Hen­ri: CDA wil aan de slag met de inhoud

Lees hieronder de inbreng van fractievoorzitter Henri Bontenbal tijdens het debat over de verkiezingsuitslag en het vervolg van de formatie.

Voorzitter,

Op 29 oktober hebben bijna 11 miljoen Nederlanders hun stem uitgebracht. Het lijkt gewoon, maar het is bijzonder. Minder dan 7% van de wereldbevolking leeft in een echte democratie. We zijn dus enorm bevoorrecht.

We hebben een samenleving opgebouwd waarin ieder mens telt, waarin de rechten van minderheden worden beschermd, waarin mensen zich als vrije burgers kunnen ontplooien. Er is vrijheid om te geloven, vrijheid om je mening te uiten, vrijheid om je leven vorm te geven naar eigen levensovertuiging, vrijheid van vereniging. Dat is wat de democratie mogelijk maakt en dat is uniek in de geschiedenis van de mensheid.

Het vraagt van burgers ook actief burgerschap, namelijk: je inzetten voor onze democratie. Het vraagt van politici om heel zorgvuldig om te gaan met het vertrouwen dat burgers aan ons geven. Dat vertrouwen heeft de afgelopen jaren schade opgelopen. De politiek heeft onvoldoende resultaten geboekt en noodzakelijke hervormingen vooruitgeschoven. We zullen het vertrouwen van kiezers moeten terugwinnen. Want onze parlementaire democratie is een verworvenheid waarvoor gestreden is, waarvoor offers zijn gebracht.

We beschouwen de 18 zetels niet als een beloning voor ons werk, maar als een opdracht het geschonken vertrouwen waar te gaan maken.

Voorzitter,

Het CDA is blij met de verkiezingsuitslag. We beschouwen de 18 zetels niet als een beloning voor ons werk, maar als een opdracht het geschonken vertrouwen waar te gaan maken.

Het CDA wil werken aan een stabiel kabinet dat met een ambitieuze agenda aan de slag gaat, met een blik op de lange termijn. We willen moedige keuzes maken, noodzakelijke hervormingen doorvoeren en de uitvoering van beleid versterken.

We danken de verkenner, dhr. Koolmees, voor het werk dat hij afgelopen dagen heeft geleverd om te verkennen wat de volgende stappen moeten zijn om tot een coalitie te komen.

Wij kunnen zijn redeneerlijn in het verslag goed volgen en geven dan ook graag opvolging aan zijn advies om samen met D66 aan de slag te gaan met het opstellen van ambitieuze agenda die antwoord geeft op grote vraagstukken die medebepalend zijn voor de toekomst van Nederland: wonen, migratie, stikstof, economie en onze (internationale) veiligheid.

We zullen niet alleen met de inhoud aan de slag moeten, maar ook met de cultuur in de Tweede Kamer.

Het is de meest realistische vervolgstap, om stilstand te voorkomen. Daarom willen we als CDA graag aan de slag met de inhoud, om via de inhoudelijke route toch verder te komen.

Maar, voorzitter, we zullen niet alleen met de inhoud aan de slag moeten, maar ook met de cultuur in de Tweede Kamer. De grootste partij heeft 26 zetels behaald en is daarmee de kleinste grootste partij in de politieke geschiedenis. De vijf grootste partijen in de Tweede Kamer liggen qua zetelaantal niet ver uit elkaar. Deze complexe uitslag betekent dat we komende jaren op een andere manier te werk moeten gaan. We hebben een andere politieke cultuur nodig in de Tweede Kamer. Als we weer doen wat we altijd deden, krijgen we wat we de afgelopen jaren kregen.

In zijn verslag schrijft de verkenner:

“Het [is] in een vertegenwoordigende democratie zo dat de gekozenen een mandaat hebben dat hen de verantwoordelijkheid geeft meer te doen dan de opvattingen van hun kiezers te verwoorden. Zij dragen ook een verantwoordelijkheid voor het overkoepelende belang van Nederland. Dat brengt met zich mee dat, nadat het stof van de verkiezingsstrijd is neergedaald en de standpunten zijn verduidelijkt, het denken en het gesprek tussen partijen verder gaat.”

We zullen de bereidheid moeten tonen om het landsbelang boven het partijbelang te laten gaan. We zullen over onze schaduw heen moeten stappen en moeten samenwerken.

Voorzitter,

De politieke logica van het verleden zou ons, het CDA, nu voorschrijven om achterover te leunen en eerst anderen te laten zoeken naar een oplossing. Maar dat is niet wat we gaan doen. We stappen naar voren, omdat een andere cultuur in de Tweede Kamer altijd bij onszelf begint.

Om een begin te maken met het herstel van vertrouwen in de politiek is samenwerken en resultaten bereiken onze opdracht.

Om een begin te maken met het herstel van vertrouwen in de politiek is samenwerken en resultaten bereiken onze opdracht. We moeten daarin niet de weg van de minste weerstand willen kiezen, dat is de afgelopen jaren te vaak gebeurd.

Voor het CDA weegt zwaar mee dat we ons zorgen maken over het bestuur van Nederland. Een lange formatie zet Nederland nog verder op achterstand. Dat kunnen we ons prachtige land echt niet aandoen.

Voorzitter,

We moeten het op een andere, betere manier gaan doen, maar dat geldt hier voor ons allemaal. Waarom zou de Tweede Kamer niet de plek worden waarin burgers van Nederland zien dat we het belang van ons land hoger plaatsen dan ons partijbelang?

Waarom zou de Tweede Kamer niet de plek worden waarin de coalitie er niet op uit is de oppositie buiten spel te zetten en waarin de oppositie er niet op uit is een kabinet pootje te haken?

Waarom zou de Tweede Kamer niet de plek worden waarin niet de grootste mond respect afdwingt, maar degenen die door hard werken en verstandig beleid concrete resultaten boekt die Nederland sterker maken?

Laten we met elkaar uit onze loopgraven komen, want Nederland snakt naar een andere politieke cultuur. We kunnen daar de komende weken al een begin mee maken.

Het CDA pakt deze handschoen op.