Con­cur­ren­tie­ver­mo­gen is essen­ti­eel, maar ves­ti­gings­kli­maat staat onder druk

Voorzitter, Ongeveer 2 weken geleden presenteerde de Europese Commissie haar werkprogramma met daarin een ambitieus programma om de Europese concurrentiekracht te versterken. Verstandig! Want versterking van ons concurrentievermogen is niet alleen essentieel voor onze welvaart maar ook voor onze veiligheid. En daarmee voor ons Europese model van sociale markteconomie en waarden en normen.

Ondertussen staat ons vestigingsklimaat onder druk. Het ondernemersvertrouwen zit ruim onder het gemiddelde van de afgelopen 13 jaar. Nederland is in de lijst van meest innovatieve landen gedaald van plek 5 naar plek 9; Er gaan meer investeringen Nederland uit dan er binnen komen; We slagen er niet in voorspelbaar beleid voor onze ondernemers goed vorm te geven; De positie van de (basis)industrie is zeer zorgelijk. Tegelijk zijn de ambities van het kabinet groot: Weer in de top 5 van meest innovatieve economieën en een R&D doelstelling van 3%;

Mijn vraag aan de minister is hoeveel tijd hij en het kabinet nog denkt te hebben om met oplossingen te komen voordat ambities, onbereikbare luchtkastelen zijn geworden? Ik weet dat er binnen de coalitie veel gedoe is over geld waardoor het lastig is om de handen op elkaar te krijgen voor uitgaven. Maar alleen vooruitschoppen van de bal en niet schieten betekent ook niet scoren. Daar komt bij, investeren in toekomstig verdienvermogen is investeren in een stevige financiële positie van Nederland voor de toekomst!

Voorzitter, Gelukkig liggen de kansen voor het oprapen! Zo hebben we in Nederland prachtige voorbeelden van regionale ecosystemen met samenwerking tussen innovatieve grote en kleine ondernemingen met kennisinstellingen en overheden. Vaak met regionale campussen die een magneet vormen voor innovatie en ondernemerschap. Voor het verzilveren van deze kansen zijn structurele Private én publieke investeringen nodig. Het Nationaal Groeifonds is echter wegbezuinigd die belangrijk was voor het financieren van ondernemingen die bijdragen aan transities, zoals energietransitie en voedseltransitie. Wij vrezen voor de impact op innovatieve ecosystemen.

Ik verwijs kortheidshalve naar de motie die ik met andere fracties bij de Najaarsnota heb ingediend om in kaart te brengen welke investeringen het grootste hefboomeffect kunnen hebben op de Nederlandse economische groei en productiviteit op de middellange en lange termijn, en ben benieuwd hoe het staat met de uitwerking.

Positief is de versterking van Invest NL. Ook waar het gaat om het mobiliseren van, en aanjagen van investeringen door privaat kapitaal bijvoorbeeld van institutioneel beleggers. Kan de minister een update geven van de voortgang hiervan? Ik verwijs hier ook naar mijn motie om te onderzoeken hoe we de in Nederland aanwezige investeringsinstrumenten in één slagkrachtige organisatie kunnen integreren. Een brede investeringsorganisatie kan meer zekerheid en slagkracht bieden als stevige publiek-private samenwerkingspartner, zowel regionaal, nationaal als Europees.

Techleap wijst ons er - opnieuw - op dat vermogende ondernemers worden ontmoedigd om in Nederlandse startups & scale ups te investeren. Ze kiezen eerder voor het buitenland of voor andere sectoren dan risicovollere innovatieve startups in Nederland. We bepleiten – met Techleap - naar voorbeeld van het VK een regeling om private investeerders te motiveren om in de meest risicovolle vroege fase van veelbelovende techbedrijven te investeren. Is de minister bereid om de win-win lening, zoals deze in België en het VK werkt, te overwegen? En denk serieus na over een vorm van garantstellingen door de overheid waardoor investeerders maar ook banken eerder over de brug zullen komen.

Voorzitter, Door het vorige kabinet is de nationale Technologiestrategie gepresenteerd. Hierin worden wat ons betreft goede keuzes gemaakt. Maar hoe krijgt dit handen en voeten? Hier hebben we in meerdere debatten al om gevraagd maar de antwoorden blijven wat ontwijkend.
Bijvoorbeeld, wat gaat de minister concreet doen om de doelen te bereiken. Ik benoemde zojuist al de kracht van de samenwerking tussen bedrijfsleven, kennisinstellingen en overheden. Hoe wordt de regio daarbij betrokken? We krijgen nu veel signalen uit de regio met wensen. Logisch, want innovatieve ecosystemen zijn vaak in een bepaalde regio geconcentreerd. Staan we nu niet op een punt dat er een nationale visie op regionaal economisch beleid nodig is? In combinatie met de nationale technologiestrategie en regionaal ruimtelijk beleid? En alsjeblieft niet opgelegd vanuit de overheid maar uitgewerkt van onderop met ondernemers en de regio's?

Nog een kans voorzitter, Er ligt al een concreet innovatieprogramma van 64 bedrijven en organisaties om de al sterke positie in semicon van Nederland verder te versterken. Feitelijk al een eerste uitwerking van de NTS. Zij vragen een beperkte investering van de overheid; naast de private financiering. Essentieel voor Nederland en Europa. Heeft de minister scherp of en hoe hij hier bij kan helpen?

Tot slot vraag ik aandacht voor de positie van middenbedrijven. Deze middenbedrijven zijn vaak belangrijk regionaal en ontzettend divers met onder andere veel scale ups. Hier ligt veel – onbenutte - potentie voor innovatie en productiviteitsgroei, zo schrijft ook de SG van EZ in zijn Nieuwjaarsartikel. We spreken vaak en terecht veel over het mkb maar kwantificeren de middenbedrijven – formeel vanaf 50 werknemers - soms al vanaf 25 medewerkers vervolgens als groot en we behandelen ze ook op die manier. Het CDA denkt dat de positie van midden, groot en kleinbedrijf weer wat meer specifieke aandacht moet krijgen om beleid beter aan te laten sluiten bij de praktijk van onze ondernemers. Hoe kijkt de minister hiernaar?