De afgelopen jaren is Nederland geconfronteerd met een aantal grote problemen in de uitvoering van beleid. Mensen kwamen knel te zitten, problemen werden te laat opgelost. Dat vraagt om een beter bestuur van ons land maar de Tweede Kamer moet daarbij ook eerlijk naar zichzelf kijken. Haar werk zorgvuldiger doen. Het invoeren van een quotum voor het aantal moties dat mag worden ingediend, is daarvoor wat mij betreft noodzakelijk.
Nieuwe problemen liggen op de loer wanneer de Kamer de instrumenten die zij tot haar beschikking heeft, niet zorgvuldig gebruikt. Wekelijks wordt er in de Tweede Kamer gestemd over voorstellen die we moties noemen. Die moties worden door de verschillende partijen in de Tweede Kamer voorgesteld.
In 2022 werden er meer dan 5000 moties ingediend (!) terwijl dat er tijdens de eeuwwisseling slechts 1000 waren. Dat is een absurde stijging. En hoewel dat in eerste instantie misschien klinkt alsof de Tweede Kamer hard aan het werk is, maak ik mij juist zorgen.
Want als we eerlijk kijken naar de moties die worden ingediend dan moeten we onszelf de vraag stellen: hoeveel van die moties leiden er nu écht tot het oplossen van de grote problemen in ons land? Een groot deel van de moties is overbodig, mist een financiële dekking - en verkoopt dus eigenlijk gratis bier - of is vooral bedoeld om politiek te scoren. In andere landen, zoals Duitsland, ligt het aantal moties veel lager. De Kamer heeft haar belangrijkste instrument zelf bot gemaakt.
We kunnen nog lang blijven praten over het verbeteren van de politieke cultuur. Beter is het om daadwerkelijk eerste stappen te zetten. Het CDA wil de komende jaren voorstellen doen om het parlement daadwerkelijk beter te laten functioneren. Daar heeft de samenleving recht op.
Daarom presenteren we vandaag ons voorstel om een motiequotum te introduceren voor het aantal moties dat een fractie per jaar en per debat mag indienen. Dat is een stevig voorstel, dat besef ik goed. Maar het zal ervoor zorgen dat het instrument van de motie haar waarde weer terugkrijgt.
Middels een initiatiefwet voor het Reglement van Orde van de Tweede Kamer stel ik voor dat elke politieke partij in de kamer maximaal 150 moties per jaar mag indienen + het aantal zetels van de partij. Voor het CDA zouden dat er bijvoorbeeld 155 worden. En elk debat mogen er maximaal twee moties per fractie worden ingediend. Op deze manier denken we dat het aantal moties dat de Kamer jaarlijks indient, kan worden gehalveerd.
Het wordt tijd dat de Tweede Kamer zichzelf serieuzer neemt en disciplineert. Een nieuwe politieke cultuur begint allereerst bij de Tweede Kamer zelf. Minder sensatie, meer keuzes die er echt toe doen. Het CDA doet een concreet voorstel om hieraan bij te dragen. Zo zetten we woorden om in daden en werken we aan een politiek die écht werkt aan de oplossingen van de problemen in ons land.
Met vriendelijke groeten,
Henri Bontenbal
Waarom is een motiequotum nodig?
De Tweede Kamer heeft een aantal instrumenten waaronder het indienen van moties om daarmee het kabinet te controleren, het beleid bij te sturen of eigen voorstellen te doen. Een moties is daarom een belangrijk instrument voor de Tweede Kamer om haar rol als controleur en medewetgever waar te maken. De praktijk is echter dat de Tweede Kamer meer lam dan leeuw geworden is. Het instrument van de motie heeft enorm aan invloed verloren en dat loopt gelijk op met de enorme toename van het aantal ingediende moties door de jaren heen. Het instrument is bot geworden.
De afgelopen jaren is Nederland geconfronteerd met een aantal grote problemen in de uitvoering van beleid. Mensen kwamen knel te zitten, problemen werden te laat opgelost. Dat vraagt om een beter bestuur van ons land maar de Tweede Kamer moet daarbij ook eerlijk naar zichzelf kijken en zorgvuldiger te werk gaan.
Nieuwe problemen liggen op de loer wanneer de Kamer de instrumenten die zij tot haar beschikking heeft, niet zorgvuldig gebruikt. In 2022 werden er meer dan 5000 moties ingediend (!) terwijl dat er tijdens de eeuwwisseling slechts 1000 waren. Dat is een absurde stijging. En hoewel dat in eerste instantie misschien klinkt alsof de Tweede Kamer hard aan het werk is, maken wij ons juist zorgen. Want als we eerlijk kijken naar de moties die worden ingediend dan moeten we onszelf de vraag stellen: hoeveel van die moties leiden er nu écht tot het oplossen van de grote problemen in ons land? Een groot deel van de moties is overbodig, mist een financiële dekking - en verkoopt dus eigenlijk gratis bier - of is vooral bedoeld om politiek te scoren.
Het invoeren van een quotum voor het aantal moties dat mag worden ingediend, is daarom wat ons betreft noodzakelijk.
Om de politieke cultuur te veranderen, moet je niet juist inzetten op cultuurverandering ipv het vastleggen in regels?
Verschillende commissies en rapporten hebben in het verleden al geconcludeerd dat verandering nodig is en de Tweede Kamer het aantal moties zou moeten terugdringen. Een voorbeeld is de commissie-van der Staaij. Al deze aanbevelingen hebben helaas niet geleid tot minder moties. Sterker nog, het aantal moties is alleen maar gestegen. We moeten dus erkennen dat de Tweede Kamer er niet in is geslaagd om zichzelf deze discipline op te leggen en dat een ingrijpende stap nodig is.
In de huidige politieke cultuur durven partijen niet snel een stap naar voren te zetten, omdat zij zichzelf geen beperkingen op willen leggen. De sleutel ligt daarom in gezamenlijkheid. Als we het gezamenlijk vastleggen in het Reglement van Orde moet iedereen zich eraan houden. Zo jagen we de gewenste cultuurverandering juist aan. Als CDA hebben we afgesproken ons vanaf nu aan ons eigen voorstel te houden.
Is het voorstel niet een inperking van de controlemacht van de Tweede Kamer?
Nee. De meest effectieve controle van de regering vindt plaats als de instrumenten die de Tweede Kamer heeft zorgvuldig worden gebruikt. Doordat het aantal moties zo is toegenomen is de motie een bot instrument geworden. Het zorgt daardoor juist voor minder effectieve controle in plaats van meer. Ons voorstel zorgt ervoor dat de motie weer een scherp instrument wordt. Stel jezelf de vraag wat beter is; één motie die daadwerkelijk zorgt voor een aanpassing van het beleid of 10 moties die allemaal overbodig zijn. Het antwoord spreekt voor zich. De Tweede Kamer legt zichzelf overigens op andere punten ook beperkingen op. Denk aan de spreektijd, die is bij veel debatten niet onbegrensd.
Blijft er voor politieke partijen wel voldoende ruimte over om bij belangrijke onderwerpen moties in te dienen?
Wat ons betreft wel. Als we terugkijken naar alle moties die zijn ingediend is een groot deel overbodig. Als we het aantal moties van 5.000 met de helft kunnen terugbrengen zetten we een grote stap en blijft er genoeg ruimte om over belangrijke onderwerpen moties in te dienen. Bovendien stimuleren we met dit voorstel samenwerking tussen partijen. Zij kunnen ervoor kiezen gezamenlijk moties in te dienen. In een versplinterd politiek landschap zorgt dit ervoor dat de Tweede Kamer alleen maar effectiever wordt. Het is ook mogelijk om een toezegging van een minister te vragen. Een motie is dan niet nodig.
Ons voorstel bevat een uitzondering voor wetgeving. Bij debatten over wetgeving mogen meer dan 2 moties per partij worden ingediend. Dit hoort bij de noodzaak om meer aandacht te hebben voor de kwaliteit van wetgeving. Deze moties tellen alleen wel mee voor het quotum wat iedere fractie per jaar heeft.
Waarom mogen kleine partijen net zoveel moties indienen als grote partijen? Is dat wel eerlijk?
We hebben bewust gekozen voor een quotum per partij. Want elke partij heeft de mogelijkheid om aan elk debat deel te nemen en daar moties in te dienen. Een quotum per lid zou ervoor zorgen dat er te grote verschillen ontstaan tussen grote en kleine partijen. We hebben er wel voor gekozen om rekening te houden met het aantal zetels van een partij.
Partijen mogen dus boven op hun quotum het aantal zetels van hun partij tellen. Dus de PVV krijgt 187 moties (150 + 37), het CDA krijgt 155 moties (150 + 5).
Is dit voorstel niet te veel op de Haagse bubbel gericht?
Een betere politieke cultuur draagt bij aan het beter oplossen van de grote vraagstukken van ons land en is daarmee heel wezenlijk.De afgelopen jaren is Nederland geconfronteerd met een aantal grote problemen in de uitvoering van beleid. Mensen kwamen knel te zitten, problemen werden te laat opgelost. Dat vraagt om een beter bestuur van ons land maar de Tweede Kamer moet daarbij ook eerlijk naar zichzelf kijken en zorgvuldiger te werk gaan. Nieuwe problemen liggen op de loer wanneer de Kamer de instrumenten die zij tot haar beschikking heeft, niet zorgvuldig gebruikt. Het wordt tijd dat de Tweede Kamer zichzelf serieuzer neemt en disciplineert. Minder sensatie, meer keuzes die er echt toe doen.