Maes houdt zijn mai­den­speech

Voorzitter,

Het is bijna Sinterklaas, dus ‘O Nederland, let op u saeck’, zo dichtte Valerius tijdens de 80-jarige oorlog. De Spaanse furie waar hij voor vreesde zien we nu gelukkig alleen nog terug op het voetbalveld.

Als zoon van liefdevolle ouders, als oud-wethouder in booming Brainport Eindhoven, daarvoor als consultant en in het bankwezen, als echtgenoot van de directeur van een bloeiend Limburgs familiebedrijf, als broer van een EP lid en als broer van een start-up oprichter, weet ik hoe essentieel het bedrijfsleven is voor onze strategische autonomie in Europa. Daarom zult u mij als woordvoerder EZ en Defensie de komende jaren horen pleiten voor slim inzetten van de NAVO miljarden om onze Nederlandse en Europese defensie-industrie te het transformeren naar een internationale krachtpatser.

Voorzitter, te laat zijn we ontwaakt uit onze geopolitieke winterslaap. De verkoop van een bedrijf als Nexperia aan een Chinese aandeelhouder zou nu ondenkbaar zijn. Helaas trad de wet VIFO pas in 2023 in werking.

Bij het controleren van het kabinet op de handelswijze rond Nexperia kijkt het CDA naar 3 elementen: het risico, de proportionaliteit en communicatie.

Het risico van het wegsluizen van cruciale chips-productiecapaciteit was acuut en omvangrijk. Van een financieel directeur die de toegang tot bankrekeningen ontzegd wordt tot de geplande overheveling van octrooien. Dat bevestigt ook de Ondernemingskamer die met het op afstand zetten van de CEO de private belangen van de onderneming behartigt.

De minister, die over de publieke belangen gaat, greep al een dag eerder fors in met zijn bevel om de ‘going concern’ in stand te houden. Voorzitter, het is goed dat het Kabinet opkomt voor onze cruciale Nederlandse en Europese economische infrastructuur, maar is de inzet van dit paardenmiddel proportioneel? Het is terecht hoogst ongebruikelijk dat de overheid ingrijpt bij een bedrijf.

Voorzitter, hoe reflecteert de minister op de proportionaliteit van de inzet van dit instrument?

Kan de minister toezeggen de inzet, proportionaliteit en kaders te evalueren

Dan over communicatie. De bijna gelijktijdige timing van het bevel van de minister en de maatregelen van de Ondernemingskamer leidde tot verwarring in de beeldvorming dat het kabinet ‘de macht overnam’ bij Nexperia.

Daarom, voorzitter, vragen wij aan de minister welke lessen hij trekt over het in de media voldoende ophelderen wie welke maatregelen nam?

Kan de minister toelichten hoe het belang heeft gewogen van het tijdig informeren van onze bondgenoten, waaronder Europese partners, in relatie tot het mogelijk versterken van het wegsluis-risico? Want die twee zaken moet je in samenhang zien.

Hoe taxeert de minister de implicaties van de inzet van dit middel op het vestigingsklimaat? Zowel het toepassen als het mogelijk effect van niet ingrijpen.

Voorzitter, hoe nu verder?

Het CDA rekent erop dat de minister zich inspant dat op korte termijn de chips weer van de band rollen. Op de lange termijn moeten we onze geopolitieke onafhankelijkheid versterken. Niet alleen voor dit bedrijf, maar voor al onze cruciale economische infrastructuur. Met een gestructureerde aanpak voorkomen we ad hoc. Daarover zal ik samen met GroenLinks-PvdA, de Christen-Unie en JA21 een motie indienen in de tweede termijn.

Het slotwoord, voorzitter, is aan Valerius:

‘Beschut, beschermt, bewaerd u land’, en å
‘thoont u elck […] vol moet in 't houden van u wetten.”