaste dienst te nemen, we zien het bij Warmtestad en we zullen het zien wanneer deze coalitie doorzet met een gemeentelijk woonbedrijf en al die andere bedrijven die dit akkoord uit de publieke grond wil stampen.

Voorzitter. Niemand kan zeggen dat het dit akkoord ontbreekt aan idealisme.

• Maar wie denkt dat alles maakbaar is, komt bedrogen uit
• En zelfs wie gelooft dat de markt de vijand is moet niet alle heil van de overheid verwachten
• Want het middel – van een sterke overheid – mag nooit belangrijker worden dan het doel – van een sterke samenleving -.

Een paar weken geleden stond ik op uitnodiging van Stichting Present in een tuin in Woltersum. Tijdens het opruimen, het schoffelen en het schoonmaken van haar tuin, vertelde een alleenstaande moeder ons, haar verhaal. Ze had in haar eentje twee zonen grootgebracht. Ze was een trotse moeder. Ze is een trotse moeder. Maar haar kinderen zijn er niet meer. Allebei gestorven. De laatste nog maar kortgeleden. Na jarenlang overmatig drugsgebruik.

Wie kijkt naar “Wat echt van waarde is” ziet Groningers zoals deze vrouw. Een sterke moeder die kwetsbaar is geworden door alles wat het leven op haar heeft afgevuurd. En het is prachtig dat stichtingen zoals Present haar kunnen en willen ondersteunen.

Maar voorzitter, hoeveel mooier was het nog geweest wanneer we het zelf hadden gedaan. Als buren en als naasten.

In een gemeente - waar 1 op de 6 kinderen opgroeit in armoede, waar duizenden ouders dagelijks worstelen om een warme maaltijd op tafel te zetten - hebben veel Groningers niet de luxe om zij aan zij te staan.

Daarom ben ik blij dat dit coalitieakkoord veel aandacht besteed aan de bestaanszekerheid van Groningers. Door toekomstperspectief te bieden kunnen we verder kijken dan onszelf en ons openstellen voor elkaar.

In die gedachte moeten we de samenleving stutten. Daarom zijn de investeringen in mantelzorgondersteuning en het Overweeghuis mooie punten in dit akkoord. Hetzelfde geldt voor de plannen om meer ontmoetingsplekken in onze dorpen en wijken te creëren.

Maar er is meer nodig. We moeten vrijwilligerswerk weer volop gaan ondersteunen en ja, daar horen maatschappelijke parkeervergunningen bij. Drempels verwijderen, bureaucratie verminderen en uitgaan van vertrouwen.

Niet de markt, niet de overheid, maar de samenleving.

Ook voor ouderen is actie nodig. Door te werken aan nieuwe locaties waar ouderen in hofjes samen kunnen leven, bestrijden we eenzaamheid en maken we bovendien gezinswoningen vrij in deze krappe woningmarkt.

Niet de markt, niet de overheid, maar de samenleving.

We moeten volgende generaties Groningers, onze kinderen van nu, weer gaan laten zien hoe mooi het is om een bijdrage te leveren aan de samenleving. Door werk te maken van de maatschappelijke dienstplicht. Ik hoop dat de aankomende coalitie in de beweging naar meer publieke regie, het belangrijkste: ‘de samenleving’ niet vergeet.

Veel Groningers hebben moeite met het vinden van betaalbare woonruimte. Onze woningmarkt is vol en verhit. Binnen alle beperkingen die daarvoor gelden staan we dan ook voor een grote woningbouwopgave.

Binnen de plannen van de coalitie zie ik de meerwaarde niet van de gemaximeerde middenhuur die wordt aangedragen. Wanneer we onze corporaties dwingen om – ook in het segment boven de sociale huur - onrendabel te werken zal dit de kwaliteit van deze woningen en de slagkracht van onze corporaties niet ten goede komen.

Over armoede en bestaanszekerheid heb ik al het nodige gezegd. Het is goed dat hier de komende jaren extra in wordt geïnvesteerd. Maar wat erover blijft van de plannen voor een SIEX blijft echter nog een vraagteken.

Het CDA is blij met de extra investeringen in handhaving en het bestrijden van de ondermijnende criminaliteit. Het rapport Groningse praktijken heeft laten zien dat dit hard nodig is. Maar er is meer nodig. De burgermeester en de politie pleiten al jarenlang voor meer camera’s. We vinden het onverstandig dat de nieuwe coalitie dit verzoek niet lijkt te volgen. Daarnaast moet er de komende jaar vol worden ingezet op de bestrijding van drugsgebruik en de daarmee gepaard gaande drugscriminaliteit.

Ook het tegengaan van de klimaatverandering is keihard nodig. We hebben de verantwoordelijkheid om te werken aan een wereld die we door kunnen geven aan volgende generaties. Hierbij is het van belang dat we het aantal zonnepanelen op Groningse daken vergroten, dat we energiecoöperaties ondersteunen én dat we zoveel mogelijk energie besparen. Om dit laatste punt te bewerkstelligen moeten we huizen - zo veel en zo snel mogelijk - isoleren. Dit punt misten wij in het coalitieakkoord.

De komende jaren zal het CDA zich blijven opstellen als een constructieve criticaster. Wij willen meebouwen aan een mooiere gemeente. Vanuit de overtuiging dat niet de markt, niet de overheid, maar de samenleving, het antwoord is op de vraagstukken van deze tijd.