Meer geld erbij niet de oplos­sing voor pro­ble­men bij rechts­bij­stand

Het CDA gelooft niet dat meer geld erbij dé oplossing is voor de problemen die er spelen binnen de gesubsidieerde rechtsbijstand. Er zijn meer knoppen waaraan gedraaid kan worden, aldus CDA woordvoerder Justitie Chris van Dam.
 
Ons huidige systeem van gesubsidieerde rechtsbijstand is verouderd, de juridische wereld is fors veranderd de laatste twintig jaar. Het werk dat een advocaat aan een zaak moet besteden is zwaarder geworden, want regelgeving is complexer geworden. Bij de cliënten is vaker sprake van multi-problematiek. Dat leidt ertoe dat de puntentoekenning van 20 jaar geleden geen goede weergave is van het werk dat verricht moet worden.
 
Perverse prikkels
Van Dam: “Geld erbij is dan een voor de hand liggende reflex. Natuurlijk, er is alle aanleiding om de puntentoekenning opnieuw tegen het licht te houden. Maar in het rapport van de commissie Van der Meer worden daarnaast zoveel andere knoppen benoemd waar aan gedraaid kan worden. Het zijn voor een belangrijk deel ook perverse prikkels die aangepakt moeten worden.”
 
Het systeem is te veel gericht op het voorleggen van een zaak aan de rechter. Ook dient een advocaat de zaken waarin hij is toegevoegd persoonlijk te behandelen, waardoor er niet meerdere advocaten of een para-legal aan één zaak kunnen werken. Deze regel remt de mogelijkheden van de advocatuur zelf om op kosten-efficiënte wijze een zaak aan te pakken. Van Dam noemt ook de solidariteit als aandachtspunt. “Wil de advocatuur leidend zijn in de rechtsstaat, dan is zij het aan zichzelf verplicht om niet alleen voor de grote zaken te gaan, maar zich ook in te zetten voor mensen met geen of weinig geld.”
 
Rol van overheid
Uit het genoemde rapport van Van der Meer blijkt ook dat een groot deel van de toename aan rechtsbijstand veroorzaakt wordt door de overheid zelf. Bijvoorbeeld gemeenten die hun dispuut met burgers over WMO-kwesties al te gemakkelijk naar de rechter verwijzen. Zonder oog te hebben voor de aanzienlijke juridische kosten die dat – buiten de gemeentelijke begroting om – oplevert voor de overheid. Het zou goed zijn meer van deze kosten ten laste van overheidsorganen zelf te brengen.
 
Verzekeraars als voorbeeld
Volgens van Dam kunnen we nog veel leren van de verzekeraars. Zo’n 50% van de Nederlandse huishoudens heeft een vorm van rechtsbijstandverzekering. Hoewel de wereld van de gesubsidieerde rechtsbijstand slechts deels de wereld van de verzekerde rechtsbijstand overlapt, is er veel te leren. “Verzekeraars zijn meer gericht op geschillenbeslechting in plaats van procederen én ze zijn verder met digitalisering. In arbeidszaken bestaan tools die in hoge mate correct voorspellen hoe de rechterlijke uitspraak gaat luiden.”
 
Uiteindelijk, denkt van Dam, zou het afsluiten van een rechtsbijstandverzekering in onze moderne, juridisch gecompliceerde samenleving net zo logisch moeten zijn als het afsluiten van een WA-verzekering of een autoverzekering.