Dutch canal and grass Landscape
06 oktober 2021

CDV 'Gedeelde ruimte' verschenen

De druk op de beperkte ruimte in Nederland vanuit wonen, energie opwekken, boeren, werken recreëren en vervoeren is enorm, maar mag niet leiden tot een ‘slag om de ruimte’ waarin ieder zijn aandeel opeist. Beter is het om vanuit een gedeelde visie heldere principes af te spreken, zodat er een leefomgeving wordt gecreëerd waarin het voor iedereen goed toeven is. 

Dat is de kernboodschap van de nieuwe Christen Democratische Verkenningen ‘Gedeelde ruimte’, waarin op basis van artikelen van en interviews met diverse politici en deskundigen een aantal principes zijn geformuleerd voor de ruimtelijke ordening in de komende jaren. ‘Voor we het weten bouwen we anders grote stukken groen vol met woonwijken, windmolens, zonnepanelen of bedrijventerreinen, omdat we die nu eenmaal nodig denken te hebben. De vraag waarom en vanuit welke waarden en principes we dit doen, slaan we dan gemakshalve over, om er later achter te komen dat het Nederlandse landschap onherstelbare schade is toegebracht. Iedereen heeft dan zijn stukje van de taart gekregen, maar onze leefomgeving is verknald’, aldus de redactie van het themanummer.

De principes zijn de volgende: 

1. Benader het vraagstuk niet vanuit de economie en het beheersingsdenken.
Grond wordt nog te veel gezien als koopwaar in plaats van leefomgeving, wat getuigt van een puur economische benadering, aldus praktijkhoogleraar Brede welvaart Joks Janssen. Veel auteurs wijzen op de waarde van rentmeesterschap, maar ook die kan een te eenzijdige economische, op de mens gerichte visie opleveren, aldus theoloog Trees van Montfoort. De mens is volgens haar medeschepsel van planten, bomen en dieren, waardoor het begrip ‘co-existentie’ beter past. De recente overstromingen hebben volgens dijkgraaf Hein Pieper laten zien dat we de natuur niet kunnen beheersen maar ons leven erop moeten aanpassen.

2. Integreer lange en korte-termijn denken, maar ook diverse disciplines.
Beslissingen op de korte termijn ten aanzien van woningbouw en windmolens of zonnepanelen moeten niet worden uitgespeeld tegen langetermijnbeslissingen ten aanzien van natuur en klimaat. Als voorbeeld noemt Rijksadviseur voor de Fysieke leefomgeving Jannemarie de Jonge in een interview de aanleg van een groot zonnepanelenpark in de Noordoostpolder, dat zó wordt aangelegd dat de grond niet blijvend beschadigd raakt. Om bij de ruimtelijke ordening een meer geïntegreerde benadering te krijgen, zullen ministeries en universiteiten meer moeten samenwerken. ‘Alle ministeries werken nu nog langs elkaar heen, terwijl landbouw, woningbouw, natuurversterking en industrie juist alles met elkaar te maken hebben’, aldus Maxime Verhagen (voorzitter Bouwend Nederland) in gesprek met Sjaak van der Tak (voorzitter LTO Nederland) en Pieter van Geel (oud-staatssecretaris).

3. Buig monofunctioneel ruimtegebruik om naar multifunctioneel.
Vinexwijken zijn het beste voorbeeld van monofunctioneel ruimtegebruik uit de vorige eeuw, dat we achter ons moeten laten. Wonen, werken, natuur en recreatie kunnen en moeten weer gecombineerd worden. Deze functiemenging vraagt wellicht nieuwe regelgeving, maar past bij het christendemocratische denken, aldus wethouder Jan-Willem van den Beukel. Ook vergt ze een principiële visie. De Jonge noemt sociale rechtvaardigheid, ecologische duurzaamheid en economische doelmatigheid als criteria voor de multifunctioneel in te richten ruimte. Dit betekent een kritische houding naar het bouwen van dure woningen in afgelegen landschap, dat slechts voor rijken is weggelegd en de natuur kan schaden.

Lees hier het interview met Rijksadviseur Jannemarie de Jonge

4. Strijd niet tegen de natuur maar volg en leer van haar.
Nederlands strijd tegen het water en een landbouw die over de hele wereld exporteert, hebben veel opgeleverd; maar inmiddels is een kritische houding gewenst. De intensieve landbouw zit niet alleen de natuur dwars maar ook de boer en zijn omgeving. ‘We zullen toe moeten naar een landbouw die de bodem niet uitput, maar volgt wat de bodem te bieden heeft’, aldus oud-minister Cees Veerman in een interview. 

5. Stad en platteland, regio en Randstad staan samen voor de nieuwe opgave.
Regio en Randstad moeten meer in balans komen ‘Er zijn genoeg buitenstedelijke gebieden en dorpen die een deel van de woningopgave op zich willen nemen’, aldus wethouder Ingrid Lambregts in gesprek met Kamerlid Jaco Geurts. Tegelijk moeten we niet denken dat de stad vol is en het platteland leeg, stelt Rijksadviseur De Jonge. Ze wijst erop dat in de stad veel panden maar ook wegen slechts een deel van de dag worden benut en dat ook nog eens monofunctioneel, terwijl het landschap heel de dag een veelheid aan functies vervult.

6. Neem duurzaamheid en culturele identiteit als uitgangspunt.
Dat betekent aansluiten bij het vele water in Nederland maar ook dat er niet zomaar zonnepanelen in kwetsbare Natura-2000-gebieden kunnen komen, betoogt oud-gedeputeerde Bart Krol. Verder dient er een een nationale regie te komen op blokkendozen als distributiecentra en datacenters, aldus Geurts. Van den Beukel bepleit dat renoveren van oude woningen boven het bouwen van nieuwe gaat. ‘De groenste woning is immers een bestaande woning.’

Interview bondskanselier Sebastian Kurz
In een schriftelijk interview met Sebastian Kurz ter gelegenheid van het EVP-congres dat in november in Rotterdam wordt gehouden, gaat de Oostenrijkse bondskanselier in op de christendemocratische identiteit van de Europese EVP en de Oostenrijkse ÖVP, en op de waarden die aan het migratie- en klimaatbeleid ten grondslag liggen. Volgens Kurz kan migratiebeleid geen daad van barmhartigheid (mercy) zijn. ‘Het migratiebeleid als een daad van barmhartigheid beschouwen zou niet alleen verkeerde prikkels geven aan potentiële migranten, maar zou ook willekeurig zijn en de resultaten van rechterlijke uitspraken ondermijnen’, aldus de bondskanselier. ‘Wij hebben een christelijk-sociale verantwoordelijkheid om te helpen, maar niet door het bedrijfsmodel van mensensmokkelaars te steunen of door onze burgers, meestal in achtergestelde gebieden, op te zadelen met de sociaal-culturele uitdagingen die het gevolg zijn van ongecontroleerde migratie.’ Kurz zegt verder groot voorstander van een ambitieus klimaatbeleid te zijn maar dat mag niet ten koste gaan van de economische vooruitgang en het concurrentievermogen van Europa. ‘Volhouden dat we een keuze moeten maken tussen het redden van de economie óf van het milieu is onjuist.’ 

Lees hier het interview met Sebastian Kurz

In de Rubriek Dwars gaan CDJA’er Noah Brok en oud-WI-medewerker Evert Jan van Asselt in gesprek over de vraag wat er in de plaats moet komen voor het leenstelsel. Beide stellen een vorm van vouchers of leerrechten voor. ‘De student gaat dan over zijn eigen onderwijsbudget’, aldus Van Asselt. Suzanne Ekhart en Arjen Siegmann hebben onderzoek gedaan naar tweets van politieke partijen waarin een christelijke inhoud voorkomt. Het blijkt dat die niet minder respons opleveren dan andere berichten en dat eventuele angst om vanuit de ‘C’ van het CDA te communiceren ongegrond is.

Landelijk/​Provinciaal

De twaalf provinciale afdelingen vormen de schakel tussen de gemeentelijke afdelingen en het landelijke bestuur.