Woordvoering Jalt de Haan voorjaarsdebat 2023
Voorjaarsdebat – We moeten het weer hebben over normen en waarden
- Motoragent zwaargewond na fronatle botsing met vluchtende spookrijder bij afrit A7 ter hoogte van Hoogkerk
- Scheidsrechter op Groningse voetbalveld wordt huid volgescholden na beslissing
- Politieagent mishandeld op Groningen Centraal. In elkaar geslagen. Vuistslagen in gezicht.
- Grote troep na zomerse dag bij Hoornse Plas. Spijkerbroeken in de toiletten, achtergelaten kratten bier en heel veel afval
- Steekpartij op hoofdstation, steekpartij in Paddepoel, steekpartij aan de Zaagmuldersweg
We moeten het weer hebben over normen en waarden. Want deze krantenkoppen zijn pijnlijk gewoon geworden. Het zijn geen voorbeelden die op zichzelf staan. Het zijn voorbeelden van een groot probleem in onze samenleving.
En wat het CDA betreft schreeuwt ons land, schreeuwt Groningen om een fatsoensoffensief. En ik voel me daarin gesterkt door de cijfers van het Sociaal Cultureel Planbureau. Ze laten zien dat 60 procent van de Nederlanders somber is over de kant die het met ons land opgaat. Meest genoemde reden voor die somberheid: het verlies van gezamenlijke normen en waarden.
We moeten dat tij keren, normen stellen en bewaken. Het is hard nodig om hier werk van te maken. In een samenleving die steeds meer gericht lijkt te zijn op het eigen ik. Het tijdperk-Rutte, waarbij ons land is overgeleverd aan marktwerking en individualisme, heeft hier niet aan bijgedragen.
De oplossingen zijn niet eenvoudig. Het is niet een knop waar we als politiek zomaar aan kunnen draaien. Vandaag bij dit voorjaarsdebat wil ik een begin maken met oplossingen en zal ik natuurlijk ook stilstaan bij de financiële uitdagingen van onze gemeente.
Voorzitter, fatsoen moet je doen. Het was één van de bekendste slogans van Jan Peter Balkenende. Waar leer je dit beter dan tijdens een jaar in het leger, de zorg of het onderwijs. Daarom heb ik vorig jaar gepleit voor de uitbreiding van de maatschappelijke diensttijd. We zagen de afgelopen jaren dat de deelnemende jongeren en organiaties erg enthousiast waren. Wat het CDA betreft zouden we elke jongere een jaar in dienst van het land gunnen. Helaas is dit nog niet mogelijk en wordt er in Groningen inmiddels een onderzoek uitgevoerd naar de motivaties van verschillende groepen jongeren. We zullen er echter scherp op zijn dat dit niet zal leiden tot vertraging en zijn blij met een wethouder die ons enthousiasme over de maatschappelijke diensttrijd deelt. Want met de stijgende jeugdcriminaliteit en de grote tekorten aan vrijwilligers is het onderwerp actueler dan ooit.
Het CDA vindt dat we ook kritisch moeten kijken met welke landen we samenwerken. We zijn daarom kritisch geweest op de stedenband met San Carlos. Naast dat het geen kerntaak van de gemeente is, was het door een dictatoriaal bewind ook niet meer mogelijk de projecten op een goede manier uit te voeren. We zien hetzelfde bij de stedenband met Moermansk. Een stad in Rusland. Een land dat met de oorlog in Oekraïne laat zien weinig op te hebben met onze normen en waarden. Daarom doen we vandaag een voorstel om te stoppen met deze stedenband.
Voorzitter, normen en waarden die krijg je mee van thuis, van school en van je sportvereniging. Samenwerken, respect hebben voor je tegenstander, voor de scheidsrechter en in de kantine een biertje drinken met mensen van alle lagen uit de samenleving. Sporten bij een vereniging is meer dan anderhalf uur bewegen. Maar om dat te kunnen doen is er voldoende ruimte nodig. Dit zagen we afgelopen jaar rondom de discussie rondom Corpus den Hoorn. We zien het nu ook bij de binnensportverenigingen. Waarbij we gelukkig weer op het niveau zitten van voor corona. Dit zorgt ervoor dat verenigingen onvoldoende ruimte hebben. In 2024 is het Integraal Accomodatieplan Bewegingsonderwijs en Binnensport klaar, maar het CDA wil niet wachten tot het te laat is. Wij zijn, net als de Sportkoepel, van mening dat er een tijdelijke oplossing nodig is. En vragen daarom om in de begroting geld te reserveren voor blaashal en deze zo snel mogelijk te realiseren.
Natuurlijk zullen we onze normen ook moeten bewaken. Ten eerste preventief, waarbij we blij zijn dat Groningen één van de gemeenten is die extra middelen krijgt vanuit het programma Preventie met gezag en we hiermee extra investeren in de kwetsbare wijken. Maar er is meer nodig en daarvoor zijn er in Groningen in elk geval twee dingen nodig. Ten eerste betekent dit dat we het cameratoezicht verder moeten uitbreiden. Groningen moet veilig zijn voor iedereen en het is van groot belang dat de driehoek alle mogelijkheden heeft om proactief te kunnen reageren en zo bescherming te bieden. Daarnaast is er voldoende politiecapaciteit en handhaving nodig. De eerste is een landelijke discussie. De tweede niet. En daarom komen we nog op een later moment samen met de VVD met een voorstel voor meer BOA-capaciteit.
Voorzitter, de woonlasten.
Groningen is één van de twee duurste gemeenten in Nederland voor huiseigenaren. De afgelopen drie jaren is de ozb bovenop de nominale stijging verhoogd en nu die extra stijgingen achter de rug zijn, staat een torenhoge inflatieverhoging voor de deur. We moeten middeninkomens en huiseigenaren gaan ontzien. We kunnen niet eeuwig doorbelasten omdat het nu eenmaal een links principe is dat we alles maar kapot moeten nivelleren. Daarom steunen wij de motie van de Stadspartij om af te zien van de inflatiecorrectie op de gemeentelijke heffingen. Naast huizenbezitters moeten ook autobezitters het ontgelden bij dit college. Ook die verkapte woonlast is een melkkoe geworden en ook daar moet het college een pas op de plaats maken. Het is onverstandig en onhoudbaar om ieder middeninkomen met een gewoon huis en een gewone baan en een gewone auto uit te blijven wringen. Daarom moeten de kosten voor parkeren omlaag. Helemaal omdat hier in 2021 een motie voor is aangenomen om te onderzoeken op welke manieren de tariefverschillen tussen de tweede en derde schil kunnen worden aangepast. Het is onbegrijpelijk dat er nog steeds geen voorstel ligt en pas in 2024 een brief hierover staat geagendeerd. Voor gezinnen en kleine ondernemers dienen wij daarom een motie in om de kosten van parkeervergunningen naar een behapbaar niveau terug te brengen.
Voorzitter, ik zie de wethouder al ongeduldig kijken. Want wat wil het CDA nou met de financiële uitdagingen die op ons afkomen. Voorzitter deze uitdagingen zijn groot. Maar ze zijn niet nieuw. Het CDA waarschuwt al jaren voor de zorgelijke staat van onze gemeentekas. In 2020 noemde mijn voorganger René Bolle ons verhaal nog een grijsgedraaide plaat en die plaat die blijft helaas maar draaien.
Want onze moeizame positie heeft te maken met de bezuinigingen vanuit het Rijk, maar dit is niet het hele verhaal. Want het is gemakkelijk om naar een ander te wijzen, in de spiegel kijken is veel moeilijker. Het is ook dit college en het voorgaande college, zeg ik tegen mijn collega van D66, die overlopen van de ambities. En die niet wisten hoe snel ze het positieve resultaat bij de voorjaarsbrief weer moeten uitgeven. We staan waar we staan door bewuste politieke keuzes, waarbij linkse besturen ons in deze positie gebracht hebben. Het gaat om een cultuur, waar wij ambities hebben en het rijk of de inwoner die maar moet betalen.
In plaats van dat het colleges echt keuzes maakt, spelen ze de bal ook nu weer volledig richting Den Haag. Dan gaan wij maar stoppen met het uitvoeren van taken. Alsof onze inwoners daar wat aan hebben. Dus we roepen het college op. Maak nou eens echt keuzes. Kies ervoor om ook dingen niet te doen. Focus je op de kerntaken. Op woningbouw, op sport, zorg, beheer en onderhoud, veiligheid en armoedebeleid.
Voorzitter, de tijd van individualisme ligt achter ons. Groningen heeft behoefte aan minder ik en meer wij. Aan een overheid die keuzes durft te maken, die niet alles tot kerntaak promoveert en die dienstbaar is aan een sterke samenleving. Groningen heeft behoefte aan verbinding en ontmoeting. Aan nieuwe normen en veilige straten. Een maatschappelijke diensttijd en sterke sportverenigingen. Aan een overheid die niet langer elke vorm van eigendom kapotbelast. Aan een betaalbare parkeervergunning voor huishoudens en kleine ondernemers.
De tijd van individualisme ligt achter ons. Groningen heeft behoefte aan minder ik en meer wij. Aan een overheid die keuzes durft te maken, die niet alles tot kerntaak promoveert en die dienstbaar is aan een sterke samenleving. Aan een gemeente die niet alleen principieel normen stelt, maar ook het lef heeft om normen te bewaken. Omdat ze anders verder vervagen. Omdat ze anders alleen op papier bestaan. Omdat de krantenkoppen anders blijven afglijden. Omdat Groningen schreeuwt om een fatsoensoffensief.