Spreektekst fractievoorzitter Dennis Heijnen
Voorzitter,
Op 25 februari 2022, één dag na de aanval van Rusland op Oekraïne, had het NRC – toch niet de minste krant - de volgende kop op de voorpagina: “Oekraïne staat aan de rand van de afgrond”. Ik wil graag citeren uit het artikel:
“Op de tweede dag van de Russische invasie staat Oekraïne aan de rand van de afgrond. Russische tankcolonnes rukken uit verschillende richtingen op naar Kiev. (…) Oleksi Reznikov, de Oekraïense minister van Defensie, riep alle burgers op om het vaderland te verdedigen. (…) Volgens Nick Reynolds, militair expert bij de Britse denktank RUSI, zal de volksweer geen rol van betekenis spelen bij de verdediging van Kiev. „Om de vrijwilligers effectief te laten optreden, had men eerder voorbereidingen moeten treffen.” (…) Volgens Reynolds, die twee weken geleden terugkwam van een wekenlange tour langs het Oekraïense leger, weet de generale staf in Kiev als geen ander dat het geen kans maakt in het open veld, waar de Oekraïense artillerie te weinig bereik heeft en Russische gevechtsvliegtuigen de lucht beheersen.”
Voorzitter, het NRC en deze militair specialist waren niet de enigen die er van overtuigd waren dat Oekraïne heel snel zou verliezen van de Russische overmacht. Vrijwel alle militaire deskundigen waren het hier mee eens. En toch zaten zij er enorm naast.
Ik denk niet dat al deze deskundigen er naast zaten omdat zij niet deskundig waren, maar omdat in een snel veranderende wereld ook de best ingevoerde deskundigen niet alle informatie kunnen hebben. In de afgelopen maanden, waarin de ene na de andere politieke crisis elkaar opvolgt, mag dit besef van de beperktheid van onze kennis ons ook nederig maken, bijvoorbeeld in deze Algemene Beschouwingen.
Voorzitter, een andere belangrijke les die we kunnen trekken is dat is onderschat wat de kracht van de samenleving is en was. Wat er kan gebeuren als mensen zich om elkaar bekommeren, om hun vrijheid bekommeren. En voorzitter, wat een voorrecht het is om in een vrije democratie te mogen leven, waarin wij in alle vrijheid hier onze mening mogen geven over de politieke koers die wij in onze mooie provincie mogen varen.
Voorzitter, en dat ga ik nu dan ook doen. Natuurlijk met enige nederigheid. Maar vergeeft u mij als ik denk het soms toch gewoon beter te weten.
Want voorzitter, dat is wel aan de hand bij de wooncrisis. De dubbele wooncrisis inmiddels. Er is een groot gebrek aan woningen voor onze eigen inwoners, en aan woningen voor de vele nieuwkomers. Flexwoningen kunnen een oplossing bieden. Vraag aan de gedeputeerde: welke officiële verantwoordelijkheid/bevoegdheid heeft de provincie nu in het bouwen van genoeg tijdelijke flexwoningen? En welke morele verantwoordelijkheid vindt de provincie dat ze heeft?
Voorzitter, gemeenten worstelen met deze opgave. En in de afgelopen commissievergadering RWK bleek dat, wat een deel van onze coalitiepartijen betreft, ze lekker verder mogen worstelen. D66 en PvdA weigerden mee te werken om ontheffing te verlenen om in een klein stukje BPL flexwoningen te kunnen bouwen, omdat andere gemeenten het maar moesten oplossen. Het ging om twee gemeenten (Wormerland, Oostzaan) die hun verantwoordelijkheid willen nemen in deze grote crisis.
Voorzitter, dit standpunt vinden wij echt stuitend en een schoffering van alle gemeenten in onze provincie die hun stinkende best doen om te kijken wat zij kunnen doen voor (nood)opvang van asielzoekers en voor huisvesting van statushouders. Het is belangrijk dat elke gemeente iets doet. Dat is solidariteit. In de gevallen Oostzaan en Wormerland moest bijvoorbeeld Zaanstad het maar oplossen. Voorzitter: dat gaat niet! Zaanstad is ’vol’ voor extra statushouders: Gemeente wijst verzoek om sneller woningen te leveren af, aldus het Noordhollands Dagblad. Complimenten aan de gedeputeerde dat hij z’n nek heeft uitgestoken en toch met dit voorstel naar de Staten kwam, en gelukkig een meerderheid achter zich trof.
Voorzitter, feit is dat er bij deze worsteling ruimte nodig is. De omgevingsverordening knelt (ook) bij dit vraagstuk. Onze vraag aan het college: gaan wij afwachten hoeveel gemeenten er nog meer met ontheffingsaanvragen komen voor tijdelijke woningen in BPL ten behoeve van statushouders, of kijken wij zelf of gezamenlijk met de gemeenten wat er mogelijk is in deze uitzonderlijke situatie? Want hoe meer flexwoningen we kunnen plaatsen, hoe meer plek er ook is voor inwoners van gemeenten die om een andere reden met spoed een dak boven hun hoofd nodig hebben.
Voorzitter, dan is er nog de 'reguliere' woningnood. Dit college heeft bij het vaststellen van de knellende omgevingsverordening ingezien dat de provincie toch iets moest doen. Oplossing: een masterplan wonen, inmiddels 2,5 jaar geleden voor het eerst aangekondigd. En voorzitter, daar is het bij gebleven, want er is nog precies niets gebeurt. Het plan is nog niet af, sterker, er is nog geen euro voor gereserveerd. Volgens de gedeputeerde wordt dat geld 'buiten de begroting om' gezocht.
Voorzitter, dat leidt tot grote verbazing bij mijn fractie. Blijkbaar staat er ergens anders, naast de begroting, een geldboom. In zeven jaar Statenlidmaatschap heb ik die boom nog niet ontdekt. Volgens mij bestaat die ook gewoon niet en moeten we concluderen dat dit masterplan opgaat in het verkiezingsgedruis en we er daarna wellicht nog maar weinig van gaan horen.
Er voorzitter, dat is jammer. In de eerdere versies die we hebben gezien staan, afgezien van een aantal wel heel onuitvoerbare plannen, ook ideeën echt kunnen bijdragen aan een oplossing voor de woningcrisis. En een deel daarvan wordt al uitgevoerd, bijvoorbeeld in het uitvoeringsprogramma 'Binnenstedelijk bouwen en versnelling woningbouwproductie’. Dit succesvolle programma dreigt nu tussen wal en schip te vallen. Er is in 2023 veel minder geld voor begroot dan in 2022, 2 miljoen in 2023 versus 8,8 miljoen voor 2022. Dit is wellicht gedaan in hoop op het masterplan wonen, maar die 6,8 miljoen moet dan wel van de geldboom geplukt worden. Voorzitter, dat is zeer ongelukkig en daarom hebben wij een amendement met het volgende dictum:
Besluiten de bijdrage voor 2023 voor de bijdrage aan Versnelling woningbouwproductie en binnenstedelijk bouwen op pagina 78 van de begroting te verhogen van 2.001.000 euro naar 8.830.000 euro.
En het daarvoor benodigde bedrag van 6.829.000 te dekken uit te ontvangen Rijkssubsidies voor inhuur ambtelijke capaciteit en uit de Algemene Reserve.
(Download hier het hele amendement)
Voorzitter, ik ga door naar een ander speerpunt van het CDA: verkeersveiligheid. Deze coalitie heeft met de VVD aanmerkelijk minder geld uitgetrokken voor het aanleggen van asfalt. Een overwinning voor links. Maar voorzitter, daar waar het gaat om verkeersveiligheid mag er geen links en recht zijn. Dat is iets wat ons allemaal aangaat. Provinciale wegen zijn helaas nog steeds te gevaarlijk en er is meer gezamenlijke actie nodig. Mijn collega is daarbij het IMPi al op ingegaan. Ik wil nu specifiek aandacht vragen voor een weg met groot provinciaal belang, maar niet in provinciaal bezit. De N9. Ik heb daarvoor een motie die de gedeputeerde een steuntje in de rug kan geven in zijn overleggen met Den Haag.
Verzoeken GS:
- Zowel bij Rijkswaterstaat als het Rijk aan te dringen op infrastructurele maatregelen die daadwerkelijk een grote bijdragen leveren aan het terugdringen van het aantal verkeersongevallen op de N9 en hierbij aan te geven dat zowel Gedeputeerde Staten als Provinciale Staten van Noord-Holland het Rijk verzoeken om de uitkomsten van de motie De Pater-Postma en Dijkstra een verder inhoudelijk vervolg te geven.
Voorzitter, ik ga verder met landbouw en natuur. Vorig jaar bij de begroting diende we samen met GroenLinks, SP, D66 en Partij voor de Dieren de motie ‘Broedplaats Blakende Bollen’ in. Beoogd werd daarmee een broedplaats te creëren die verduurzaming van de bloembollensector kan stimuleren. Nu is er een project uit de Fieldlab bloembollen vanuit Proeftuin Zwaagdijk die hier concreet mee aan de slag gaat. De provincie heeft reeds een opstartsubsidie verleend, maar om door te kunnen gaan met het project is een vervolg subsidie nodig. Gedeputeerde Zaal heeft in de commissie aangegeven dat ze positief is over het project maar dat ze geen subsidie wil verlenen omdat er een EFRO subsidie aangevraagd kan worden. Er is inderdaad nu een openstelling van de EFRO en de betreffende partij is bezig om daar een subsidieaanvraag neer te leggen voor het Fieldlap bloembollen. Maar het is helaas absoluut niet zeker dat ze die ook krijgen toegewezen. Dat zouden wij niet alleen zonde vinden, maar ook een verspilling van al onze eerdere inspanningen. Ik heb daarom de volgende motie:
Verzoekt GS:
- Om indien de EFRO subsidie niet of slechts gedeeltelijk wordt toegewezen alsnog een provinciale subsidie te verlenen aan Vertify voor de uitwerking van het project (Fieldlab) ter verduurzaming van de bloembollenteelt.
- Dit aan PS voor te leggen middels een begrotingswijziging en daarvoor op dat moment dekking te zoeken in bijvoorbeeld de algemene middelen of ruimte in het budget van het masterplan biodiversiteit.
Voorzitter, dan STIVAS. Daar deel ik een compliment uit aan de gedeputeerde voor het meedenken om deze financiële vraagstukken op te lossen. De komende tijd zullen wij het Stivas nog hard nodig hebben om beleidsdoelstellingen van de provincie te realiseren. Bijvoorbeeld bij de realisatie van het NNN.
Voorzitter, de begroting lezend schrokken wij wel. Het CDA heeft altijd betoogd dat de doelstelling om het NNN in 2027 te realiseren onrealistisch hoog is. Zeker als er geen agrarisch natuurbeheer meer wordt toegepast. GS lijkt dat nu inmiddels zelf ook te denken. Het blijkt dat helemaal niet zeker is of er na 2027 wel voldoende geld is voor het beheer van alle natuurgebieden. Het CDA vindt het niet acceptabel dat wij nu extra natuur gaan aanleggen, bedrijven tegen hun zin gaan uitkopen, allerlei beheerdoelen opstellen, terwijl wij niet kunnen beloven dat er straks voldoende geld is voor natuurbeheer.
Als er niet voldoende financiën zijn dan moeten wij dan niet zoeken naar andere manieren voor de aanleg van NNN? In plaats van de rigide manier waarop de provincie dit nu aanpakt. We moeten stoppen met dreigen van onteigening en kijken hoe we samen met ondernemers het natuurvraagstuk kunnen oplossen. Zorgen dat personen en familiebedrijven in kwestie weer uitzicht en toekomstperspectief krijgen zodat zij meewerken. Stoppen met minachting van eigendomsrechten. En last but nog least als we ervoor zorgen dat agrarisch natuurbeheer binnen NNN mogelijk blijft dan zou dat wel eens de oplossing kunnen zijn voor het afronden van het NNN. Wij dienen daartoe een motie in met het volgende dictum:
Verzoekt het college om:
Onderzoek te doen naar slimme en effectieve mogelijkheden van natuurbeheer die kosten van natuurbeheer zo mogelijk verlagen
Onderzoek te doen naar een uitbreiding van de mogelijkheden tot samenwerking tussen grondeigenaren, TBO’s en Provincie voor het beheer van nog te verwerven en nieuw aan te leggen NNN waarbij beheertypen en gebruiksmogelijkheden op elkaar worden afgestemd.
In 2026 te bekijken of het mogelijk is om agrarisch natuurbeheer in NNN voort te zetten op duurzame wijze – zodat er ook na 2027 voor natuurbeheer nog gebruik kan worden gemaakt van de bijbehorende subsidies uit Brussel.
Voorzitter, dan iets wat elke algemene beschouwingen terugkomt en waar oppositie van links tot rechts vindt dat deze coalitie een foute keuze heeft gemaakt. Het verhogen van het eigen risico bij faunaschade, zonder met alternatieven te komen om gewassen beter te beschermen. En we zien het resultaat, de faunaschade, en in het bijzonder de ganzenschade stijgt enorm. We zijn bijgepraat door de faunabeheereenheid over aanpassingen in het beleid die nodig zijn om beleid effectiever en daarbij ook diervriendelijker te maken. Ziet de gedeputeerde in dat het ingezette beleid van deze coalitie niet werkt en is zij bereid tot een evaluatie die input kan zijn voor de komende coalitieonderhandelingen?
Voorzitter en dan, we kunnen er niet omheen, stikstof. Als je door de provincie rijdt, en dan met name boven Amsterdam, schrik je van de grote hoeveelheid omgekeerde vlaggen op boerenerven. Dat is geen extreme recalcitrantie, dat zijn oprechte zorgen van boeren families, over hun toekomst. Boeren in de Beemster en in het duingebied zien hun toekomst op het spel staan. De gedeputeerde heeft maatwerk beloofd bij uitwerking, wat houdt dat in?
Wij maken ons zorgen als wij horen dat goede initiatieven van agrarisch ondernemers om hun bedrijven duurzaam te maken en toe te werken naar maatschappelijk wensen en nieuwe kaders, vaak niet gehonoreerd worden. Er moet veel meer oog komen voor initiatieven van onderop.
De gedeputeerde geeft tevens aan dat er nog steeds geen geld vanuit het Rijk loskomt voor het vinden van oplossingen voor het stikstofvraagstuk. Dat geld schijnt pas in 2024 beschikbaar te komen. Hoe gaan wij dan om met goede initiatieven die er nu al zijn? Als bedrijven zaken willen aanpassen of innoveren dan is het niet acceptabel om hen twee jaar te laten wachten. Is er inmiddels meer zicht op beschikbaar komen van gelden?
En voorzitter, misschien nog wel belangrijker. Wat doet de gedeputeerde om naar de boeren te luisteren? Om hun een hoopvolle en eerlijke toekomst te geven? We zijn in ieder geval blij dat ons initiatief bij de kaderbrief om onafhankelijke erfcoaches aan te stellen een plek heeft gekregen in deze begroting. Het is een mooie manier om naast boeren te gaan staan, in plaats van tegenover hen. Het is hard nodig.
Voorzitter, wij hebben nog een motie over een nagenoeg klein onderwerp, maar met grote gevolgen. Onze mooie Noord-Hollandse wateren zijn steeds minder toegankelijk voor zwemmers, watersporters en boten door invasieve exoten’, zoals fonteinkruid. In de begroting lijkt te worden bezuinigd op het beheer daarvan. Ik heb daarom een motie:
Verzoeken GS:
- In de begroting komende jaren meer ruimte te reserveren voor het maaibeleid op vaarroutes en ten behoeve van zwemmers en andere watersporters.
Voorzitter, ik eindig met de huidige economische situatie. Iets wat ons allemaal raakt. Hier in de Statenzaal en in de samenleving. We hebben te maken met een enorme inflatie. Dat is heftig voor mensen die al net konden rondkomen. Dat is heftig voor MKB-ers. Voor bakkers die dichtmoeten omdat ze de hoge kosten niet meer kunnen betalen. Ik zou graag van het college willen weten of huidige subsidieprogramma’s ten behoeve van innovatie en verduurzaming een rol kunnen spelen bij het versneld voorbereiden van het MKB op de hoge energieprijzen. Ik heb daarvoor de volgende motie:
Verzoeken GS:
- Te onderzoeken hoe de reeds bestaande subsidieprogramma’s het MKB kunnen helpen versneld voorbereid te zijn op mogelijk aanhoudende stijging van energiekosten en inflatie.
Voorzitter, ook tijdens Corona heeft deze Staten initiatief getoond door extra middelen vrij te spelen. 10 miljoen voor cultuur en 100 miljoen voor het economisch herstel en duurzaamheidsfonds. Die 100 miljoen is nog niet uitgegeven, maar kan wel bijdrage aan het herstel van corona en herstel van de hoge energieprijzen. Ik herhaal hier de oproep om zo snel mogelijk een extra tranche ter beschikking te stellen voor de verduurzaming van maatschappelijk vastgoed, zoals dorpshuizen, sportkantines en buurcentra.
Voorzitter, ik rond af. Ik laat aan u of dit nu een nederige bijdrage was. Wellicht niet. Er is gelukkig debat geweest en kunnen we verschillen van mening. Maar één ding weet ik wel. De crises in Noord-Holland zijn groot. Er is geen tijd te verliezen. Samen gaan we ervoor in deze moeilijke tijd.
Dank u wel!
- Gesproken tekst geldt -