“Fat­soen­lij­ke poli­tiek en res­pect voor vrij­wil­li­gers zijn de kern van onze demo­cra­tie.”

Voorzitter,

Een koninklijke onderscheiding hoort vreugde te brengen en geen politiek conflict op te leveren.

Minister Faber heeft een politiek signaal willen afgeven over de rug van vrijwilligers.

Dit debat gaat vandaag niet over vijf lintjes. Dit debat gaat over de vraag wat de norm van dit kabinet is en wie die norm stelt. Welke waarden en normen we hier met elkaar overeind willen houden.

Dit gaat over de vraag of dit kabinet en de coalitiepartijen wel of niet willen bijdragen aan fatsoenlijke politiek.

We hebben hier een democratisch ethos hoog te houden. Dit debat maakt goed duidelijk wat we met dat woord bedoelen.

Democratisch ethos betekent dat je als bewindspersoon en politicus in je gedrag een voorbeeld bent en laat zien dat je onze democratie niet wil verzwakken, maar wil versterken.

Daar heeft deze minister heel weinig van begrepen, zo hebben we de afgelopen dagen gezien.

Nog even de feiten: anderhalve week geleden ontvangt deze minister, zoals dat altijd gaat, van het Kapittel de voordracht voor een aantal Koninklijke onderscheidingen vanwege de langdurige vrijwillige inzet voor de Nederlandse samenleving.

Nadat deze minister heeft aangegeven dit niet te willen tekenen, worden er allerlei omwegen gezocht en de Minister president probeert minister Faber op andere gedachten te brengen.

Ook de Tweede Kamer geeft u gisteren nog de kans om excuses te maken, beterschap te beloven en de Koninklijke onderscheidingen alsnog af te tekenen.

Al die mogelijkheden heeft u afgewezen door te stellen: ik ben geen stempelmachine.

En dus is er nu een principieel probleem. Deze minister overtreedt een aantal fundamentele principes:

• Het principe dat je het ambt van minister uitvoert ten dienste van het algemeen belang en niet je persoonlijke voorkeuren of een lintje wel of niet terecht is;
  
  Het principe dat je als bewindspersoon niet zelf kunt kiezen aan welke besluiten je wel of niet meewerkt. De stelling ‘ik verzet me niet tegen het genomen besluit de lintjes alsnog uit te reiken’ is een optie die niet bestaat. Je doet mee in een kabinet of je stapt eruit.
  
• Het principe dat vrijwilligers het cement van de samenleving zijn. Een minister die vrijwilligers afwijst en aanvalt om wat ze bijdragen aan de samenleving bedrijft cynische politiek.

Een principieel probleem laat zich niet pragmatisch oplossen. Het gedrag van deze minister deugt niet.

Staatsrechtelijk deugt het niet: de eenheid van kabinetsbeleid is geschonden en niet hersteld.

Bestuurlijk deugt het niet: een koninklijke onderscheiding heeft niets met politiek te maken.

Maar bovenal: moreel deugt het niet.

Ik vraag aan de minister-president in te grijpen. Hij heeft bij de start van dit kabinet beloofd te normeren. Doe dat nu. Trek de grens. Als u dit vandaag niet doet, raakt u het gezag dat bij uw ambt hoort, kwijt. Ik wil dat niet.

Tegen de drie coalitiepartijen zeg ik: u schaamt zich toch ook voor wat er namens uw partij gebeurt? Waarom stelt u geen norm? Waarom laat u deze minister er steeds mee wegkomen? Praat niet recht wat krom is.

Als je - zoals minister Faber - zo weinig benul hebt van wat het ministerschap vraagt;

Als je de waardigheid van het ambt van minister zo te grabbel gooit;

Als je vrijwilligers die het kloppend hart vormen van onze samenleving hun erkenning misgunt;

Als rancune en wraak is wat je drijft in de politiek;

Als je morele kompas zo stuk is;

Dan verdien je het vertrouwen van de Kamer niet langer.