De huidige situatie en ontwikkelingen in Libanon
Beiroet, ooit werd de stad ‘het Parijs van het Midden-Oosten’ genoemd. Verscheurd door oorlogen lieten de inwoners van Libanon zien dat ze tragedie om konden zetten in culturele innovatie. Het huidige beeld van Beiroet is echter geen schim meer van Parijs. Als gevolg van oorlogen, de corona crisis en de recente explosie is Libanon een land geworden dat zoekt naar een manier om het land weer op te bouwen en te laten bloeien. Hoe gaat dit land, onder zulke complexe omstandigheden, om met Covid-19 en de diverse problemen waar ze mee te maken hebben?
Covid-19
De officiële cijfers die de besmettingssituatie in Libanon zouden moeten beschrijven lijken, in verhouding tot West-Europese landen, een vrij positief beeld te schetsen. In totaal zijn er ongeveer 21.000 besmettingen en 200 doden, waarmee het op plek 75 van de wereld staat (tegenover Nederland op plek 41).
Echter, de Libanese premier Hassan Diab vertelde dat het land de controle dreigt te verliezen, nu de pandemie verergert na de enorme explosie in Beiroet op 4 augustus. Marwan Abdallah sprak met ons over de ontwikkelingen in Libanon. Hij is internationaal secretaris van de Kataeb Partij, een zusterpartij van het CDA in de EVP. Abdallah vertelt in een reactie op dit nieuws dat het aantal besmettingen stijgt, maar dat de grootste stijging van besmettingen niet in Beiroet is (terwijl Beiroet 40% van de bevolking huisvest). De meeste slachtoffers vallen in het noorden en het westen van Libanon in de kleine dorpjes waar soms tot wel een op de vier mensen besmet is. Daarbovenop komt nog dat 84% van de ziekenhuizen particulier zijn en vooral geconcentreerd in grote steden. Tachtig procent van het budget voor gezondheidszorg wordt besteed aan acute zorg in particuliere ziekenhuizen, waardoor de openbare gezondheidszorg onvoldoende middelen krijgt om aan alle vraag te kunnen voldoen. Libanon is sterk afhankelijk van buitenlandse toevoer en het heeft geen lokale productiecapaciteit om essentiële COVID-19-benodigdheden zoals maskers en beademingsapparaten te produceren.
De Libanese overheid probeert de aanbevelingen van de WHO op te volgen en heeft verscheidene maatregelen afgekondigd. Markten, winkelcentra, sportscholen en zwembaden zijn gesloten en er is een avondklok ingevoerd nadat bekend werd dat het aantal besmettingen weer ging stijgen. Minister van Volksgezondheid Hamad Hassan heeft gewaarschuwd dat ziekenhuizen snel te weinig ruimte zullen hebben voor nieuwe patiënten. "De situatie is ondraaglijk", vertelde hij onlangs aan een lokaal radiostation.
De explosie
De ontwikkelingen van de afgelopen maanden in Libanon volgden elkaar snel op. Video’s van de explosie in Beiroet verspreidden zich razendsnel over de hele wereld en steun kwam uit alle hoeken van de wereld. Als gevolg van de explosie vielen ongeveer 180 doden, meer dan 6000 gewonden en 300.000 mensen raakten hun huis kwijt. Abdallah vertelt over het moment van de explosie: “Na de explosie dachten wij dat er een aanval was geweest met een politiek of terroristisch motief, maar toen kwamen de video’s van de explosie binnen. Ik zag dat de explosie vlakbij ons partijbureau was, dus ik begon mensen te bellen, maar niemand nam op. We kregen beelden binnen van mensen die bloedend over straat renden en toen kregen we het nieuws dat ons hoofdkwartier verwoest was en dat onze secretaris-generaal in kritieke toestand in het ziekenhuis lag. Later die avond kregen wij te horen dat hij was overleden.” Abdallah vertelt ook dat iedereen, ondanks de shock waarin ze het eerste etmaal verkeerden, de volgende ochtend met de bezem in de hand klaarstond om de straten op te ruimen. “Zelfs de mensen die de burgeroorlog hadden meegemaakt hadden dit beeld nog nooit gezien.”
Ruim een maand na de explosie zijn de verwoestingen nog steeds goed te zien in de binnenstad. Ook de angst zit er nog diep in, blijkt als op 10 september 2020 opnieuw een brand in de haven uitbreekt. Volgens het Rode Kruis is er geen gevaar voor ontploffing, maar veel mensen ontvluchten toch het centrum van de stad en doorleven angstige momenten.
Blik op de toekomst
Ook voor de uitbraak van de corona crisis en de explosie was de situatie in Libanon al nijpend. De zwaarste economische crisis in decennia hing in de lucht met een instortende valuta, bedrijven die sluiten, omhoog schietende prijzen voor basisgoederen en dreiging van honger voor de armste mensen. De minister president trad af nadat het volk de straat op was gegaan om te protesteren tegen de jaren van wanbeleid, corruptie en economische crises. Na een korte overgangsperiode werd Mustapha Adib aangesteld als nieuwe president, met 75% van de stemmen. Hij heeft de taak om de komende jaren ingrijpende hervormingen door te voeren en een einde te maken aan decennia van corruptie en wanbeheer, die het land in de diepste economische crisis ooit hebben geleid.
Diab, de voorganger van Adib, was niet in staat om hervormingen door te voeren. Het lukt politieke leiders niet om boven de belangen van hun eigen groep uit te stijgen en te zoeken naar oplossingen die het hele land ten goede komen, in plaats van de eigen sektarische groep. Om deze reden werd het stappenplan van Macron, dat begin september gepubliceerd werd, niet overal positief ontvangen. Abdallah: “Het is niet makkelijk om democratisch een nieuw systeem in te voeren met de macht van Hezbollah, niet zonder buitenlandse interventie of een burgeroorlog. Hezbollah controleert het systeem op een manier dat ze niet aansprakelijk gesteld kunnen worden, zij hebben de wapens dus ze zullen blijven vechten. Macron probeert een oplossing te vinden met de mensen die het land naar de ondergang hebben gebracht, dat gaat niet werken.”
Libanon is een land met grote verschillen en in een moeilijke situatie. De etnische diversiteit en de positie in een roerige en complexe regio maakt het niet makkelijk om verandering te realiseren. De Libanese bevolking zal de handen ineen moeten slaan om op lange termijn verandering tot stand te brengen en een solide basis voor de samenleving te bewerkstelligen.
Werk van de EFS
In 2018 organiseerde de Eduardo Frei Stichting een onderzoeksmissie naar Libanon om de mogelijkheid te onderzoeken om in dit land actief te worden. Na deze missie concludeerde de EFS dat het politieke systeem in Libanon is vastgelopen, maar zag het ook een kans om bij te dragen aan de democratische ontwikkeling van het land door jongeren en vrouwen uit het maatschappelijk middenveld te verbinden met de politieke partijen. De EFS en het Robert Schuman Institut werken samen aan projecten voor de EVP zusterpartijen in Libanon.