Hen­ri Bon­ten­bal: tijd voor een nieu­we poli­tie­ke cul­tuur

Voorzitter,

Vandaag spreken we met de informateur over zijn eindverslag.

Allereerst wil ik dhr. Buma bedanken voor zijn begeleiding de afgelopen weken en de prachtige gemeente Leeuwarden voor het tijdelijk uitlenen van hun burgemeester.

Met straffe hand en een dosis humor heeft hij ons geholpen om de opdracht die de Tweede Kamer ons heeft gegeven, uit te voeren.

En hoewel het ons als CDA-onderhandelaars helaas niet gelukt is om het verplicht aanleren van het Wilhelmus op de basisschool een plek te geven in onze positieve agenda, zijn we blij met het resultaat.

De informateur heeft ons niet alleen gestimuleerd knopen door te hakken en met andere partijen in gesprek te gaan, maar ook om steeds kritisch te kijken naar de uitvoerbaarheid van onze plannen. Burgemeesters weten immers maar al te goed hoe vervelend het is om slecht beleid vanuit Den Haag te moeten uitvoeren.

De opdracht van de verkenner, dhr. Koolmees, was helder. D66 en CDA moesten aan de slag met een positieve en ambitieuze agenda om op een aantal thema’s doorbraken te realiseren.

Ik wil de D66-collega’s Jetten en Paternotte danken voor de constructieve gesprekken.

Vanaf het begin was er aan beide kanten de bereidheid om naar elkaar te luisteren, argumenten uit te wisselen en te zoeken naar oplossingen die Nederland sterker en weerbaar maken.

De agenda die we met elkaar hebben geschreven, kan een deel van het antwoord zijn op de vraag hoe we Nederland uit de impasse halen.

Voorzitter,

In zijn verslag adviseert de informateur om met drie partijen verder te praten: D66, VVD en CDA. De opdracht is om tot een akkoord te komen en daarbij te onderzoeken welke samenwerking met andere partijen mogelijk is.

Het CDA gaat graag met deze opdracht aan de slag. Tegelijk maakt de uitslag dat, welk kabinet er ook komt, het op zoek zal moeten gaan naar meerderheden in de Tweede én de Eerste Kamer.

De noodzakelijke hervormingen op de vijf thema’s die door de Kamer als opdracht zijn meegegeven en in onze agenda zijn uitgewerkt, zullen stuk voor stuk met wetgeving door beide Kamers geloodst moeten worden. Dat vraagt dus om samenwerking. Samenwerking is een opdracht voor ons allemaal. Klein of groot. Coalitie of oppositie. Tweede Kamer of Eerste Kamer.

Dat vraagt om een andere politieke cultuur. Een cultuur waarin het parlement niet alleen een strijdtoneel is van coalitie tegenover oppositie. Niemand kan een ander dwingen tot samenwerking. We kunnen als partij alleen zelf die eerste stap zetten.

Het CDA is daartoe bereid en heeft de afgelopen twee jaar ook als kleine oppositiepartij laten zien dat samenwerken en daardoor resultaten bereiken, mogelijk is. De samenleving waardeert dat ook. Deze houding van constructieve samenwerking willen we ook de komende jaren laten zien.

Voorzitter,

We hebben een nieuw, daadkrachtig kabinet nodig.

Ik denk dan aan de Russische dreiging in Europa, de woningnood, de problemen op het elektriciteitsnet, de agressieve geopolitiek van China, de stikstofimpasse, ontwrichtende klimaatverandering en een asielinstroom die de draagkracht van de samenleving te boven gaat.

Wat we moeten doen, is:

In actie komen. Verantwoordelijkheid nemen. Aan de slag gaan.

We kunnen deze uitdagingen aan, want we zijn tot heel veel in staat als land.

Onze samenleving is veerkrachtig. Onze ondernemers zijn innovatief. Ons Rijnlands model – onze overlegeconomie – kent een maatschappelijke worteling en een focus op de langere termijn. We hebben organisaties in zorg, onderwijs en volkshuisvesting die vanuit hun eigen missie dienstbaar zijn aan de samenleving.

We moeten de kracht van de samenleving, ondernemers, maatschappelijke organisaties en sociale partners benutten. Dat vraagt om een dienstbare overheid die samenwerkt met de samenleving om concrete maatschappelijke vraagstukken aan te pakken.

Te lang hebben we ons beziggehouden met Haagse problemen.

We hebben iets groters te doen, voorzitter. Het CDA gaat graag aan de slag, samen met alle constructieve krachten in Nederland, in de politiek en in de samenleving.

Want, voorzitter, Nederland wil weer vooruit en verwacht dat we dat in Den Haag mogelijk gaan maken.

Het CDA is er klaar voor.