CDA-lijsttrekker Henri Bontenbal: ‘Het verlangen naar de toekomst weer aanwakkeren’
Nieuwe partijen zorgen voor ongeziene cijfers: de helft van de kiezers gaat voor een andere partij dan in 2021. Naast de overlopers is er ook nog een aanzienlijke groep die zweeft. Volgens de laatste peiling van I&O Research weet 23 procent van de kiezers nog helemaal niet waarop ze willen stemmen.
Tussenmoment
Henri Bontenbal denkt het CDA weer op de rails te krijgen, maar ziet deze verkiezingen vooral als tussenmoment. Sinds hij CDA-leider is, drie interviews per dag geeft, en tot elf uur ‘s avonds in een talkshow zit, doet hij soms ergens op de bank een dutje om daarna weer door te gaan. Hij werd vrij onverwachts als CDA-lijsttrekker naar voren geschoven. Bontenbal: ‘Ik vind ingewikkelde klussen altijd leuk. Dit is een toffe uitdaging. Je maakt de inschatting: is deze partij levensvatbaar, is ons verhaal levensvatbaar? Ik ben van beide heel erg overtuigd. Dus ja, kom maar op! Ons wetenschappelijk instituut en de fractie hebben al veel denkwerk verricht. Er ligt gewoon een goed verhaal. Toen eind juli de vraag kwam wie de kar ging trekken, waren er niet veel mensen die de energie of het geloof hadden. Ik wel. Ik dacht: ik ga het gewoon doen en we zien wel waar het schip strandt.’
Veel steun.
Bontenbal is natuurkundige en probeert te analyseren. Wat zijn je kansen? Ga ik het aankunnen, fysiek en mentaal? Maar uiteindelijk neem je zo’n besluit ook met je hart. Gelukkig zijn er mensen die met hem de strijd willen aangaan, want hij kan dit niet alleen. En de partij moet hem de tijd geven. Hij krijgt veel steun en dat vindt hij het allermooiste nu de sfeer in de partij helemaal is omgeslagen. De verwachtingen zijn realistisch; Bontenbal is nog maar twee jaar Kamerlid, best kort. Daarom zegt hij ook in zaaltjes: ‘Ik heb genoeg ideeën, maar ik weet niet alles. Heb een beetje geduld en steun ons ook als het wat moeilijker wordt. Energie en klimaat zijn mijn vakgebied en passie. Ik kan moeilijk tegen onzin, onwaarheden. We willen allemaal goed klimaatbeleid. Maar kernenergie is bevochten in het coalitieakkoord. Er is toen een wissel omgezet. Het is zonde als we het weer terugdraaien. Je verwacht eigenlijk dat links ook in beweging komt, wat standpunten aanpast. We moeten hierop minder polariseren en meer samen de middenweg bewandelen.’
Gepolariseerd
De CDA-lijsttrekker vindt het huidige debat over meer onderwerpen zeer gepolariseerd en wil daarom pleiten voor een nieuwe middenweg. Bontenbal: ‘Rijksbouwmeester Floris van Alkemade zei daar interessante dingen over in Zomergasten. Je moet weer zin krijgen om dingen op te lossen. Als politici moeten we niet de angst voeren, maar een verlangen naar de toekomst aanwakkeren. Als we alleen somber schetsen wat niet kan, krijgen we dat draagvlak niet. Dat geldt voor klimaat en stikstof, maar ook voor migratie en bestaanszekerheid. Ik denk ook dat we voor de landbouw dat verlangen naar de toekomst weer kunnen oproepen. Er moeten wereldwijd straks tien miljard monden worden gevoed. Wij hebben heel veel kennis in huis om de wereld te leren hoe je efficiënt kunt omgaan met landbouw, met weinig beschermingsmiddelen. Die kennis kunnen we te gelde maken. Zo kijk ik ook naar de industrie. Ja, die is nog vervuilend, maar we gaan een schone industrie bouwen en laten de wereld zien hoe. Ik wil een klimaat- en industriebeleid waarmee we de banen niet rücksichtslos over de grens duwen. Want dat is toch wat aan de linkerkant vaak gebeurt.
Die middenweg wil ik ook met bestaanszekerheid. Als het daarover gaat, praat links al snel alleen over het minimumloon. Maar bestaanszekerheid gaat ook over: heb jij een sociale gemeenschap die je helpt en opvangt als het even niet goed gaat? De overheid is niet almachtig. Als je ziet hoe complex het nu is, dat we met het toeslagensysteem voor elk doelgroepje een speciale regeling wilden maken. Dat is niet vol te houden. Je weet dat er altijd mensen ergens tussenvallen. Dan heb je een sterke samenleving nodig die mensen opvangt.’
Te snel akkoord
Bontenbal denkt dat het CDA in het verleden te snel akkoord ging met coalitieakkoorden waar het CDA stempel onvoldoende op zat. Daarom gaat hij zijn huid heel duur verkopen. Zelf zegt hij daarover: ‘De oppositie is geen plek waar je niks kan bereiken. Vooral als een kabinet steunt op kleine meerderheden, valt er voor oppositiepartijen veel te halen. De oppositie is de makkelijkste optie. Wij zijn ook een partij waar verantwoordelijkheid nemen in het DNA zit, omdat je Nederland mooier wil maken. De afgelopen twaalf jaar is het individualisme doorgeschoten. Toen was de VVD steeds de grootste. Hoe voorkomt dat het CDA-verhaal niet opnieuw verwatert als wij weer met die partij in zee gaan? Ik heb geen voorkeur voor liberalen of sociaaldemocraten. Als je niet uitkijkt krijgen we een links kabinet wat qua klimaat en bestaanszekerheid ambitieus is, maar dat migratie niet durft aan te pakken. Of een rechts kabinet dat heel hard op migratie is, maar op de twee andere twee punten niets doet. Ik wil dat het CDA zoveel mogelijk zetels binnenhaalt. Daarna bekijken we of we gaan onderhandelen, met wie en wat we willen binnenhalen.’
Ruud Lubbers
Boven het bureau van Bontenbal hangt een verkiezingsposter van oud-premier Ruud Lubbers. Hij was iemand die bij uitstek compromissen sloot met zijn politieke tegenpolen. Ja, lacht Bontenbal, ‘maar toen was het wel iets makkelijker. Lubbers had ooit 52 zetels. Dat is natuurlijk ook mijn ambitie, maar dat is niet heel realistisch. Lubbers wist hoe je een compromis moet sluiten, maar je kunt hem niet verwijten dat hij geen visie op de samenleving had. Wat mij in hem aanspreekt is dat hij altijd met anderen wilde meedenken. Hij was tomeloos creatief in het bedenken van oplossingen. Dat boeit me enorm. Wat mij ook aanspreekt is zijn passie voor klimaat, energie en duurzaamheid. Je kunt zeggen dat hij daar met zijn eigen kabinetten onvoldoende aan heeft gedaan. Maar het is wel wat hem op latere leeftijd constant bezighield. Ik heb ooit een gesprek met hem daarover gevoerd. Dat is een heel mooie herinnering.’