538061952
12 juli 2018

Zomer CDV met dividendbelasting en nudging

Verschijning CDV-zomernummer
over 'Nudging'


Past de afschaffing van de dividendbelasting bij het CDA? Over die vraag buigen twee CDA’ers zich in de rubriek ‘Dwars’ in het zomernummer van Christen Democratische Verkenningen, dat zaterdag 14 juli verschijnt. Hoofdthema van het blad is ‘nudging’, een manier waarop overheden burgers een duwtje in de rug willen geven om beter, veiliger en gezonder te leven.  

Volgens Raymond Gradus, oud-directeur van het Wetenschappelijke Instituut voor het CDA en hoogleraar bestuur en economie aan de VU in Amsterdam, past het plan om de dividendbelasting af te schaffen niet bij de uitgangspunten van het CDA. Het speelt slechts een specifiek aantal bedrijven in de kaart. ‘Belastingheffing dient aan het rechtvaardigheidsbeginsel te voldoen en niet een specifiek aantal bedrijven te compenseren, wat dit voorstel in ieder geval suggereert’, aldus Gradus. ‘Vandaar mijn oproep om terug naar de tekentafel te gaan en 1,4 miljard euro te besteden aan lastenverlichting die álle bedrijven ten goede komt.’ Gradus erkent dat het CDA een verbetering van het vestigingsklimaat voor bedrijven nastreeft, maar dit kan beter anders worden bereikt, ‘bijvoorbeeld door de tarieven in de vennootschapsbelasting verder te verlagen’. Het huidige voorstel spekt volgens hem met name de staatskas van buitenlandse overheden.

Marnix van Rij, woordvoerder op dit onderwerp namens het CDA in de Eerste Kamer, stelt dat de afschaffing voor een beter ondernemersklimaat zorgt. Ook is de huidige belastingopbrengst van 1,4 miljard euro niet zeker voor de toekomst gezien bepaalde Europese ontwikkelingen. Het Hof van Justitie in Luxemburg heeft al in een aantal gevallen geoordeeld dat de dividendbelasting in strijd is met de vrijheid van kapitaal en er lopen nog andere rechtszaken, aldus Van Rij. ‘Het CDA moet de rust bewaren en zich niet laten verleiden tot een sterk ideologisch gekleurd debat over het schandelijke grootkapitaal.’ Het Eerste Kamerlid pleit ervoor dat het CDA niet met ‘de ronkende retoriek’ binnen de oppositie meegaat, maar de uitwerking van de kabinetsvoorstellen afwacht. De dividendbelasting leent zich niet voor een debat vanuit de principes van het CDA. ‘Aan de dividendbelasting zit (...) niets christendemocratisch, net zo min als aan hondenbelasting.’

Analyse gemeenteraadsverkiezingen
Uit een analyse van de recente gemeenteraadsverkiezingen in CDV blijkt dat het CDA van alle landelijke partijen het meest lokaal geworteld is. Niet alleen heeft de partij de meeste kandidaten op de lijst, ook is het aantal en percentage uitgebrachte voorkeurstemmen bij het CDA het grootst. ‘Van al de op het CDA uitgebrachte stemmen gaat 53% naar een ander dan de lijsttrekker.’ D66 volgt op de tweede plaats met 51% maar hiervan gaat een groot deel naar de nummer twee, terwijl het CDA opvallend veel stemmen krijgt via mensen uit de staart van de lijst. ‘Voorbij nummer 10 haalt de partij nog elf procent van de stemmen. Dit is het hoogste van alle partijen’, aldus de auteurs Arjen Siegmann en Herman de Vries. De lokale verworteling van het CDA is mooi voor de partij, maar plaatst haar ook voor huiswerk. De concurrentie met lokale partijen is groot. ‘Bijna een kwart van de CDA-kiezers voor de Tweede Kamerverkiezingen van 2017 stemt in 2018 op een lokale partij.’  

Ernst Hirsch Ballin waarschuwt in een bijdrage voor de drang om de Europese Unie als een machtsmonster te zien. Volgens hem zien populisten de EU als bedreiging omdat zij naar de EU kijken zoals ze naar de natiestaat doen, namelijk als machtsmiddel om controle over het leven van anderen uit te oefenen. ‘Die drang naar een autoritaire staatsopvatting (...) hebben we eerder in de Europese geschiedenis gezien’, aldus Hirsch Ballin verwijzend naar de Tweede Wereldoorlog. De veeltaligheid van Europa helpt volgens hem juist om via vertaling en vertolking zich in anderen te verplaatsen en te erkennen dat staten geen homogeniteit moeten nastreven.

Thema: nudging en soft paternalisme
Het thema in deze CDV is nudging en en soft paternalisme van de overheid. Dit jaar is het tien jaar geleden dat Richard Thaler en Cass Sunstein hun bestseller over nudging schreven, ‘het zetje in de goede richting’ dat volgens de schrijvers onze beslissingen over ‘gezondheid, welvaart en geluk’ verbeteren kan. Ook  is nudging naar Den Haag en gemeentelijke en provinciale overheden overgewaaid, mede onder invloed van werk van WRR, waar nudging past binnen een bredere beweging om ‘met kennis van gedrag’ beleid te maken. In deze CDV maken we de balans op. Hoe moeten we deze wending beoordelen? Auteurs bepleiten een democratisch debat over de vraag tot hoe ver het soft paternalisme van de overheid mag gaan.

Nudging’ is een besturingstechniek, die past in een bredere context waarin sociaal verantwoordelijk gedrag een morele eis is en de overheid met ‘zachte hand’ via gedragspolitiek ingrijpt in onze keuzeprocessen over gezondheid, zelfredzaamheid en participatie. Volgens onderzoeker Rik Peeters  is onduidelijk tot hoe ver we sociaal verantwoordelijk gedrag van burgers mogen eisen en afdwingen.  Het debat hierover is volgen hem van cruciaal belang om te voorkomen dat het soft paternalisme van de overheid harde trekken krijgt. Volgens Will Tiemeijer, onderzoeker van de WRR, moet nudging  niet groter worden gemaakt dan het is. Nudging is een interessant en potentieel effectief instrument voor gedragsbeïnvloeding. Niets meer en niets minder. Wie beducht is voor gedragsmanipulatie moet niet bij de overheid zijn, maar bij digitale giganten als Google en Facebook, zoals ook Tim Jacquemard & Rinie van Est, verbonden aan het Rathenau Instituut in hun bijdrage aantonen.

Een beetje steun van de overheid bij het maken van lastige keuzes wordt juist door veel mensen op prijs gesteld. Dat stelt Denise de Ridder, hoogleraar psychologie aan de universiteit in Utrecht. Mensen vinden het prima wanneer ze subtiel gestuurd worden om de goede keuze te maken die past bij wat zij zelf belangrijk vinden  Volgens Albert Jan Kruiter, actieonderzoeker bij het Instituut voor Publieke Waarden, heeft echter niet de burger maar de overheid een zetje in de goede richting nodig. Te vaak schiet de overheid tekort en beschuldigt ze mensen onterecht van fraude. Nudging kan een nuttig instrument zijn. Niet om vermeend falend gedrag van mensen te corrigeren, maar vooral om al te grote ongelukken van de overheid te voorkomen.

Ook wordt ingegaan op ervaringen met nudging op ministeries (in bijdragen van Hanne Bikker en Joram Feitsma) en in steden (o.a. in het interview met Semiha Denktaş en Emile Goijvaerts van de Behavioural Insights Group Rotterdam). Denktaş: ‘Nu wij uit gedragswetenschappelijk onderzoek weten dat mensen minder rationeel zijn dan we denken, is het de verantwoordelijkheid van de overheid om hier in de vormgeving van haar beleid rekening mee te houden.’

Voor meer informatie kunt u terecht bij Marc Janssens, hoofdredacteur van CDV ([email protected]) of bij Jan Prij, redactiesecretaris ([email protected]).

Verschijning CDV-zomernummer
over 'Nudging'


Past de afschaffing van de dividendbelasting bij het CDA? Over die vraag buigen twee CDA’ers zich in de rubriek ‘Dwars’ in het zomernummer van Christen Democratische Verkenningen, dat zaterdag 14 juli verschijnt. Hoofdthema van het blad is ‘nudging’, een manier waarop overheden burgers een duwtje in de rug willen geven om beter, veiliger en gezonder te leven.  

Volgens Raymond Gradus, oud-directeur van het Wetenschappelijke Instituut voor het CDA en hoogleraar bestuur en economie aan de VU in Amsterdam, past het plan om de dividendbelasting af te schaffen niet bij de uitgangspunten van het CDA. Het speelt slechts een specifiek aantal bedrijven in de kaart. ‘Belastingheffing dient aan het rechtvaardigheidsbeginsel te voldoen en niet een specifiek aantal bedrijven te compenseren, wat dit voorstel in ieder geval suggereert’, aldus Gradus. ‘Vandaar mijn oproep om terug naar de tekentafel te gaan en 1,4 miljard euro te besteden aan lastenverlichting die álle bedrijven ten goede komt.’ Gradus erkent dat het CDA een verbetering van het vestigingsklimaat voor bedrijven nastreeft, maar dit kan beter anders worden bereikt, ‘bijvoorbeeld door de tarieven in de vennootschapsbelasting verder te verlagen’. Het huidige voorstel spekt volgens hem met name de staatskas van buitenlandse overheden.

Marnix van Rij, woordvoerder op dit onderwerp namens het CDA in de Eerste Kamer, stelt dat de afschaffing voor een beter ondernemersklimaat zorgt. Ook is de huidige belastingopbrengst van 1,4 miljard euro niet zeker voor de toekomst gezien bepaalde Europese ontwikkelingen. Het Hof van Justitie in Luxemburg heeft al in een aantal gevallen geoordeeld dat de dividendbelasting in strijd is met de vrijheid van kapitaal en er lopen nog andere rechtszaken, aldus Van Rij. ‘Het CDA moet de rust bewaren en zich niet laten verleiden tot een sterk ideologisch gekleurd debat over het schandelijke grootkapitaal.’ Het Eerste Kamerlid pleit ervoor dat het CDA niet met ‘de ronkende retoriek’ binnen de oppositie meegaat, maar de uitwerking van de kabinetsvoorstellen afwacht. De dividendbelasting leent zich niet voor een debat vanuit de principes van het CDA. ‘Aan de dividendbelasting zit (...) niets christendemocratisch, net zo min als aan hondenbelasting.’

Analyse gemeenteraadsverkiezingen
Uit een analyse van de recente gemeenteraadsverkiezingen in CDV blijkt dat het CDA van alle landelijke partijen het meest lokaal geworteld is. Niet alleen heeft de partij de meeste kandidaten op de lijst, ook is het aantal en percentage uitgebrachte voorkeurstemmen bij het CDA het grootst. ‘Van al de op het CDA uitgebrachte stemmen gaat 53% naar een ander dan de lijsttrekker.’ D66 volgt op de tweede plaats met 51% maar hiervan gaat een groot deel naar de nummer twee, terwijl het CDA opvallend veel stemmen krijgt via mensen uit de staart van de lijst. ‘Voorbij nummer 10 haalt de partij nog elf procent van de stemmen. Dit is het hoogste van alle partijen’, aldus de auteurs Arjen Siegmann en Herman de Vries. De lokale verworteling van het CDA is mooi voor de partij, maar plaatst haar ook voor huiswerk. De concurrentie met lokale partijen is groot. ‘Bijna een kwart van de CDA-kiezers voor de Tweede Kamerverkiezingen van 2017 stemt in 2018 op een lokale partij.’  

Ernst Hirsch Ballin waarschuwt in een bijdrage voor de drang om de Europese Unie als een machtsmonster te zien. Volgens hem zien populisten de EU als bedreiging omdat zij naar de EU kijken zoals ze naar de natiestaat doen, namelijk als machtsmiddel om controle over het leven van anderen uit te oefenen. ‘Die drang naar een autoritaire staatsopvatting (...) hebben we eerder in de Europese geschiedenis gezien’, aldus Hirsch Ballin verwijzend naar de Tweede Wereldoorlog. De veeltaligheid van Europa helpt volgens hem juist om via vertaling en vertolking zich in anderen te verplaatsen en te erkennen dat staten geen homogeniteit moeten nastreven.

Thema: nudging en soft paternalisme
Het thema in deze CDV is nudging en en soft paternalisme van de overheid. Dit jaar is het tien jaar geleden dat Richard Thaler en Cass Sunstein hun bestseller over nudging schreven, ‘het zetje in de goede richting’ dat volgens de schrijvers onze beslissingen over ‘gezondheid, welvaart en geluk’ verbeteren kan. Ook  is nudging naar Den Haag en gemeentelijke en provinciale overheden overgewaaid, mede onder invloed van werk van WRR, waar nudging past binnen een bredere beweging om ‘met kennis van gedrag’ beleid te maken. In deze CDV maken we de balans op. Hoe moeten we deze wending beoordelen? Auteurs bepleiten een democratisch debat over de vraag tot hoe ver het soft paternalisme van de overheid mag gaan.

Nudging’ is een besturingstechniek, die past in een bredere context waarin sociaal verantwoordelijk gedrag een morele eis is en de overheid met ‘zachte hand’ via gedragspolitiek ingrijpt in onze keuzeprocessen over gezondheid, zelfredzaamheid en participatie. Volgens onderzoeker Rik Peeters  is onduidelijk tot hoe ver we sociaal verantwoordelijk gedrag van burgers mogen eisen en afdwingen.  Het debat hierover is volgen hem van cruciaal belang om te voorkomen dat het soft paternalisme van de overheid harde trekken krijgt. Volgens Will Tiemeijer, onderzoeker van de WRR, moet nudging  niet groter worden gemaakt dan het is. Nudging is een interessant en potentieel effectief instrument voor gedragsbeïnvloeding. Niets meer en niets minder. Wie beducht is voor gedragsmanipulatie moet niet bij de overheid zijn, maar bij digitale giganten als Google en Facebook, zoals ook Tim Jacquemard & Rinie van Est, verbonden aan het Rathenau Instituut in hun bijdrage aantonen.

Een beetje steun van de overheid bij het maken van lastige keuzes wordt juist door veel mensen op prijs gesteld. Dat stelt Denise de Ridder, hoogleraar psychologie aan de universiteit in Utrecht. Mensen vinden het prima wanneer ze subtiel gestuurd worden om de goede keuze te maken die past bij wat zij zelf belangrijk vinden  Volgens Albert Jan Kruiter, actieonderzoeker bij het Instituut voor Publieke Waarden, heeft echter niet de burger maar de overheid een zetje in de goede richting nodig. Te vaak schiet de overheid tekort en beschuldigt ze mensen onterecht van fraude. Nudging kan een nuttig instrument zijn. Niet om vermeend falend gedrag van mensen te corrigeren, maar vooral om al te grote ongelukken van de overheid te voorkomen.

Ook wordt ingegaan op ervaringen met nudging op ministeries (in bijdragen van Hanne Bikker en Joram Feitsma) en in steden (o.a. in het interview met Semiha Denktaş en Emile Goijvaerts van de Behavioural Insights Group Rotterdam). Denktaş: ‘Nu wij uit gedragswetenschappelijk onderzoek weten dat mensen minder rationeel zijn dan we denken, is het de verantwoordelijkheid van de overheid om hier in de vormgeving van haar beleid rekening mee te houden.’

Voor meer informatie kunt u terecht bij Marc Janssens, hoofdredacteur van CDV ([email protected]) of bij Jan Prij, redactiesecretaris ([email protected]).

Landelijk/​Provinciaal

De twaalf provinciale afdelingen vormen de schakel tussen de gemeentelijke afdelingen en het landelijke bestuur.